Đất nước châu Phi vừa sống qua một năm không có Internet

Làm thế nào để điều hành một doanh nghiệp kỹ thuật số khi tổng thống của đất nước đã tắt Internet?

Salim Azim Assani, sống ở Chad, đang chật vật tìm cách chống đỡ kể từ khi sống dưới sự kiểm duyệt Internet trong hơn 365 ngày qua.

Assani, 33 tuổi, điều hành WenakLabs, một không gian hợp tác kỹ thuật số ở thủ đô N'Djamena của Chad. Anh sử dụng Mạng riêng ảo (VPN) đắt tiền để tránh sập mạng.

VPN hoạt động như một đường hầm an toàn giữa các thiết bị và Internet để bảo vệ người dùng khỏi việc rình mò và kiểm duyệt, cho phép họ che giấu vị trí của mình trên Internet.

Theo CNN, việc sập mạng xã hội ở Chad bắt đầu vào tháng 3/2018 sau khi dự thảo cải cách hiến pháp cho phép Tổng thống Idriss Deby tiếp tục nắm quyền cho đến năm 2033, khi ông 81 tuổi.

Nền kinh tế không Internet

Deby nắm quyền từ năm 1990 và từng cam kết khôi phục giới hạn nhiệm kỳ trước cuộc bầu cử năm 2016 của đất nước.

Các dịch vụ Internet của đất nước đã ngừng hoạt động gần như ngay lập tức sau khi các cải cách theo kế hoạch được công bố.

"Ngày 28/3 năm ngoái, chúng tôi nhận được nhiều báo cáo nói rằng việc truy cập WhatsApp rất khó khăn hoặc gần như không thể ở một số nơi", Julie Owono, giám đốc điều hành tại Internet không biên giới (IWB), một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Paris ủng hộ quyền tự do ngôn luận trên Internet, nói với CNN.

Tổng thống Chad Idriss Deby tham dự một cuộc họp với các nhà lãnh đạo EU và châu Phi tại Cung điện Élyseé ở Paris, Pháp, ngày 28/8/2017. Ảnh: AFP.

Owono tin rằng việc ngắt mạng được đề xuất vì các video về các vụ đụng độ dữ dội giữa bộ tộc Zaghawa ở miền Bắc Chad đang được chia sẻ trên WhatsApp và chính phủ đã lợi dụng điều đó để trấn áp sự bất bình của người dân.

Các cuộc xung đột đang hoành hành ở Chad, quốc gia không giáp biển ở miền Trung châu Phi, nơi có lịch sử hỗn loạn của xung đột tôn giáo, sắc tộc và cuộc nội chiến không liên tục kể từ khi giành được độc lập vào năm 1960 từ Pháp.

Kể từ tháng 3/2018, mọi người ở Chad đã không thể truy cập các trang web như WhatsApp, Viber, Facebook và Twitter. Việc Internet ngừng hoạt động từng kéo dài trong 8 tháng vào năm 2016 sau cuộc bỏ phiếu giúp Deby nắm giữ nhiệm kỳ tổng thống thứ năm.

Việc ngắt mạng thường xuyên được các chính phủ trên khắp châu Phi sử dụng. Chỉ riêng năm 2019, Sudan, Zimbabwe và Cộng hòa Dân chủ Congo đã thực thi lệnh ngắt mạng vì nhiều lý do.

Theo báo cáo của Tổ chức Chính sách Công nghệ Thông tin Quốc tế ở Đông và Nam Phi (CIPESA), việc ngừng Internet ở 10 quốc gia châu Phi cận Sahara đã dẫn đến thâm hụt hơn 235 triệu USD từ năm 2015 đến 2017.

IWB ước tính việc ngừng hoạt động đã gây thiệt hại cho nền kinh tế Chad ít nhất 20 triệu USD kể từ tháng 3 năm ngoái.

Assani của WenakLabs đã cảm thấy tác động thực tế. "Tình trạng này làm chậm công việc của chúng tôi về phát triển kỹ năng và truyền thông kỹ thuật số. Rõ ràng đây là một sự kìm hãm đối với tăng trưởng kinh tế của chúng tôi", anh nói.

Tức giận và chán nản

Giá dầu giảm năm 2014 và tình hình an ninh yếu kém đã khiến nền kinh tế của Chad rơi vào suy thoái sâu sắc và nghèo đói tiếp tục gia tăng với gần 6 triệu trong số 15 triệu công dân đang sống trong tình trạng cực kỳ nghèo đói.

"Chính phủ Chad cần tận dụng các cơ hội mà Internet mang lại để phát triển kinh tế và đặc biệt là cho giới trẻ", Muhammad Sani Abdullahi, cựu chuyên gia chính sách của Ngân hàng Thế giới, thành viên Hội đồng Tư vấn về Cam kết Công dân, nói.

Theo Liên Hợp Quốc, ngắt kết nối mọi người khỏi Internet vi phạm các quyền của họ như được nêu trong Tuyên ngôn Nhân quyền.

Chặn Internet cũng có nghĩa là Chad đang tụt lại phía sau để đạt được Mục tiêu Phát triển Bền vững.

Việc ngắt kết nối Internet đang trở nên ngày càng phổ biến ở các nước châu Phi. Ảnh: Getty.

Tỷ lệ truy cập Internet ở Chad vốn rất thấp. Theo Internet World Stats, với dân số 15 triệu người, Chad chỉ có 5% hoặc khoảng 768.000 người sử dụng Internet vào tháng 12/2017.

Việc kiểm duyệt có nghĩa là thậm chí ngày càng ít người có quyền truy cập vào mạng xã hội.

Ủy ban Bảo vệ Nhà báo và IWB nằm trong số nhiều nhóm yêu cầu chính phủ Chad khôi phục Internet.

Cuộc biểu tình được lên kế hoạch tại Paris vào ngày 19/1 đã bị hủy do các cuộc biểu tình Áo Vàng diễn ra ở Pháp. Tuy nhiên, một chiến dịch trên Twitter với hashtag MaallaGatétou, có nghĩa là "tại sao lại ngắt kết nối của tôi" trong tiếng Arab, đã được phát động hồi đầu năm.

Một cuộc họp được đề xuất giữa các nhà hoạt động và chính phủ đã bị hủy bỏ sau khi chính quyền Chad từ chối lời mời đối thoại từ Internet Không Biên giới của Owono.

Khi cuộc đấu tranh cho sự khôi phục hoàn toàn Internet rơi vào bế tắc, Assani của WenakLabs nói rằng anh cảm thấy "tức giận, nổi loạn và chán nản".

"Cứ như thể Internet là một con quái vật có đầu phải bị cắt đứt", ông nói.

Khi được hỏi liệu anh có hy vọng gì về việc kiểm duyệt được dỡ bỏ hay không, Assani nói rõ: "Không, không có hy vọng".

Tuyết Mai
Theo CNN