Danh hài làm Tổng thống Ukraine: Chưa nhậm chức đã bị dọa 'tê liệt'

Ông Volodymyr Zelensky ăn mừng cùng phu nhân sau khi kết quả không chính thức của cuộc bỏ phiếu được công bố. Nguồn: AP

Trước cuộc bỏ phiếu chính thức quyết định người lãnh đạo Ukraine, ông Andriy Sadovyi, người đứng đầu "Tự cứu" (Samopomich) - nhóm đối lập lớn thứ hai trong Quốc hội - tuyên bố rằng ông đang tìm kiếm sự ủng hộ cho một dự luật của Quốc hội để làm suy yếu quyền lực của tổng thống.

Ông Sadovyi đưa ra lý do rằng vẫn còn nhiều điều rõ ràng về bản thân ông Zelenskiy - một danh hài 41 tuổi, chưa hề có kinh nghiệm chính trường, dù ông đã giành chiến thắng áp đảo trước Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko.

Dự kiến, ông Zelensky sẽ nhậm chức vào tháng 5 tới. Quan hệ tốt với Quốc hội (Verkhovna Rada) sẽ rất quan trọng để thông qua các cải cách nhằm tiếp tục duy trì viện trợ nước ngoài và đáp ứng những mong đợi của cử tri.

Các nhà lập pháp từ Đảng Samopomich và các đảng khác cảm thấy tổng thống nắm trong quá nhiều quyền lực.

Theo Hiến pháp Ukraine, tổng thống chịu trách nhiệm chính về an ninh quốc gia, chính sách đối ngoại, nhưng có quyền phủ quyết bất kỳ luật nào được Quốc hội thông qua. Ông Zelenskiy cũng có quyền bổ nhiệm những vị trí quan trọng như lãnh đạo cơ quan an ninh nhà nước, quân đội, thống đốc ngân hàng trung ương và các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng.

Nhưng người được bổ nhiệm vào những vị trí trên đồng thời phải có sự ủng hộ của Quốc hội. Với chiến thắng áp đảo trước tổng thống đương nhiệm, đảng Sluha Narodu (Đầy tớ của Nhân dân) của ông Zelenskiy có bước khởi đầu thuận lợi trước cuộc bầu cử Quốc hội dự kiến diễn ra vào tháng 10 tới. Tuy vậy, các cuộc thăm dò dư luận cũng cho thấy, đảng của ông Zelenskiy khó có thể giành chiến thắng áp đảo ở hệ thống lập pháp.

Điều này có nghĩa là ông Zelenskiy sẽ cần phải liên minh với ít nhất một đảng khác nếu muốn thực hiện được các cam kết với cử tri. Dù trước đó ông từ chối cung cấp bất kỳ cái tên nào có khả năng được ông đưa vào nội các và đảng sẽ liên minh với mình.

Thêm vào đó, lời hứa của ông về một dự luật tước bỏ các quyền miễn trừ đối với các nhà lập pháp, thẩm phán và tổng thống càng làm Zelenskiy bị cô lập.

Cử tri Ukraine đi bầu cử, mong tổng thống mới dẫn dắt đất nước thoát khỏi khủng hoảng. AFP/Sergei Supinsky

Volodymyr Ariev, một nhà lập pháp thuộc phe của ông Poroshenko, nói với phóng viên Reuters rằng nhiều khả năng Quốc hội sẽ không ủng hộ động thái này vì các nhà lập pháp lo ngại về việc bị truy tố trong các vụ trả thù chính trị.

Ông Zelenskiy vẫn cần sự ủng hộ của các nhà lập pháp thông qua đạo luật hình sự hóa hành vi làm giàu bất hợp pháp của các quan chức để đáp ứng yêu cầu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong việc giúp Ukraine có thể tiếp nhận các khoản vay cần thiết.

Chuyên gia cho rằng các nhà lập pháp có thể không ủng hộ dự luật đó trước cuộc bầu cử Quốc hội tháng 10. Điều này có thể dẫn đến sự chậm trễ các khoản giải ngân của IMF theo chương trình hỗ trợ trị giá 3,9 tỷ USD.

Khó khăn phải đối mặt

Ứng cử viên Tổng thống Ukraine, cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko - một nhà lãnh đạo phe đối lập khác - cũng đã kêu gọi kiềm chế các quyền lực của tổng thống.

“Có thể cần phải xác định rõ hơn những gì tổng thống có thể và không thể làm,” bà Ole Oleksiy Riabchyn, một nhà lập pháp thuộc đảng của Tymoshenko, nói với Reuters.

Hiện nay người đứng đầu Chính phủ Ukraine là Thủ tướng Volodymyr Groysman, người được bổ nhiệm bởi ông Poroshenko. Ông dự kiến sẽ ở lại nắm quyền cho đến cuộc bầu cử tháng Mười. Nếu đang của Zelenskiy giành đủ số ghế trong Quốc hội, dự kiến một chính phủ mới sẽ được thành lập.

Điều này có nghĩa, trong những tháng trước bầu cử quốc hội, ông Zelensky khó có thể thực hiện được bất kỳ thay đổi đáng kể nào.

Agnese Ortolani, một nhà phân tích của Đơn vị tình báo kinh tế cho biết, cho đến khi cuộc bầu cử quốc hội diễn ra vào tháng 10, Zelenskiy sẽ cần đến sự hỗ trợ của các phe phái khác nhau trong cơ quan lập pháp hiện nay để thông qua các chính sách.

“Điều này có thể sẽ khó khăn, vì một phần của giới tinh hoa chính trị Urkaine có khả năng cố gắng làm tê liệt quyền lực tổng thống của ông Zelenskiy.”

Ông Zelenskiy có thể cố gắng tiến hành cuộc bầu cử Quốc hội ngay bây giờ khi tỷ lệ ủng hộ của ông đang đạt đến đỉnh điểm. Nhưng điều này chỉ có thể xảy ra với cái gật đầu của Quốc hội hiện tại.

Nếu Quốc hội không ủng hộ các ý tưởng của Tổng thống, sẽ rất khó để giải thích với các cử tri Ukraine, ông Dmytro Razumkov, một cố vấn của chiến dịch tranh cử Zelenskiy, nói với Reuters./.

Mai Anh (theo Reuters)