Đánh bom liên hoàn tại Sri Lanka: Xung đột bạo lực chưa có điểm dừng

Hiện trường đổ nát trong nhà thờ Thánh Sebastian sau vụ nổ bom. Ảnh: AP

Các vụ nổ được cho là liên quan với nhau, xảy ra quanh thời điểm 8 giờ 45 phút, ngày 21-4, theo giờ địa phương, nhằm vào người Công giáo. Số nạn nhân thiệt mạng đã lên tới 290 người và 500 người bị thương. Những vụ nổ đầu tiên được ghi nhận tại nhà thờ Thánh Anthony ở Thủ đô Colombo và nhà thờ Thánh Sebastian ở thị trấn Negombo gần đó.

Ít phút sau, những vụ nổ khác lại xảy ra tại 3 khách sạn 5 sao Shangri-La, Cinnamon Grand và Kingsbury ở Thủ đô Colombo, nơi có nhiều người nước ngoài lui tới và một nhà thờ ở thị trấn miền Đông Batticalao. Vụ đánh bom thứ 8 xảy ra tại một ngôi nhà ở khu vực ngoại ô phía Bắc Thủ đô Colombo là do một kẻ đánh bom tự sát kích thiết bị nổ ngay khi cảnh sát ập vào tòa nhà để lục soát. Vụ nổ làm sập tầng trên tòa nhà và 3 sĩ quan cảnh sát thiệt mạng.

Sau loạt vụ đánh bom, Chính phủ Sri Lanka đã lập tức ban bố lệnh giới nghiêm từ 8 giờ tối hôm trước đến 4 giờ sáng hôm sau, tại Thủ đô Colombo, cho đến khi tình hình ổn định trở lại. Giới chức Sri Lanka vẫn đang điều tra làm rõ nguyên nhân các vụ tấn công này. Hiện nay, tổng cộng 24 nghi can đã bị bắt giữ để thẩm vấn. Chưa có tổ chức hay cá nhân nào chính thức thừa nhận tiến hành những vụ đánh bom trên. Bộ trưởng Y tế Sri Lanka Rajitha Senaratne phát biểu trong cuộc họp báo một ngày sau đó, khẳng định loạt vụ đánh bom này đã được tiến hành với sự “giúp đỡ của một mạng lưới quốc tế”.

Thảm kịch bất ngờ xảy ra tại lễ Phục sinh đã phá vỡ nền hòa bình mong manh tại Sri Lanka. Dù nội chiến kết thúc đã được một thập kỷ, nhưng mầm mống xung đột vẫn còn tiềm ẩn và dễ dàng bùng phát tại đất nước đa tôn giáo, đa sắc tộc với nhiều biến cố trong lịch sử này. Xung đột giáo phái và sắc tộc trở thành vấn đề dai dẳng làm đau đầu tất cả các nhiệm kỳ Chính phủ ở Sri Lanka.

Sri Lanka là nơi có một số phong trào Phật giáo cực đoan mạnh, hoạt động dưới khẩu hiệu “người Sri Lanka là người Phật giáo”, bên cạnh những phong trào Hindu giáo cực đoan ngày càng gia tăng ở khu vực miền Đông, nơi cộng đồng người Hindu sống tập trung. Sau khi cuộc nội chiến kết thúc năm 2009, đến năm 2011, tại đất nước Nam Á này liên tục xuất hiện những “làn sóng” tấn công nhằm vào cộng đồng Hồi giáo thiểu số. Năm 2004, đụng độ giữa cộng đồng người Hồi giáo thiểu số và tín đồ Phật giáo quá khích đã khiến gần 50 người bị thương. Tháng 3-2018, bạo lực tôn giáo bùng phát và lan rộng; thậm chí diễn ra có tổ chức.

Tình trạng này đã góp phần để những tư tưởng ly khai, cực đoan, thánh chiến... mà các tổ chức khủng bố “gieo rắc” xâm nhập vào Sri Lanka dễ dàng hơn. Theo thông tin từ Chính phủ Sri Lanka, năm 2016, đã có 32 công dân nước này gia nhập tổ chức khủng bố “Nhà nước Hồi giáo” (IS) tự xưng. Ngoài ra, việc các thành viên IS ở Ấn Độ có quan hệ mật thiết với Sri Lanka cũng đã làm dấy lên lo ngại rằng sau khi IS bị đánh bại, những thành viên của nhóm khủng bố này nhiều khả năng sẽ quay trở về nước.

Trong bối cảnh tình trạng bất bình đẳng giữa các tôn giáo và sắc tộc đang khiến mâu thuẫn trong xã hội luôn âm ỉ, dễ dẫn tới nguy cơ xung đột và bạo lực hơn bao giờ hết, Chính phủ Sri Lanka vẫn đang lúng túng trong hoạt động chống lại chủ nghĩa cực đoan tôn giáo. Các nỗ lực đối thoại để xây dựng lòng khoan dung tôn giáo ở Sri Lanka chưa mang lại kết quả. Giới chức nước này cũng không hề được chuẩn bị sẵn sàng cho hàng loạt các vụ tấn công khủng bố. Công tác an ninh đã không được tăng cường trước thềm lễ Phục sinh, dù các cảnh báo được cho là đã đưa ra.

Lễ Phục sinh đẫm máu vừa qua tại Sri Lanka buộc đất nước Nam Á này phải gồng mình đối phó với mối đe dọa khủng bố nghiêm trọng, khi chiến tranh tưởng đã lùi xa.

Mỹ Linh