Đằng sau động thái Belarus bắt 33 công dân Nga

Trong một tuyên bố đăng trên trang web ngày 30/7, Bộ Ngoại giao Nga cho biết, nước này mong Belarus có cách tiếp cận đúng mực và khách quan trong cuộc điều tra tất cả các sự việc liên quan đến công dân Nga bị bắt giữ tại Belarus trước đó.

Trước đó, ngày 29/7, Lực lượng an ninh Belarus KBG thông báo đã bắt giữ 33 người Nga và cáo buộc những người này là các thành viên của nhóm Wagner, một công ty dịch vụ an ninh tư nhân của Nga. Người đứng đầu Hội đồng An ninh Belarus Andrei Ravkov cho biết những người bị bắt giữ sẽ đối mặt với các cáo buộc chuẩn bị cho "các hành động khủng bố".

Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh: “Nỗ lực biến vụ việc này thành sự can thiệp của Nga vào công việc nội bộ của Belarus đang gây hoang mang. Cơ quan chức năng Belarus, bao gồm cả giới chức hàng không, đang có tất cả giấy tờ cần thiết để xác minh sự thật”.

Quan hệ giữa Nga và Belarus đang căng thẳng sau khi 33 người đàn ông Nga bị giam giữ tại thủ đô Minsk

Theo Bộ Ngoại giao Nga, những công dân Nga bị bắt giữ tại Belarus ngày 29/7 đang đi qua Belarus để tới Istanbul và đều có mọi giấy tờ cần thiết.

“Lời giải thích của Belarus về việc bắt giữ 33 công dân Nga không hợp lý... Quá trình đi lại trên lãnh thổ Belarus đều do một công ty Belarus đảm nhiệm. Vì những lý do không rõ ràng, nhóm người này đã không thể lên chuyến bay từ Minsk tới Istanbul và phải ở lại Belarus cho đến khi công ty Belarus nói trên có thể mua vé máy bay mới cho họ”, Bộ Ngoại giao Nga cho biết.

Cùng ngày, người phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định những lời lẽ cho rằng các tổ chức của Nga đang cử người tới làm bất ổn tình hình ở Belarus hoàn hoàn vô căn cứ. Ông khẳng định Nga và Belarus là "những đồng minh và đối tác rất thân thiết".

Ông Peskov cũng bày tỏ hoài nghi về cơ sở để bắt giữ nhóm công dân Nga kể trên, khẳng định Nga không có thông tin gì về những "hành động vi phạm pháp luật" của những nam công dân này. Phía Nga yêu cầu được giải thích rõ ràng về vụ việc.

Tờ Deutsche Welle (DW) của Đức dẫn lời các nhà quan sát cho rằng, thời điểm diễn ra các vụ bắt giữ rất đáng ngờ. Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, người nắm quyền từ năm 1994, đang trải qua cuộc khủng hoảng chính trị lớn nhất trong sự nghiệp. Ông đang đặt mục tiêu giành được nhiệm kỳ thứ sáu, nhưng sự ủng hộ của công chúng dành cho tổng thống dường như bị chùng xuống.

Các nhà phân tích chính trị cho biết, không có khảo sát độc lập để xác nhận quan sát này, nhưng các ứng cử viên phe đối lập đã nhận được một số lượng hỗ trợ bất ngờ, đặc biệt là trong các cuộc biểu tình có hàng chục ngàn người tham dự trong những ngày gần đây.

Ứng cử viên đối lập duy nhất còn lại được tranh cử là bà Einil Tikhanovskaya, vợ của blogger đang bị giam giữ Sergei Tikhanovski. Hai thách thức chính của ông Lukashenko - Viktor Babariko, cựu giám đốc của một ngân hàng lớn do Nga kiểm soát và cựu đại sứ Valery Tsepkalo của Belarus tại Mỹ - đã bị cấm tham gia bỏ phiếu trước đó vào tháng 7.

Nhà phân tích chính trị người Belarus Valery Karbalevich cho biết, chính quyền sợ các cuộc biểu tình rầm rộ ủng hộ bà Tikhanovskaya, với hàng ngàn cuộc biểu tình ở Minsk và các thành phố khác, và đã tiến hành ngăn chặn họ. Sau khi 33 công dân Nga bị bắt, ông Lukashenko đã tiến hành một cuộc họp đặc biệt của hội đồng an ninh để đáp trả vụ "tấn công khủng bố", như chính quyền ông cáo buộc là sắp xảy ra, và ra lệnh thắt chặt an ninh tại các sự kiện lớn, bao gồm các cuộc biểu tình.

Một số chính trị gia Belarus nói với DW rằng, động thái này có nghĩa là sẽ hạn chế phe đối lập hơn nữa. Điều này đã được thực tế chứng minh: ngay sau khi các vụ bắt giữ, Ủy ban bầu cử Trung ương Belarus đã đưa ra các quy tắc mới cho các ứng cử viên: Các cuộc biểu tình liên quan đến bầu cử phải được kết thúc, những người tham gia phải bị kiểm tra bởi máy dò kim loại và sự hiện diện của cảnh sát sẽ tăng lên. Các nhà quan sát tin rằng ông Lukashenko có thể dùng đến các biện pháp chặt chẽ hơn, thậm chí tuyên bố tình trạng khẩn cấp để củng cố quyền lực của mình.

"Nhiều người Belarus vẫn không bị thuyết phục bởi các cáo buộc liên quan đến các công dân Nga vừa bị bắt giữ một phần do mất niềm tin và các chính trị gia và truyền thông nhà nước", ông Andrei Kazakevich, Giám đốc Viện nghiên cứu chính trị Belarus nhận xét. "Chúng tôi thường quen với việc chính quyền, trong mỗi năm bầu cử, cố gắng thao túng xã hội bằng cách phổ biến những thông tin sai lệch", ông nói với DW.

Các nhà quan sát ở Belarus và Nga suy đoán về ý định thực sự của Tổng thống Lukashenko: Có phải các vụ bắt giữ có ý chọc giận Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đang tìm cách đưa Belarus đến gần điện Kremlin hơn hay để báo hiệu cho phương Tây rằng họ nên cảnh giác khi nói đến Nga?

Ông Kazakevich tin rằng chính quyền Tổng thống Lukashenko đang cố gắng vượt qua sức ép của các ứng cử viên độc lập như một cuộc chiến chống lại sự can thiệp của Nga. "Đó có thể là một cuộc tranh luận có ảnh hưởng đối với nhiều chính trị gia phương Tây", ông nói.

An Nhiên