Đàm phán Brexit: Những bước 'vượt vũ môn' của Thủ tướng May

Sau một loạt các thương lượng căng thẳng trong vài tháng qua, Liên minh châu Âu (EU) và Anh đã đạt được thỏa thuận bước ngoặt về việc Anh rời khỏi EU, còn gọi là Brexit, với giai đoạn chuyển giao kéo dài tới gần 2 năm. Đây được coi là bước tiến mới trong đàm phán Brexit.

Đạt thỏa thuận về giai đoạn chuyển giao

Ngày 19/3, đại diện đàm phán của Anh và EU thông báo hai bên đã đạt được một thỏa thuận lịch sử về giai đoạn chuyển tiếp của Brexit. Theo đó, giai đoạn chuyển tiếp sẽ tính từ ngày Anh rời EU vào 29/3/2019 và kết thúc vào ngày 31/12/2020. Trong khoảng thời gian này, Anh sẽ không tham gia vào các tiến trình hoạch định chính sách của EU tuy nhiên vẫn sẽ được hưởng đầy đủ các quyền lợi của nước thành viên và được tiếp cận thị trường chung châu Âu cũng như liên minh hải quan.

Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU Michel Barnier trong buổi họp báo công bố dự thảo Brexit ngày 28/2. (Nguồn: AFP)

Hai bên cũng đã nhất trí về nội dung các văn bản pháp lý liên quan đến hai vấn đề đã được thông qua vào hồi tháng 12/2017 là quyền của các kiều dân và thanh toán tài chính. Các công dân của Anh sang EU và công dân 27 nước EU sang Anh trong giai đoạn chuyển tiếp cũng được hưởng các quyền lợi và nhận được sự đảm bảo giống với những người đã tới trước Brexit. EU và Anh cũng đạt được sự nhất trí về những điểm quan trọng liên quan đến các thủ tục về thuế quan, lưu thông và kiểm soát hàng hóa, các cam kết của London về hạt nhân và bảo vệ các nhãn hàng châu Âu.

Cụ thể, tự do lưu thông hàng hóa, dịch vụ, vốn và con người giữa Anh và EU sẽ vẫn được giữ nguyên cho đến ngày 31/12/2020. Việc Anh tiếp tục tham gia vào thị trường chung đơn lẻ EU và liên minh thuế quan sẽ được kéo dài ít nhất là 21 tháng để các doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị. Trong thời kỳ chuyển đổi, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục vận hành và vững tin đầu tư khi thấy tương lai quan hệ Anh - EU ngày một rõ ràng hơn. Anh được phép tiến hành đàm phán và ký những thỏa thuận thương mại mới với các nước thứ 3 trong thời kỳ chuyển đổi và những thỏa thuận thương mại mới với nước thứ 3 sẽ có liệu lực ngay khi thời kỳ chuyển đổi kết thúc.

Về phía Anh, trưởng đoàn đàm phán David Davis đánh giá sự nhất trí giữa ông và ông Barnier là một "bước đi quyết định", được giới doanh nghiệp hoan nghênh. Tỷ giá đồng Bảng Anh tăng cao, lên tới trên $1,40 so với đồng USD, đạt mức cao nhất trong 3 tuần qua sau khi kết quả đàm phán được công bố. Ông Davis cho biết, mục tiêu của Anh là đạt được một thỏa thuận thương mại trong tương lai thật gần gũi và sâu rộng với EU để Anh sẽ không cần phải đưa ra những biện pháp đặc biệt cụ thể nào riêng cho Bắc Ireland.

Những bước ngoặt quan trọng

Các cuộc đàm phán về việc Anh rời EU đã chính thức được khởi động từ ngày 19/6/2017. EU và Anh đã nhất trí được về các vấn đề ưu tiên, lịch trình và cách thức tổ chức đàm phán. Theo đó, tiến trình đàm phán Brexit sẽ phải kết thúc vào tháng 10/2018 để cho phép Anh và EU phê chuẩn thỏa thuận cuối cùng về Brexit vào tháng 3/2019.

Cho đến nay, hai bên đã tiến hành 6 vòng đàm phán về Brexit tại Brussels, Bỉ. Sau nhiều vòng đàm phán cam go, ngày 8/12/2017, Thủ tướng Anh Theresa May cuối cùng cũng tháo gỡ được bế tắc để đưa "xứ sở sương mù" đi theo đúng lịch trình đã vạch ra trong "cuộc chia tay" với EU khi hai bên đã đạt được những "tiến bộ đầy đủ" trong đàm phán 3 vấn đề mấu chốt, gồm tình trạng đường biên giới giữa Bắc Ireland thuộc Vương quốc Anh và Cộng hòa Ireland, một thành viên của EU; quyền lợi của các công dân EU đang sinh sống tại Anh và các cam kết tài chính của Anh đối với 27 thành viên còn lại trong khối, để mở ra giai đoạn hai đàm phán bàn thảo về tương lai quan hệ thương mại với nước Anh.

Thủ tướng Anh Theresa May và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Jean Claude Juncker trong buổi họp báo chung về thỏa thuận Brexit ngày 8/12. (Nguồn: Getty Images)

Những điểm chính của thỏa thuận đều mang tính "có đi có lại", trong đó đảm bảo sẽ "không có đường biên giới cứng" giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland và "tính toàn vẹn về kinh tế và pháp luật của Vương quốc Anh" sẽ tiếp tục giữ nguyên; Các công dân EU sinh sống tại Anh và các công dân Anh sinh sống tại EU đều được bảo vệ quyền sinh sống, làm việc và học tập, đồng thời có các quyền đoàn tụ người thân trong tương lai; Vấn đề giải quyết hóa đơn ly hôn, dù không có con số cụ thể nào nêu ra, nhưng Văn phòng Thủ tướng Anh cho biết số tiền dao động trong khoảng 35 - 39 tỷ Bảng Anh, bao gồm cả những đóng góp ngân sách cho EU trong thời kỳ 2 năm chuyển đổi từ sau tháng 3/2019.

Thỏa thuận đạt được ngày 8/12 có thể coi là "quả ngọt" đầu tiên cho tiến trình "vượt vũ môn" bền bỉ của bà May trong đàm phán Brexit. Thực tế thì người dẫn dắt tiến trình Brexit của Anh được ví như "cưỡi lên mình hổ", thành hay bại của tiến trình đàm phán sẽ quyết định số phận chính trị của người lãnh đạo. Sau cuộc bầu cử sớm hồi tháng 6/2017, hiểu rõ sự nghiệp chính trị của mình gắn chặt với kết quả đàm phán Brexit, bà May đã ngày càng rời xa cách tiếp cận "không khoan nhượng" ban đầu đối với vấn đề Brexit để hướng tới một chiến dịch thương lượng mang tính thực dụng hơn.

Việc các nhà đàm phán Anh đưa ra một loạt nhượng bộ then chốt đối với EU bất chấp sự phản ứng từ trong nước, cho thấy quyết tâm của bà May trong việc tạo ra đột phá cho đàm phán Brexit trong tháng 12/2017, bởi trong trường hợp không đạt được thỏa thuận đúng thời điểm, khó khăn sẽ càng chồng chất đối với chính phủ của bà May.

Hơn thế nữa, kịch bản "không đạt được thỏa thuận" xảy ra sẽ là một thảm họa kinh tế tàn khốc cho nước Anh. Đó là lý do vì sao Thủ tướng May đành phải chấp nhận một số yêu cầu của EU như chi trả "hóa đơn ly hôn" với cái giá rất cao, cũng như Anh tiếp tục chịu sự phán quyết của tòa án châu Âu trên đất Anh cho đến ít nhất là cuối năm 2020, một điều được cho là đụng chạm đến "ranh giới đỏ" của bà.

Trong khi đó, dù được xem là ở "thế thượng phong", lãnh đạo các nước EU cũng không muốn dồn bà May vào thế bí, bởi nếu EU quá căng, thất bại trong đàm phán Brexit cùng sự rạn nứt trong nội các, trong nội bộ đảng Bảo thủ và quốc hội Anh lên cao sẽ khiến bà May có thể bị mất chức. Đối với EU, bà May là đối tác đàm phán đáp ứng được hầu hết các yêu cầu mà EU đặt ra.

Ảnh minh họa. (Nguồn: Getty Images)

Sau nhiều tháng đàm phán gian nan, cuối cùng thì cả Chính phủ Anh và EU đều đã đạt được mục tiêu quan trọng trong ngắn hạn, hoàn tất đàm phán giai đoạn một trước khi bước sang giai đoạn cam go hơn: đó là đàm phán về quan hệ thương mại.

Chặng đường sắp tới sẽ còn khó khăn hơn nhiều, vì EU đã nêu 4 lĩnh vực "sẽ không có chuyện có thể thương thuyết, đàm phán" là tự do hàng hóa, dịch vụ, con người và vốn tư bản. Ủy ban châu Âu (EC) cũng đã "gợi ý" Anh về một "lựa chọn duy nhất", là một thỏa thuận tự do thương mại theo mô hình như EU vừa ký với Canada hồi năm 2016, trong đó sẽ không bao gồm lĩnh vực dịch vụ tài chính, một lĩnh vực chủ chốt đối với nền kinh tế Anh.

Như vậy, cuộc thảo luận chính về vấn đề gai góc căn bản nhất là giai đoạn quá độ và tương lai mối quan hệ Anh - EU thời hậu Brexit.

(theo TTXVN)