Đảm bảo giao dịch an toàn trong kỷ nguyên số

Bùng nổ tiền điện tử

Các dạng tiền kỹ thuật số - bao gồm tiền kỹ thuật số của ngân hàng Trung ương, tiền ổn định (stablecoin - loại tiền kỹ thuật số được phát triển trên Blockchain và có giá trị ổn định) do tư nhân phát hành và tiền điện tử (e-money) - tiếp tục phát triển và tìm ra những cách mới để tích hợp vào cuộc sống hàng ngày của mọi người.

Về bản chất, tiền điện tử là một đại diện kỹ thuật số của tiền tệ pháp định được nhà phát hành đảm bảo. Khách hàng đổi tiền tệ thông thường thành tiền điện tử mà họ có thể sử dụng để thực hiện thanh toán thông qua một ứng dụng trên điện thoại di động của họ cho các cá nhân và doanh nghiệp một cách dễ dàng và hiệu quả tức thì. So với các hình thức tiền kỹ thuật số khác được phát triển gần đây, chẳng hạn như stablecoin, tiền điện tử đã ra đời được một thời gian và lượng khách hàng của nó tiếp tục tăng lên nhanh chóng. Không giống như hầu hết các stablecoin do tư nhân phát hành, tiền điện tử hoạt động trong một khuôn khổ được quy định.

Một tài liệu mới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đang xem xét những tình huống có thể khiến người tiêu dùng và có khả năng là toàn bộ hệ thống tiền điện tử gặp rủi ro. IMF đã rà soát thực tiễn các quy định đang phát triển như thế nào trên cơ sở từng quốc gia và đưa ra một loạt các khuyến nghị chính sách về việc điều chỉnh các tổ chức phát hành tiền điện tử và bảo vệ tiền của khách hàng của họ.

Số lượng giao dịch trực tuyến gia tăng đặc biệt trong thời kỳ đại dịch COVID-19.

E-money: giải pháp cho những người không có tài khoản ngân hàng

Chúng ta có thể coi tiền điện tử như một kho lưu trữ tiền trên thẻ trả trước hoặc một thiết bị điện tử, thường là điện thoại di động, có thể được sử dụng rộng rãi để thanh toán. Giá trị được lưu trữ cũng đại diện cho một khiếu nại có thể thực thi đối với nhà phát hành tiền điện tử, theo đó khách hàng của họ có thể yêu cầu được hoàn trả số tiền họ đã sử dụng để mua tiền điện tử bất kỳ lúc nào.

Tiền điện tử đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của hàng tỷ người, đặc biệt là ở nhiều quốc gia đang phát triển, nơi nhiều người thiếu khả năng tiếp cận với hệ thống ngân hàng. Theo một nghiên cứu mới đây, một tỷ lệ lớn dân số ở một số quốc gia Đông Phi hiện sử dụng tiền điện tử, điều này trở nên quan trọng từ góc độ tài chính vĩ mô. Ví dụ, ước tính rằng 2/3 dân số trưởng thành ở Kenya, Rwanda, Tanzania và Uganda sử dụng tiền điện tử thường xuyên. Nhiều người trong số những người này không có tài khoản ngân hàng hoặc không có quyền truy cập khác vào hệ thống tài chính chính thức, vì vậy họ lưu trữ một phần đáng kể số tiền dùng một lần của mình trong ví tiền điện tử và truy cập chúng bằng điện thoại di động hoặc máy tính.

Bảo vệ hệ thống tài chính cũng như người tiêu dùng

Với tầm quan trọng ngày càng tăng của các tổ chức phát hành tiền điện tử, một khuôn khổ toàn diện, mạnh mẽ để quản lý và bảo vệ tiền của khách hàng là rất quan trọng. Các tổ chức phát hành phải tuân theo các yêu cầu quy định về an toàn tương ứng. Ví dụ, họ nên thiết lập hệ thống quản lý và điều hành rủi ro hoạt động để xác định và hạn chế rủi ro.

Một trong những biện pháp quy định quan trọng nhất được xác định trong báo cáo của IMF là để bảo vệ tiền của khách hàng, tất cả các tổ chức phát hành tiền điện tử cần phải thực hiện các cơ chế để giữ an toàn và tách biệt các khoản tiền đó. Các tổ chức phát hành cần duy trì một lượng quỹ thanh khoản an toàn tương đương với số dư của khách hàng và được giữ tách biệt với quỹ riêng của tổ chức phát hành. Đây là một biện pháp bảo vệ cơ bản chống lại việc sử dụng sai các quỹ và về nguyên tắc, nên cho phép thu hồi các quỹ đó trong trường hợp tổ chức phát hành phá sản.

Tuy nhiên, việc tách biệt các khoản tiền của khách hàng không giải quyết được tất cả các vấn đề nếu một công ty phát hành có nguy cơ sụp đổ. Trong trường hợp không có các quy định cụ thể về phá sản, việc tách biệt tự nó không đảm bảo rằng khách hàng sẽ tiếp cận nhanh chóng với tiền của họ và sự gián đoạn này có thể tạo ra các vấn đề nghiêm trọng nếu công ty phát hành đóng một vai trò trong hệ thống thanh toán giao dịch trong ngày của một đất nước.

Các vấn đề tiềm tàng

Các cơ quan quản lý và giám sát có thể cần tăng cường đáng kể việc giám sát các thỏa thuận bảo vệ người dùng, tùy thuộc vào mô hình kinh doanh và quy mô của hệ thống tiền điện tử. Ở các quốc gia có tổ chức hoặc lĩnh vực phát hành tiền điện tử có hệ thống tiềm năng, biện pháp bảo vệ tại chỗ nên tìm cách bảo toàn tiền của khách hàng và đảm bảo tính liên tục của các dịch vụ thanh toán quan trọng.

Mặc dù một số quốc gia đã tìm cách mở rộng bảo hiểm tiền gửi sang tiền điện tử, nhưng họ có thể cần nỗ lực hơn nữa để vận hành biện pháp bảo vệ đó và đảm bảo rằng nó sẽ hoạt động hiệu quả trong thực tế. Đặc biệt, khách hàng không nên bị mất quyền truy cập vào các khoản quỹ của họ và do đó, các dịch vụ phải được khôi phục hoặc thay thế nhanh chóng, tốt nhất là trong vòng vài giờ. Tuy nhiên, việc đưa bảo hiểm tiền gửi tiền điện tử trên thực tế cho đến nay vẫn chưa được kiểm chứng - ít nhất là về mặt thực tế. Chi phí và lợi ích của việc mở rộng phạm vi bảo hiểm tiền gửi một cách hiệu quả đối với tiền điện tử cần được xem xét cẩn thận.

Cũng như nhiều vấn đề trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), các phương pháp tốt nhất vẫn đang hình thành, khiến các quyết định chính sách trở nên khó khăn. Tuy nhiên, đại dịch đang giúp nâng tầm quan trọng của các khuôn khổ tiền điện tử, vì số lượng giao dịch trực tuyến và tốc độ phát triển của tiền điện tử đang tăng nhanh. Đối với các cơ quan quản lý và giám sát, giờ là lúc phải hành động.

Bích Hạnh (Tổng hợp)