Đảm bảo công khai, minh bạch trong đấu thầu mua gạo dự trữ quốc gia

Năm 2021, kế hoạch mua nhập hàng dự trữ quốc gia năm 2021 đối với lương thực là 190.000 tấn gạo và 80.000 tấn thóc (Ảnh: M.P)

Ông Phạm Vũ Anh, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục DTNN cho biết, năm 2021 về lượng đấu thầu mua lương thực nhập kho theo kế hoạch được giao năm 2021, Tổng cục DTNN được giao chỉ tiêu bằng năm 2020. Việc đấu thầu, tham gia cung ứng gạo cho DTQG được thực hiện theo các quy định của pháp luật về đấu thầu hiện hành. Qua triển khai thực hiện thời gian vừa qua cho thấy, một số quy định chưa đủ sức ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu, chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý vi phạm. Từ thực tế triển khai và những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện, chúng tôi đã tổng hợp và báo cáo Bộ Tài chính để đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về đấu thầu nhằm tăng cường ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu khi tham dự thầu cung cấp hàng DTQG nói chung và các gói thầu mua gạo DTQG nói riêng như: tăng mức bảo đảm dự thầu, tăng chế tài xử phạt khi vi phạm...

Theo ông Phạm Vũ Anh, để bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch và đặc biệt là tăng tính cạnh tranh trong đấu thầu, căn cứ quy định của Luật Đấu thầu và Nghị định số 63/2014/NĐ-CP và thực tế tình hình đấu thầu mua gạo DTQG trong các năm qua tại hồ sơ mời thầu (HSMT) mua gạo năm 2021 các cục DTNN khu vực đã quy định về chấm điểm “uy tín nhà thầu” trong bảng chấm điểm kỹ thuật để đánh giá mức độ uy tín nhà thầu.

Đáng chú ý, trong 5 năm qua (từ năm 2016 đến năm 2020) việc chấm điểm uy tín nhà thầu trên cơ sở thống kê danh sách uy tín nhà thầu trong việc cung cấp hàng được đánh giá bằng phương pháp chấm điểm (thang điểm cụ thể cho từng tiêu chí) theo các tiêu chí, các nhóm.

Cụ thể, nhà thầu hoặc nhà thầu liên danh trúng thầu, ký kết hợp đồng, thực hiện các điều khoản của hợp đồng theo đúng quy định; Nhà thầu hoặc nhà thầu liên danh đã ký hợp đồng nhưng không thực hiện một phần hoặc không thực hiện theo đúng tiến độ (giao hàng chậm) hoặc giao hàng từ một lần trở lên không đảm bảo chất lượng khiến các đơn vị từ chối nhập hàng;Nhà thầu hoặc nhà thầu liên danh trúng thầu nhưng không tiến hành hoặc từ chối tiến hành hoàn thiện hợp đồng hoặc đã hoàn thiện hợp đồng nhưng từ chối ký hợp đồng.

Theo các nhóm này thì nhà thầu uy tín cao hơn sẽ được chấm điểm cao hơn. Ông Phạm Vũ Anh cũng lưu ý, điểm uy tín chỉ là một trong nhiều tiêu chí khi đánh giá lựa chọn nhà thầu. Và trên thực tế cũng không phải là điều gì quá mới, có mới chỉ là mới đối với ngành dự trữ chúng tôi để xử lý các bất cập trong hoạt động đấu thầu mua hàng DTQG.

Theo đó, hàng năm Tổng cục DTNN sẽ cập nhật, bổ sung danh sách uy tín các nhà thầu theo các nhóm nêu trên; đây là cơ sở dữ liệu quan trọng sẽ thường xuyên được cập nhật để theo dõi, đánh giá, xếp hạng uy tín của từng nhà thầu theo mức độ tuân thủ quy định về đấu thầu và thực hiện các hợp đồng đã ký, làm cơ sở đưa vào tiêu chí đánh giá hồ sơ dự thầu về kỹ thuật theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP trong các hồ sơ mời thầu mua gạo DTQG các đợt đấu thầu tiếp theo.

“Các nhà thầu có lịch sử chấp hành tốt sẽ có điểm uy tín cao khi tham dự thầu các gói thầu cung cấp gạo DTQG. Các nhà thầu có lịch sử chấp hành không tốt, như từ chối ký hợp đồng khi đã trúng thầu hoặc có lịch sử không tuân thủ đúng quy định của hợp đồng (về thời gian giao hàng, về chất lượng, số lượng hàng,…), tùy theo mức độ sẽ bị đánh giá, xếp hạng uy tín thấp hơn, đó là lẽ đương nhiên..”, ông Phạm Vũ Anh khẳng định.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến căn cứ của việc ban hành quy định này chưa rõ ràng và tạo ra không công bằng cho các nhà thầu. Ông Phạm Vũ Anh cho rằng, việc quy định đánh giá uy tín của nhà thầu được các cục DTNN khu vực thực hiện theo đúng quy định tại điểm b Khoản 3 Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP quy định: “Việc xây dựng tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật dựa trên các yếu tố về khả năng đáp ứng các yêu cầu về số lượng, chất lượng, thời hạn giao hàng, vận chuyển, lắp đặt, bảo hành, uy tín của nhà thầu thông qua việc thực hiện các hợp đồng tương tự trước đó và các yêu cầu khác nêu trong HSMT…”.

Ngoài ra, lãnh đạo Tổng cục DTNN cho rằng về mặt chuyên môn, trên cơ sở ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu) và chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính (Tổng cục DTNN) cần có giải pháp xử lý đối với việc nhà thầu trúng thầu nhưng không ký hợp đồng theo hướng đánh giá về uy tín nhà thầu, tùy theo mức độ vi phạm mà bị đánh giá không đạt hoặc bị đánh giá uy tín rất thấp khi tham dự các gói thầu tương tự để tăng cường trách nhiệm tổ chức, cá nhân có liên quan, xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm hợp đồng hoặc không ký hợp đồng để đảm bảo kịp thời, hiệu quả và tránh thất thoát, lãng phí trong thu mua gạo DTQG.

“Như vậy, chúng tôi cho rằng việc đánh giá chấm điểm uy tín nhà thầu nêu trên để bảo đảm công khai minh bạch trong HSMT, không phải là “loại nhà thầu” mà để đảm bảo sự công bằng cho tất cả các nhà thầu tham dự thầu (nhà thầu có uy tín cao hơn thì sẽ được chấm điểm cao hơn và ngược lại), tăng tính cạnh tranh giữa các nhà thầu trong đấu thầu mua gạo dự trữ quốc gia và các cục DTNN khu vực sẽ lựa chọn được nhà thầu đáp ứng tốt nhất, đúng quy định của pháp luật về đấu thầu và HSMT (đáp ứng tốt tất cả các yêu cầu kỹ thuật và giá dự thầu); các nhà thầu nghiên cứu kỹ yêu cầu của HSMT trước khi tham gia dự thầu và phải bảo đảm năng lực thực hiện trách nhiệm khi được phê duyệt trúng thầu, ký hợp đồng và thực hiện hợp đồng.”, ông Phạm Vũ Anh cho biết thêm.

Minh Phương