Đài Loan có dám đối đầu Trung Quốc nếu thiếu Mỹ?

Lính Hải quân Đài Loan

Các nhà hoạch định chính sách Mỹ từ lâu tin rằng sự trợ giúp của Mỹ với Đài Loan là yếu tố rất quan trọng trong việc duy trì hòa bình và an ninh trên eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, suy nghĩ này gần đây đã bị thử thách.

Những tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ và quân sự của Quân Giải phóng Nhân dân Trung quốc (PLA) cùng với mối quan hệ ngày càng xấu đi giữa Mỹ và Trung Quốc khiến việc bảo vệ Đài Loan trở nên nhiều rủi ro hơn với Mỹ.

Vì Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ, nhiều người Mỹ lo ngại một cuộc xung đột trên Eo biển Đài Loan có thể leo thang thành một cuộc đối đầu hạt nhân khi có Mỹ tham gia. Để ngăn chặn kịch bản này xảy ra, một số nhà hoạch định chính sách thậm chí còn ủng hộ việc sử dụng Đài Loan như một đòn bẩy để đổi lấy sự thỏa hiệp với Trung Quốc.

Theo National Interest, sự lo ngại của Mỹ là chính đáng. Xét trên nhiều phương diện, Đài Loan đã không thực hiện được lời hứa tăng cường an ninh của mình. Ví dụ, ngân sách quốc phòng của Đài Loan dưới thời người đứng đầu trước đó, Mã Anh Cửu, không bao giờ đạt ngưỡng 3% GDP trong giai đoạn 2008-2016, trì hoãn các giao dịch mua sắm quân sự quan trọng từ Mỹ.

Trong khi đó, quá trình chuyển đổi từ nghĩa vụ quân sự bắt buộc sang hoàn toàn tự nguyện của Đài Loan cũng được coi là không thành công vì người dân trên hòn đảo không mấy nhiệt tình với việc phục vụ trong quân đội. Những chi tiết này khiến Mỹ đặt câu hỏi về quyết tâm phòng vệ của Đài Loan. Mỹ có lẽ tự hỏi liệu hòn đảo này có đang trốn tránh trách nhiệm phòng vệ và dồn gánh nặng quốc phòng vào Mỹ.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình

Sự hoang mang của Mỹ có hại cho quan hệ Mỹ -Đài Loan. Trung Quốc đang gia tăng áp lực trong việc hạn chế không gian quốc tế của Đài Loan, tiếp tục đe dọa dùng vũ lực để thu hồi hòn đảo. Vào thời điểm này, sự bảo đảm an ninh của Mỹ với Đài Loan là quan trọng hơn bao giờ hết. Nó có thể giúp nâng cao tinh thần của công chúng Đài Loan và đổi lại, tăng cường sự tự nguyện tham gia quân đội.

Do đó, trách nhiệm của Đài Loan là phải chứng minh với Mỹ hai điều: thứ nhất, Đài Bắc nghiêm túc trong việc phòng vệ; thứ hai, sự trợ giúp của Mỹ rất quan trọng đối với tinh thần người dân Đài Loan trong nguy cơ xung đột với Trung Quốc.

Chính quyền Đài Loan gần đây có nhiều nỗ lực trong việc củng cố mối quan hệ Mỹ -Đài Loan. Đài Bắc đã tiến hành thành công nhiều giao dịch mua vũ khí dưới thời chính quyền Trump và đang lên kế hoạch khôi phục sản xuất vũ khí trong nước. Hòn đảo cũng đang đánh giá đề xuất cho phép tàu Mỹ cập cảng Đài Loan và thậm chí tập trận quân sự với Mỹ.

Tuy nhiên, liệu sự giúp đỡ của Mỹ tại thời điểm khủng hoảng có thúc đẩy tinh thần người dân Đài Loan hay không vẫn là một câu hỏi chưa lời đáp. Để trả lời câu hỏi này, một nhóm các chuyên gia về khoa học chính trị tiến hành một khảo sát trên internet với 1.001 người Đài Loan từ 20 tuổi trở lên từ ngày 3-5.7.2018. Theo National Interest, đây là khảo sát đầu tiên đặt ra câu hỏi liệu người Đài Loan có sẵn sàng chiến đấu trong trường hợp đối đầu với Trung Quốc hay không.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải)

Đầu tiên, người tham gia khảo sát được phân ngẫu nhiên vào 1/4 tình huống giả định sau:

1) Đài Loan tuyên bố độc lập, Trung Quốc tấn công Đài Loan và Mỹ giúp Đài Loan (Nhóm 1)

2) Đài Loan tuyên bố độc lập, Trung Quốc tấn công Đài Loan và Mỹ không giúp Đài Loan (Nhóm 2)

3) Đài Loan duy trì hiện trạng, Trung Quốc tấn công Đài Loan và Mỹ giúp Đài Loan (Nhóm 3)

4) Đài Loan duy trì hiện trạng, Trung Quốc tấn công Đài Loan và Mỹ không giúp Đài Loan (Nhóm 4)

Sau đó, người tham gia khảo sát được hỏi về mức độ sẵn sàng “nhập ngũ hoặc có hành động” để phòng vệ trước cuộc tấn công của Trung Quốc trên thang điểm 10.

Và đây là những kết quả rút ra từ cuộc khảo sát:

Thứ nhất, việc chính quyền Đài Loan có tuyên bố độc lập hay không không ảnh hưởng đến sự sẵn sàng chiến đấu của người dân.

Những người thuộc nhóm 1 và nhóm 3 có mức độ sẵn sàng bảo vệ hòn đảo như nhau (trung bình là 4,84 và 4,82/10). Người ở nhóm 2 và nhóm 4 cũng có mức độ sẵn sàng tương tự (4,14 và 3,93). Tóm lại, các chuyên gia phát hiện ra việc chính quyền Đài Loan có tuyên bố độc lập hay không không làm giảm tinh thần phòng vệ của người dân.

Thứ hai, sự trợ giúp quân sự của Mỹ làm gia tăng đáng kể sự sẵn sàng phòng vệ của người Đài Loan. Trên thang điểm 10, trong kịch bản Đài Loan tuyên bố độc lập mà Mỹ không hỗ trợ, người dân hòn đảo chỉ sẵn sàng ở mức trung bình là 4.09. Tuy nhiên, trong cùng một kịch bản nhưng Mỹ có hỗ trợ Đài Loan, con số này tăng thêm 0,77 (từ 4,09 lên 4,84), nghĩa là tăng khoảng 8%. Trong trường hợp Đài Loan giữ nguyên hiện trạng nhưng vẫn bị Trung Quốc thu hồi, sự trợ giúp của Mỹ cũng giúp tăng mức độ sẵn sàng từ 3,93 lên 4,82, nghĩa là tăng khoảng 9%.

Thứ ba, trường hợp Đài Loan duy trì hiện trạng, Trung Quốc tấn công Đài Loan và Mỹ không giúp Đài Loan là trường hợp có sự sẵn sàng phòng vệ thấp nhất: trung bình là 3,93.

Khảo sát này cho thấy ý nghĩa sâu sắc của mối quan hệ giữa Mỹ, Đài Loan và Trung Quốc. Theo các nhà khoa học, công dân Đài Loan có vẻ như sẵn sàng đối đầu với các mối đe dọa quân sự khi Mỹ cam kết hỗ trợ cho Đài Loan. Sự hỗ trợ của Mỹ, thậm chí chỉ đơn giản là cam kết bằng lời nói, giúp thúc đẩy người Đài Loan sẵn sàng tham gia phòng thủ hơn.

Một cuộc khảo sát năm 2017 của Cơ quan Khảo sát An ninh Quốc gia Đài Loan (TNSS) cho thấy chỉ 40,5% số người được hỏi tin rằng Mỹ sẽ hỗ trợ nếu chiến tranh nổ ra trên Eo biển Đài Loan. Nhưng các chuyên gia suy luận một cách lạc quan rằng nếu nhiều người ở Đài Loan tin rằng Mỹ sẽ hỗ trợ, sự nhiệt tình trong phòng vệ sẽ tiếp tục gia tăng.

Nói tóm lại, Mỹ sẽ có lợi nếu tiếp tục gửi tín hiệu trấn an đến người Đài Loan về quyết tâm hỗ trợ và bảo vệ hòn đảo. Các chuyên gia nhận định đây là chiến lược tốt với chi phí thấp đối với Mỹ.

Trà My - National Interest