Đặc sắc lễ hội Kin Pang Then của dân tộc Thái trắng

Lễ hội Kin Pang Then là lễ hội tiêu biểu của dân tộc Thái trắng ở Quỳnh Nhai. Then ở đây là thầy mo được quan niệm là cao tay hơn cả. Thầy mo được coi như người của trời cử xuống nhân gian, để cứu giúp loài người trong cuộc sống và có khả năng giao tiếp với thần linh.

Cứ vào dịp đầu năm mới, thầy mo tổ chức lễ cúng và gặp mặt các con nuôi được chính họ giúp đỡ trong cuộc sống. Lễ hội Kin Pang Then được tổ chức với nhiều quy mô lớn nhỏ khác nhau, không những các con nuôi và người trong bản tham gia, mà nhiều dân ở bản khác cũng đến tham dự. Thời gian cúng có thể kéo dài từ 3 đến 4 ngày, tùy thuộc vào số lượng con nuôi đến với “Then” đông hay ít. Trong những ngày diễn ra lễ hội, người dân trong bản cùng dâng mâm lễ cảm tạ trời đất và cầu xin sức khỏe, may mắn, phát lộc, phát tài cho con cháu ăn nên làm ra.

Các thầy mo ngồi bên mâm lễ cúng trời đất, cầu mong cho quê hương giàu mạnh, sức khỏe, bình an... cho nhân dân và con cháu.

Nghệ nhân ưu tú Điêu Văn Minh - một trong những người hát Then dân tộc Thái trắng huyện Quỳnh Nhai (Sơn La), chia sẻ: Lễ hội Kin Pang Then của người Thái trắng đã có từ xa xưa, khi bước sang năm mới phải được tổ chức. Vì ông mo cả năm đi giúp mọi người và những người làm kinh tế khó khăn thì người ta bắt buộc phải cúng để cầu lộc, cầu may cho gia đình.

Thầy mo đang làm nghi lễ cúng đất trời trong Lễ hội Kin Pang Then.

Cũng như nhiều lễ hội khác, lễ hội Kin Pang Then gồm có hai phần chính: Phần lễ và phần hội. Phần lễ với lối hát Then truyền thống, qua lời hát, ông Then cầu cho dân làng trong bản sang một năm mới có nhiều điều tốt đẹp, cầu cho con cháu luôn khỏe mạnh, cầu cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tươi tốt, bội thu.

Ngoài ra, Kin Pang Then cũng là lễ hội cầu phúc lộc cho gia đình và người thân, là dịp để con cháu tạ ơn thầy mo trong dịp đầu năm mới. Phần lễ đơn giản nhưng mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, không có yếu tố mê tín dị đoan, mang tính cộng đồng cao, vun đắp tình đoàn kết trong bản, trong mường.

Các cô gái Thái múa khăn piêu, đánh trống chiêng trong Lễ hội Kin Pang Then.

Theo Nghệ nhân ưu tú Điêu Văn Minh, từ ngày mùng 3 - 15 tháng giêng, dân bản thường hay tổ chức lễ Kin Pang Then. Họ chuẩn bị sẵn cây nêu, các vật dụng giống như xúc xích làm từ lạt tre, cái trống chiêng làm bằng chỉ khâu, rồi mời ông Then xuống để con nuôi khắp nơi về buộc chỉ tay trả ơn cho thầy mo. Sau đó, thầy mo khấn cầu mưa xuống, rồi múa cầu phúc cho anh, em, họ hàng đến năm mới ai cũng mạnh khỏe, sang năm lại gặp nhau.

Lễ hội Kin Pang Then mang tính cộng đồng rất cao, tạo nên nét đẹp văn hóa riêng biệt của người Thái trắng.

Phần hội với những lời hát Then, điệu múa, trò chơi dân gian như: Trò mưa xuống được ông Then xin trời cho mưa xuống để cho mùa màng tươi tốt; trò cày bừa, hái nấm, múa khăn, múa tăng bu tăng bẳng, múa vòng xòe… đã tạo ra không khí vui tươi phấn khởi, cuốn hút dân bản tham gia. Lễ hội còn là dịp các đôi trai gái trong bản, trong mường gặp gỡ và thể hiện tài năng của mình qua những câu hát, điệu múa. Bên cạnh ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ hội Kin Pang Then còn nhắc nhở con người phải biết sống đúng đạo lý, thương yêu nhau gắn bó tình bản, nghĩa xóm.

Năm mới, tết đến cũng là lúc bà con dân tộc Thái huyện Quỳnh Nhai tổ chức Lễ hội Kin Pang Then.

Trao đổi với PV, bà Điêu Thị Nhất - Trưởng phòng Văn hóa huyện Quỳnh Nhai, cho biết: Lễ hội Kin Pang Then là lễ hội truyền thống của dân tộc Thái trắng, hiện nay vẫn còn được gìn giữ trong đời sống tinh thần của bà con nhân dân, nhưng chủ yếu là người cao tuổi. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tăng cường công tác quảng bá hình ảnh Lễ hội Kin Pang Then tới thanh niên, đoàn viên và du khách thập phương biết đến nhiều hơn về nét đẹp đặc sắc của dân tộc Thái.

Đông đảo người dân tham gia Lễ hội Kin Pang Then tạo nên không khí vui tươi, nhộn nhịp.

Lễ hội Kin Pang Then của dân tộc Thái trắng huyện Quỳnh Nhai (Sơn La) không chỉ mang tính cộng đồng cao mà còn góp phần tích cực vào việc vun đắp khối đoàn kết dân tộc, giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn, tạo bầu không khí vui tươi, lành mạnh, góp phần vào việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Hà Hoàng