Đá lát vỉa hè, làm nữa hay không?

Những lý giải của lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội về chuyện “thi công ẩu nên vỡ đá lát” là chưa đủ thuyết phục, nên sau đó đúng một tuần, tại hội nghị giao ban công tác tháng 11 của TP Hà Nội, Chủ tịch UBND Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã yêu cầu thanh tra, kiểm tra, làm rõ trách nhiệm, giải quyết nghiêm túc việc lát vỉa hè không bảo đảm chất lượng và trả lời công khai, minh bạch cho người dân. Ông Chung cũng đã nêu rõ, phải chấm dứt tình trạng “cứ đến cuối năm lại lát đá vỉa hè” và chỉ đạo các quận chỉ lát lại đối với những nơi vỉa hè đã hết hạn sử dụng, đã trồng cây xanh và hạ cáp ngầm.

Nhìn lại lịch sử Hà Nội, dưới thời vua Tự Đức (1847-1883), chỉ có một vài đường phố đông đúc Hoa kiều sinh sống là Hàng Chiếu, Mã Mây được lát gạch, còn lại hầu hết vẫn là đường đất. Phố khi ấy không có vỉa hè, không có rãnh thoát nước. Hệ thống vỉa hè đầu tiên của Hà Nội chính là kết quả của việc người Pháp thực hiện chính sách cải tạo phố phường. Đầu tiên, là ở khu vực Hồ Gươm, làm đường quanh hồ, mở rộng đường từ khu nhượng địa Đồn Thủy chạy ra thành Hà Nội, sau đó là khu phố Pháp ở phía đông và nam Hồ Gươm. Cuối năm 1885, đường phố Hàng Khảm (bao gồm Tràng Tiền, Hàng Khay ngày nay) đã hoàn thành với hai bên vỉa hè lát gạch và trồng cây phượng. Vỉa hè Hàng Khảm là vỉa hè đầu tiên của Hà Nội được làm theo lối đô thị Tây phương. Tiếp theo đó là các phố Ngô Quyền, Lê Lai, Lê Thạch, Cổ Tân ngày nay. Các phố phía nam Hồ Gươm nay là Trần Hưng Ðạo, Hàng Bài, Lý Thường Kiệt, Hai Bà Trưng, Bà Triệu... tiếp tục được cải tạo, lát vỉa hè bằng đá hình vuông khổ 30cm x 30cm, dày 3cm, trên mặt khía chéo để tránh trơn trượt.

Năm 2010, kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, khu vực "36 phố phường" được nâng cao mặt đường, làm đường thoát nước mưa riêng, vỉa hè nhiều tuyến phố được lát đá hình vuông. Do làm vội nên Hà Nội đã có nhiều vỉa hè khấp khểnh với mặt đá nhẵn trơn trượt, khiến cư dân trong khu vực phàn nàn, nhiều nơi cũng đã phải làm lại.

Có thể thấy là Việt Nam không có truyền thống lát đá tự nhiên trên hè. Giải thích dùng đá tự nhiên (đắt hơn nhiều loại gạch lát thông thường khác) để “giữ gìn vốn cổ” là không đúng. Mặc dù việc cải tạo, nâng cấp các tuyến phố, trong đó có “nâng cấp vỉa hè” là cần thiết, nhưng cần hài hòa với các nhu cầu khác trong duy tu, bảo trì đô thị, tiết kiệm tài sản công. Có nhất thiết phải tiếp tục lát đá tự nhiên với chất lượng như đã thấy hay không, là câu hỏi mà giới chức thành phố cần giải đáp.

Cẩm Hà