Cuộc gặp bất ngờ tại Dinh Độc Lập của 2 phóng viên là anh em họ

Người về từ Lộc Ninh

Ông Nguyễn Đức Giáp sinh năm 1934, phóng viên thường trú của Việt Nam thông tấn xã tại Trung ương Cục. Ông vốn là người rất giỏi ngoại ngữ (5 ngoại ngữ). Năm 1964 ông được tổ chức cử đi B và thường trú tại Trung ương Cục. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ gian khổ ông thường xuyên bám sát tình hình, viết bài và đưa tin về tình hình chiến sự.

Nội các của Dương Văn Minh buổi chiều 30.4.1975
(ảnh do ông Nguyễn Đức Giáp chụp - lần đầu công bố).

Sáng 30.4.1975, nghe tin các cánh quân đương nhằm vào Sài Gòn thần tốc, ông lập tức lấy chiếc xe máy của đơn vị giao cho rồi cùng một phóng viên ảnh chạy thẳng vào Sài Gòn. Sau một hồi loanh quanh các phố, chiều 30.4, ông đã có mặt tại Dinh Độc Lập. Lúc này các phóng viên của Thông tấn xã như Trần Mai Hạnh, Trần Mai Hưởng đi từ Bắc vào chưa tới nơi. Ông đã chứng kiến cảnh nội các Dương Văn Minh đầu hàng vào những giây phút đầu tiên khi quân ta chiếm lĩnh Dinh Độc lập. Ông có giữ một vật kỷ niệm của ngày chiến thắng đó là chiếc bật lửa có dòng chữ “Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu thân tặng” do ông lấy được trong phòng họp của chính phủ Việt Nam cộng hòa. Hiện tại chiếc bật lửa này nằm trong phòng trưng bày của Thông tấn xã Việt Nam để vinh danh những hoạt động của các phóng viên chiến tranh.

Mấy ngày sau, ông Nguyễn Đức Giáp được mời tham gia Ủy ban quân quản thành phố. Lúc này ông và các nhà báo Trần Mai Hạnh, Trần Mai Hưởng về Việt tấn xã (cơ quan thông tấn xã của Việt Nam cộng hòa) để tiếp quản những máy móc và tìm cách sử dụng luôn. Ông kể lại rằng những máy móc này rất hiện đại, chúng ta chưa kịp làm quen, nên lại phải mang các máy điện tín ở rừng tiếp tục dùng. Năm 1998, ông Giáp về hưu, khi ấy ông là Phó Tổng Biên tập Thông tấn xã Việt Nam

Cuộc hội ngộ bất ngờ

Cũng trong sáng 30.4.1975 đó, rất nhiều phóng viên từ mọi hướng tràn vào thành phố Hồ Chí Minh. Sáng 30.4 nhà thơ, nhà báo Anh Ngọc - phóng viên Báo Quân đội nhân dân cùng đồng nghiệp là Hà Đình Cẩn ở Phan Thiết lên chiếc xe đò chạy thẳng vào Sài Gòn. Nhà báo Anh Ngọc cho biết lúc đó tiền công tác có 40 đồng được chuyển sang thành 4.000 đồng tiền Việt Nam cộng hòa. Đó là một số tiền lớn vào thời điểm ấy. Khi vào tới Sài Gòn ông được một người bạn cho một chiếc xe Honda cũ.

Ông Nguyễn Đức Giáp đang trên đường từ Lộc Ninh về Sài Gòn.

Với chiếc xe máy cà tàng này, Anh Ngọc đi sang Việt tấn xã gặp các đồng nghiệp và tình cờ thấy người em họ của mình là ông Nguyễn Đức Giáp. Hai người là anh em con chú con bác. Thân phụ của nhà thơ Anh Ngọc là nhà hán học Nguyễn Đức Vân (là anh cả), còn thân phụ của Nguyễn Đức Giáp là nhà phê bình văn học Nguyễn Đức Bính (là em út). Cuộc gặp gỡ không hẹn thật kỳ diệu và thật đặc biệt. Sau 10 năm không tin tức, hai anh em – hai phóng viên bất ngờ gặp nhau giữa ngày đầu tiên của Sài Gòn giải phóng. Họ ôm chầm lấy nhau và hàn huyên. Anh Ngọc kể cho nhà báo Nguyễn Đức Giáp tình hình quê hương, bà con ai còn ai mất.

Hai hôm sau Anh Ngọc chia tay người anh em của mình rồi tiếp tục ra Côn Đảo để thực hiện những phóng sự tại hòn đảo địa ngục này, nay đã trở về với nhân dân.

Ngày đầu vào Sài Gòn thấy máy ghi âm nhỏ tẹo trông thích quá, tôi muốn mua một cái để tác nghiệp nhưng số tiền 4.000 đồng đã tiêu sạch nên hỏi vay chú Giáp. Nhưng chú ấy trả lời vui rằng: ”Chúng tôi sống bằng lý tưởng chứ không có tiền”. Sau một hồi chạy vạy, tôi cũng kiếm được một cái ghi âm nhỏ và sau đó chiếc máy này đã được dùng để phỏng vấn anh Lê Quang Vịnh - tử tù đầu tiên vừa ra khỏi nhà tù Côn Đảo”.

Nhà thơ Anh Ngọc