Cuộc đua cam go

Ngày 6-11, cử tri trên toàn nước Mỹ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ. Theo Hiến pháp, tại cuộc bầu cử này, các cử tri sẽ bầu lại toàn bộ 435 nghị sĩ tại Hạ viện, 35 trong tổng số 100 ghế Thượng viện và 39 thống đốc bang, vùng lãnh thổ của Mỹ. Cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ tại Mỹ luôn được đánh giá như một cuộc trưng cầu ý dân về uy tín và hiệu quả các chính sách của Tổng thống đương nhiệm.

Tổng thống Mỹ Đ.Trăm và đảng Cộng hòa bước vào cuộc đua với những tiến bộ nhất định trong việc điều hành đất nước. Với ưu thế chiếm đa số tại cả hai viện Quốc hội, đảng Cộng hòa thông qua chương trình cải cách thuế lớn nhất trong lịch sử, điều mà Tổng thống Đ.Trăm tin tưởng là một trong những đòn bẩy chính giúp phục hưng nền kinh tế Mỹ. Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ giảm còn 3,7% trong tháng 9-2018, mức thấp nhất trong gần 50 năm qua. Tăng trưởng quý II - 2018 đạt 4,2% và là mức cao nhất kể từ năm 2014. Tỷ lệ lạm phát đang xuống gần mức chuẩn 2% của Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ (FED). Rút nước Mỹ ra khỏi hàng loạt các thỏa thuận kinh tế và áp thuế lên hàng hóa của các đối tác, kể cả đồng minh thân cận truyền thống, là điều mà người đứng đầu Nhà trắng tin là giúp “đòi lại công bằng” cho các doanh nghiệp và người lao động Mỹ.

Dựa vào mô hình bầu cử, có nhiều ý kiến cho rằng, một nền kinh tế mạnh sẽ giúp đảng cầm quyền củng cố sức mạnh và nền kinh tế yếu kém có thể khiến đảng đó thất bại. Tuy nhiên, điều này dường như không đúng với thực tế hiện nay tại Mỹ. Dù nền kinh tế Mỹ đang trong tình trạng tốt nhất trong hơn mười năm qua, nhiều cuộc thăm dò ý kiến dư luận vẫn cho thấy đảng Dân chủ có khả năng dẫn trước đáng kể trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Theo dự đoán cập nhật ngày 20-10 trên trang phân tích số liệu FiveThirtyEight, trong cuộc đua vào Hạ viện, cơ hội giành chiến thắng của đảng mang biểu trưng “Con lừa” này là hơn 84%, so mức gần 16% của đối thủ là đảng “Con voi” của Tổng thống Đ.Trăm.

Lịch sử các cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ tại Mỹ cũng cho thấy, đảng của Tổng thống đương nhiệm thường mất ghế nghị sĩ nhiều hơn trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Gần đây nhất, trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2010 và 2014, đảng Dân chủ của Tổng thống đương nhiệm B.Ô-ba-ma khi đó mất đa số ghế trong Quốc hội vào tay đảng Cộng hòa. Năm 2018, đảng Dân chủ càng có nhiều hy vọng hơn với cơ hội được đánh giá là rất thuận lợi khi chỉ cần thắng ít nhất hơn 20 ghế Hạ nghị sĩ để giành quyền kiểm soát Hạ viện trong Quốc hội khóa mới.

Viện nghiên cứu Pew công bố báo cáo cho thấy, sự quan tâm của công chúng Mỹ tới cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018 cao nhất trong hơn 20 năm qua. Dù không trực tiếp lựa chọn ứng cử viên Tổng thống cho nhiệm kỳ tiếp theo, song cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ luôn có ý nghĩa quyết định phương hướng chính trị Mỹ trong hai năm tới. Ngoài kinh tế, các vấn đề mà cử tri Mỹ đang rất quan tâm có thể kể tới là chăm sóc sức khỏe, nhập cư, nữ quyền, vị thế nước Mỹ trên trường quốc tế…

Nếu chiến thắng trong cuộc bầu cử này, đảng Cộng hòa có thể chấm dứt chương trình chăm sóc sức khỏe được biết đến với tên gọi Obamacare, do cựu Tổng thống B.Ô-ba-ma của đảng Dân chủ ban hành. Có được đa số ghế, đảng Con voi giúp Tổng thống Đ.Trăm dễ dàng hơn trong việc thông qua các chính sách cứng rắn trong xử lý vấn đề người di cư mà ông cho là đã đưa bạo lực, ma túy và các tệ nạn vào Mỹ. Trong khi đó, chỉ cần kiểm soát được một trong hai viện, đảng Dân chủ có thể tiếp tục đẩy mạnh các cuộc điều tra, luận tội Tổng thống Đ.Trăm, hạn chế việc phê chuẩn các ứng viên mà Tổng thống đề cử vào các vị trí quan trọng của Chính phủ, thẩm phán liên bang.

Các cuộc bầu cử ở Mỹ luôn khó đoán định. Quốc hội lưỡng viện ở Mỹ sẽ được phủ mầu xanh truyền thống của đảng Dân chủ, hay mầu đỏ của đảng Cộng hòa vẫn duy trì là mầu chủ đạo, hoặc một đảng chiến thắng áp đảo ở Hạ viện, đảng còn lại thắng ở Thượng viện đều là những kịch bản có thể xảy ra. Bốn tỷ USD, số tiền quyên góp kỷ lục trong lịch sử bầu cử nước Mỹ dành cho cuộc chạy đua vào Quốc hội năm 2018 cũng cho thấy tính chất cam go trong cuộc đua định hình sắc màu chính trị của Mỹ trong những năm tới.

ĐINH TRƯỜNG