Cuộc chơi lớn đầy rủi ro

Giàn khoan Tam Đảo 05 - biểu tượng của khoa học kỹ thuật dầu khí Việt Nam. Ảnh: PV

11 năm đi tìm mỏ quý

Kể từ khi Chính phủ Việt Nam ký kết hợp đồng phân chia sản phẩm dầu khí đầu tiên với nhà thầu AGIP (Italia) vào năm 1978, cho đến nay, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) đã thay mặt Chính phủ ký kết hàng trăm hợp đồng thăm dò khai thác dầu khí trên thềm lục địa nước ta với tổng lượng tiền các nhà đầu tư lên tới hàng chục tỉ USD.

8 năm sau, Việt Nam đã đón tấn dầu đầu tiên được khai thác tại mỏ Bạch Hổ - mỏ dầu lớn nhất Việt Nam nằm ở bể Cửu Long do Liên doanh Dầu khí Việt - Nga (Vietsovpetro) điều hành vào ngày 26.6.1986, đánh dấu cột mốc quan trọng đưa Việt Nam vào “bản đồ” các nước sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ thế giới. Vì chất lượng dầu thô của mỏ Bạch Hổ được đánh giá là một trong những loại dầu thô tốt nhất thế giới nên giá mua đương nhiên cũng nằm trong tốp cao nhất trên thế giới. Vì thế, những năm 90 thế kỷ trước, nhiều tập đoàn dầu khí hàng đầu thế giới đã đổ vào đầu tư tìm kiếm dầu tại Việt Nam. Điển hình như Tập đoàn BP - Vương quốc Anh, Total - Pháp, Shell - Hà Lan…

Hầu hết các công ty này khi vào tìm kiếm thăm dò dầu khí trên thềm lục địa Việt Nam đều tìm ra các cấu tạo hoặc những mỏ có dầu khí nhưng để đi đến khai thác là cả một câu chuyện khác. Trong khi thời điểm đó tài liệu dầu khí mà chúng ta có được rất ít, chủ yếu là các tài liệu do Pháp và Mỹ để lại sau chiến tranh. Phải gần 11 năm liên tục cùng với sự hỗ trợ của Liên Xô, chúng ta mới tìm ra được mỏ dầu Bạch Hổ để đưa vào khai thác.

Bởi vậy, việc các công ty dầu khí nước ngoài phải đầu tư khá lớn để tìm kiếm và thăm dò, tính giá trung bình mỗi mũi khoan thăm dò vào khoảng 20 triệu USD thì chỉ cần vài ba mũi khoan “trượt”, cả trăm triệu USD coi như “đổ sông đổ biển”.

Ngàn gian nan không nhụt chí con người dầu khí

Ngay kể cả khi đã tìm ra mỏ dầu khí rồi công việc tiếp theo cũng còn rất nhiều khó khăn khi phải dự đoán trữ lượng thì rất nhiều nhà đầu tư đã bỏ giấc mơ kiếm vàng đen tại Việt Nam nếu xác định mỏ có trữ lượng nhỏ, không có khả năng thu lợi.

Đáng buồn nhất cho nhà đầu tư và cho cả nước chủ nhà là Việt Nam khi các mỏ đang khai thác thương mại thì đùng một cái giá dầu trên thị trường giảm sâu như 3 năm gần đây. Với giá dầu khoảng 50-60 USD/thùng thì dầu khai thác lên ngay lập tức bị thu các loại thuế, phí thì nhà đầu tư chỉ có lỗ vốn.

Gần đây nhất là câu chuyện về mỏ Sông Đốc cách mũi Cà Mau khoảng 205km về phía tây nam. Mỏ được đưa vào khai thác từ ngày 24.11.2008 và được vận hành bởi Công ty Điều hành chung Trường Sơn (TS JOC). Với sự tham gia của các bên nhà thầu gồm Talisman (Canada) 30% và Petronas Carigali Overseas (Malaysia). Sau 5 năm vận hành và khai thác không mang lại hiệu quả kinh tế như mong muốn, TS JOC đã dừng dự án và bàn giao lại mỏ Sông Đốc cho Chính phủ Việt Nam từ cuối năm 2013.

Hiện nay, Việt Nam có trên 40 công ty dầu mỏ nước ngoài đang đầu tư vào các khâu thượng nguồn, trung nguồn và hạ nguồn. Trong số đó, chỉ có khoảng chục công ty, tập đoàn lớn còn trụ lại ở khâu đầu (thăm dò - khai thác dầu khí) như Chevron (Mỹ), KNOC (Hàn Quốc), Gazprom (Nga), Petronas (Malaysia), PTTEP (Thái Lan), Talisman và Repsol (Tây Ban Nha), ExxonMobil (Mỹ), Total và Neon Energy (Pháp). Các công ty này phần lớn đầu tư dưới hình thức góp vốn với Việt Nam để thực hiện các hợp đồng dầu mỏ. Đặc biệt, Việt Nam còn ký kết hợp tác với Liên bang Nga để thành lập các công ty liên doanh với nhiệm vụ chính là thăm dò dầu mỏ tại Nga và Việt Nam. Với các hoạt động hợp tác này, 38 mỏ dầu khí trong tổng số hơn 100 phát hiện dầu khí đã được đưa vào khai thác.

Có thể khẳng định rằng nghề tìm kiếm và khai thác dầu khí là một ngành nghề đặc biệt khó khăn và đầy rủi ro. Nhưng trước những thất bại của các nhà đầu tư nước ngoài, những con người dầu khí vẫn nỗ lực tìm kiếm, làm nên những kỳ tích như việc khai thác dầu từ tầng đá móng, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, giữ vững vùng chủ quyền biển đảo càng khiến xã hội thêm trân quý những con người dầu khí chân chính đang ngày đêm bám biển đem về nguồn tài nguyên quý giá để xây dựng đất nước.

Đ.Thành