Cuộc chiến nữ quyền căng thẳng ở Hàn Quốc

Cuốn sách kể câu chuyện về một phụ nữ trung niên Hàn Quốc loay hoay giữa công việc và gia đình, thêm nạn phân biệt giới tính phải đối mặt trong mỗi giai đoạn của cuộc đời.

Bắt đầu từ một bộ phim

Cuốn sách được một số người ca ngợi là một trong những tiểu thuyết nữ quyền quan trọng nhất ở Hàn Quốc nhưng đã dẫn đến sự phản đối từ những người chống nữ quyền trong nước. Và bây giờ, với việc phát hành bộ phim, những tranh luận đó đang bùng nổ trở lại. Kim Ji-young là một trong những tên tiếng Hàn phổ biến nhất và do đó đại diện cho bất kỳ người phụ nữ Hàn Quốc nào.

Cuốn sách được viết bởi Cho Nam-joo, một nhà viết kịch bản truyền hình, kể câu chuyện của Ji-young từ khi sinh ra đến khi làm mẹ dưới góc nhìn của một bác sĩ tâm thần nam. Khi cô được sinh ra, trong một gia đình gia trưởng điển hình, mẹ cô xin lỗi mẹ chồng vì đã có một cô con gái. Khi đi học, có việc làm, kết hôn và sinh con, Ji-young phải đối mặt với sự phân biệt giới tính sâu sắc ở mọi giai đoạn.

Mặc dù Hàn Quốc là một trong những quốc gia tiên tiến nhất ở châu Á nhưng vẫn bảo thủ về mặt xã hội. Những người chỉ trích cuốn sách nói rằng nó trình bày những quan điểm lệch lạc, rất chủ quan và đưa ra những khái quát tiêu cực, phân biệt giới tính chống lại... đàn ông.

Nữ diễn viên Jung Yu-mi, người được chọn vào vai chính, đã nhận hàng ngàn bình luận ghét trên Instagram của cô chỉ sau một ngày.

Một cảnh trong phim.

Các nhân vật nam, họ nói, được mô tả là chủ động hoặc thụ động chứng thực một nền văn hóa phân biệt đối xử với phụ nữ. Các nhà phê bình cũng cho rằng nó làm trầm trọng thêm các xung đột giới tính. Khi bộ phim được công bố lần đầu tiên, những căng thẳng đó lại bùng phát lần nữa. Nữ diễn viên Jung Yu-mi - người được chọn vào vai chính, đã nhận hàng ngàn bình luận thù ghét trên Instagram của cô chỉ trong một ngày - đã có kiến nghị yêu cầu tổng thống không cho phép phát hành bộ phim và mọi người đổ xô đến các cổng thông tin điện tử của chính phủ để đưa ra những đánh giá không tốt, ngay cả trước khi bộ phim được phát hành.

Khi được hỏi tại sao cuốn tiểu thuyết gây được tiếng vang mạnh mẽ với phụ nữ Hàn Quốc, Lee Na-young - nữ giáo sư xã hội học Đại học Chung-Ang ở Seoul - nói rằng “yếu tố thời gian [của cuốn tiểu thuyết] rất đáng chú ý”. Cuốn sách xuất hiện vào mùa thu 2016. Nhiều tháng trước đó, một phụ nữ trẻ bị sát hại gần ga tàu điện ngầm Gangnam ở Seoul - một tội ác do thù ghét.

Kẻ giết người đã nói trước tòa rằng “anh ta đã bị phụ nữ ruồng bỏ rất nhiều và không thể chịu đựng được nữa nên đã phạm tội”. Vụ việc này - cùng với những cáo buộc bạo lực tình dục chống lại các nhân vật chủ chốt trong văn học và ngành công nghiệp giải trí - được nhiều người coi là tác nhân chính đằng sau phong trào #MeToo khổng lồ lan rộng khắp Hàn Quốc năm 2018.

Nữ giáo sư Lee nhận định: “Cuốn sách không phải là về một người đặc biệt hay một người phụ nữ đặc biệt đau khổ, mà là về bất kỳ người phụ nữ nào”. Bà cho biết phong trào nữ quyền ở Hàn Quốc sau vụ giết người ở Gangnam cũng do “phụ nữ bình thường” lãnh đạo: “Họ không phải là nhà hoạt động vì quyền của phụ nữ mà chỉ đơn giản là những người phụ nữ đồng cảm với nạn nhân. Đầu tiên họ thương tiếc cho cô ấy. Và sau đó họ đồng cảm với cô ấy, nghĩ rằng họ cũng đang gặp nguy hiểm. Và họ nhận ra mối tương quan giữa nguồn gốc của nỗi sợ hãi và sự phân biệt đối xử mà họ trải qua”.

Những phụ nữ Hàn Quốc độ tuổi 30, như nhân vật chính Kim Ji-young, cho biết họ có thể làm tất cả. Vì vậy, họ lớn lên học tập chăm chỉ, làm việc chăm chỉ và chơi hết mình. Nhưng thực tế đặt ra khi sự nghiệp của họ tiến triển.

Phụ nữ trẻ rất muốn thảo luận về phong trào #MeToo tại lớp học jiu-jitsu này.

Cuốn sách trở thành best-seller ở các nước láng giềng như Nhật Bản, Trung Quốc - theo nhà xuất bản Minumsa của Hàn Quốc. Bản quyền xuất bản đã được bán cho 17 quốc gia bao gồm Anh, Mỹ, Pháp và Tây Ban Nha. Jamie Chang, giáo sư Đại học Ewha Womans, người đã dịch cuốn sách cho thị trường Anh, cho biết đây là một công việc đầy thách thức. Chang tin rằng cuốn sách sẽ gây được tiếng vang ở các nền văn hóa phương Tây.

Suzy - ca sĩ kiêm diễn viên K-pop - đã “thích” một bức ảnh trên Instagram về một sự kiện liên quan đến bộ phim và màn hình được lan truyền trên cộng đồng mạng, với nhiều bình luận ghét bỏ. Irene - thành viên nhóm nhạc nữ Red Velvet - cho biết cô đã đọc cuốn sách này trong một sự kiện gặp gỡ người hâm mộ.

Tài khoản truyền thông xã hội của Irene sau đó đã tràn ngập những lời lăng mạ. Các ca sĩ và diễn viên nam cũng đã đề cập đến cuốn sách này - bao gồm cả RM (tên thật là Kim Nam-joon, sinh năm 1994), trưởng nhóm kiêm rapper chính của nhóm K-pop BTS - nhưng dường như họ không phải đối mặt với nhiều sự xem xét kỹ lưỡng như các đồng nghiệp nữ.

Nhà phê bình phim Hwang Jin Mi nói với tờ báo Hàn Quốc Hankook Ilbo rằng, đối với một số nhà quan sát, “những người nổi tiếng nữ đọc cuốn sách có nghĩa là cách họ làm chứng rằng họ là nạn nhân của bất bình đẳng giới”.

Các diễn viên chính của bộ phim.

Phong trào #MeToo lan rộng khắp Hàn Quốc

Phụ nữ trẻ ở Hàn Quốc đang đấu tranh cho một tương lai mới. Phong trào #MeToo đã nhấn mạnh quấy rối và xâm hại tình dục trên khắp thế giới đã gây bất ngờ tại quốc gia bảo thủ xã hội này. Những cáo buộc (từng bị gạt sang một bên) đã hạ bệ một số người đàn ông nổi bật nhất về quyền lực và phụ nữ đang tiến tới để đối đầu với các quy tắc xã hội đã khiến họ im lặng trong nhiều thập niên.

Tháng 2-2018, nữ ca sĩ Son Naeun của nhóm nhạc nổi tiếng Apink đã buộc phải bảo vệ một bức ảnh trên Instagram khi cô cầm chiếc vỏ điện thoại với nội dung đơn giản là “Các cô gái có thể làm bất cứ điều gì”. Cô bị buộc tội “thúc đẩy nữ quyền” và phải xóa bài đăng của mình.

Ngay cả sau nhiều tháng tiết lộ về sự ngược đãi, những người lên tiếng gặp nguy cơ dè bỉu và nghi ngờ. Sự khác biệt trong năm 2018 là nhiều phụ nữ Hàn Quốc dường như sẵn sàng chấp nhận rủi ro đó. Và, phải có những bước dũng cảm đầu tiên của một vài người để phá vỡ các rào cản.

Thế giới chính trị đã bị sốc khi ngôi sao đang lên và nhân vật có hy vọng trở thành tổng thống, Thống đốc Ahn Hee-jung, bị buộc tội cưỡng hiếp thư ký của mình. Ông đã từ chức sau đó. Những bài thơ của Ko Un bị xóa khỏi sách giáo khoa của Hàn Quốc sau khi bị buộc tội quấy rối tình dục các cây bút nữ có nhiều triển vọng.

Và đạo diễn Kim Ki-duk, một người chiến thắng giải Sư tử vàng tại Liên hoan phim Venice, có thể không thể phát hành bộ phim mới của mình khi các nữ diễn viên đã đưa ra các cáo buộc cưỡng hiếp. Đây là những trường hợp nghiêm trọng. Nhưng vấn đề dường như là hệ thống. Phụ nữ ở Hàn Quốc chỉ kiếm được 63% tiền lương so với nam giới - một trong những khoảng cách lương cao nhất trong số 29 quốc gia phát triển.

Chuyên gia kinh tế cũng xếp Hàn Quốc là quốc gia phát triển tồi tệ nhất mà trong đó phụ nữ làm việc trong điều kiện tồi tệ. Và có rất ít phụ nữ ở các vị trí quyền lực quan trọng tại nơi làm việc vì họ chỉ chiếm 2% số phòng họp, theo Forbes. Đây là một phần của vấn đề và văn hóa nơi làm việc ở Hàn Quốc được mô tả: “Những người nắm quyền lực có thể tin rằng họ có thể làm bất cứ điều gì họ muốn”.

Tại một sự kiện #MeToo diễn ra ở trung tâm Seoul, 193 phụ nữ đứng trước micro và kể về những trải nghiệm của họ về quấy rối tình dục. Phóng viên của AFP, Hawon Jung, đã ghi lại sự kiện này trên Twitter.

Điều đáng chú ý là nơi diễn ra sự kiện này - Gwangwhamun Plaza ở Seoul - cũng là nơi hàng ngàn người tập trung cho các cuộc biểu tình dưới ánh nến lớn chống lại cựu Tổng thống Park Geun-hye. Người Hàn Quốc biết sức mạnh của sự phản kháng. Họ đã nhìn thấy phong trào lật đổ một tổng thống. Nhưng nó có thể thay đổi toàn bộ nền văn hóa không?

Bìa cuốn sách được dịch sang tiếng Anh.

Chính quyền hiện tại cho biết họ có kế hoạch mở rộng thời hiệu đối với các hạn chế của các vụ quấy rối tình dục dựa trên quyền lực và đã cam kết thiết lập một quy trình để các nạn nhân báo cáo ẩn danh. Hầu hết phụ nữ cho đến nay đã sử dụng ứng dụng ẩn danh Blind để báo cáo các vụ quấy rối tình dục.

Có thời điểm công ty cho biết có khoảng 500 bài viết mỗi ngày. Tuy nhiên, Tổng thống Moon Jae-in lưu ý khi đề cập đến phong trào #MeToo rằng Hàn Quốc “không thể giải quyết vấn đề này thông qua luật pháp và chúng tôi cần thay đổi văn hóa và thái độ của chúng ta”.

Giáo sư Joo Hee Lee, người giảng dạy xã hội học tại Đại học EWHA toàn nữ, đồng ý: “Tôi cho rằng văn hóa doanh nghiệp cần được thay đổi”. Hệ thống pháp lý cũng có thể gây khó khăn cho các khiếu nại quấy rối tình dục của phụ nữ.

Lee Eun-eui đã tiếp quản công ty khổng lồ Samsung Electro Mechanicalics sau khi doanh nghiệp này không nghe những tuyên bố về quấy rối tình dục của cô. Cô thấy mình bị ruồng bỏ. Lúc đầu, cô không được làm việc và sau đó bị chuyển đến một bộ phận khác. Cô ấy đã nói rằng không ai sẽ đứng về phía cô.

Lee Eun-eui kể: “Lúc đầu tôi cho rằng cuộc chiến càng lớn thì phần thưởng càng lớn. Mặc dù đó là phương châm tôi áp dụng cho tất cả các khía cạnh khác nhau trong cuộc sống của mình nhưng vụ kiện thực tế là một quá trình rất cô đơn và khó khăn. Sau khi trải qua khó khăn và khi mọi chuyện kết thúc tốt đẹp, tôi nhận ra đó là một cuộc chiến mà tôi phải làm”.

Phải mất 4 năm đấu tranh kiên cường và cuối cùng một tòa án đã ra phán quyết có lợi cho cô. Bây giờ cô có một nghề nghiệp mới là luật sư giúp đỡ những phụ nữ khác trong các vụ quấy rối tình dục. “Tôi rất vui khi những người đến nhận lời khuyên từ tôi nói rằng tôi là hình mẫu của họ. Tôi nghĩ rằng điều đó thực sự đáng để tranh đấu”.

Có những dấu hiệu thay đổi khác. Các thành viên của thế hệ trẻ nhận thức rõ hơn về quyền của họ và muốn được quyết đoán. Hee Won-sung, đang học luật và cũng đã học ở Mỹ, nói về sự thay đổi: “Tôi nghĩ rằng phụ nữ sống ở Hàn Quốc khó khăn hơn nhiều vì có một tiêu chí truyền thống là phụ nữ phải im lặng và tử tế. Ngày nay đã có sự thay đổi nhưng cần thay đổi nhiều hơn nữa”.

Nữ giáo sư Lee cảm thấy rằng thế hệ mới này có thể cung cấp một bước đột phá: “Không dễ để phụ nữ trẻ lên tiếng và đối đầu hay thách thức người đàn ông lớn tuổi nắm quyền nhưng ngày nay tôi nghĩ rằng các thế hệ phụ nữ trẻ được giáo dục rất tốt. Họ quyết đoán hơn và hầu hết không muốn đặt ra với cách làm việc của thế hệ cũ. Vì vậy, tôi có thể thấy một số hy vọng ở đó”.

Sức mạnh mới được thể hiện bởi phụ nữ ở Hàn Quốc không được tất cả mọi người hoan nghênh. Một số người đã mô tả là “ghét đàn ông” và nói rằng phong trào này là một cuộc săn phù thủy. Nhưng có một quyết tâm thầm lặng, đặc biệt là trong giới trẻ Hàn Quốc, để thay đổi những gì họ cảm thấy là sai trái và quét sạch các trụ cột của xã hội gia trưởng một thời này.

An Di (tổng hợp)