Cuộc chiến giữa con người và kền kền khoang cổ - 'Vua của bầu trời Andes'

Dasan, một con trống 5 tuổi, là nạn nhân đầu tiên. Người dân địa phương tìm thấy nó vào tháng 11 khi đang rất yếu ớt và ngoan ngoãn một cách kỳ lạ ở thị trấn Cerrito, nằm cách thủ đô Bogota của Colombia khoảng 400km về phía tây.

Sau đó, Illika - con mái lớn tuổi, được tìm thấy chỉ cách nơi đó 200m , cho thấy các triệu chứng ngộ độc tương tự.

Theo Tổ chức Neotropical, đây là lần thứ năm các chủ trang trại đã tẩm độc vào xác động vật để loại bỏ loài chim săn mồi này do lo ngại chúng nguy hiểm đối với đàn gia súc, cừu và dê của mình.

Thị trấn Cerrito - nơi có ít nhất 30 con kền kền khoang cổ sinh sống. Ảnh: AFP

Ở vùng núi Andes, với hệ sinh thái thảo nguyên nhiệt đới - ở độ cao khoảng 4.000m - là một vùng núi với thảm thực vật cứng, ẩm ướt và rất khó bị tác động bởi sự biến đổi nhiệt độ.

Khu vực này không phải là nơi lý tưởng để chăn thả gia súc. Nhưng với sự phát triển và sự biến mất dần dần của động vật hoang dã bản địa, môi trường sống của người dân vùng Andes đã thay đổi mãi mãi.

"Ở các quốc gia Andes, các thảo nguyên đóng vai trò là 'hồ chứa' của chúng tôi. Nếu không có vùng đất nhiệt đới này, chúng tôi sẽ bị tê cóng và chết", ông Sebastian Kohn, giám đốc của Tổ chức Andean Condor Foundation ở Ecuador, cho biết.

"Gia súc đang có tác động tiêu cực, nhưng nếu chúng ta ngay lập tức ngừng chăn thả, sẽ dẫn đến sự đổ vỡ trong chuỗi thức ăn tại khu vực này", ông Kohn nhấn mạnh sự phức tạp của vấn đề.

Các đàn gia súc đang đe dọa môi trường sống của các loài bản địa tại Cerrito. Ảnh: AFP

Kền kền khoang cổ, một trong những loài chim lớn nhất thế giới với sải cánh dài tới 3,2m và nặng 9-15 kg, được coi là loài có nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng ở Colombia, một quốc gia đã coi loài này là biểu tượng cho quốc gia.

Nhưng loài chim này chưa có nguy cơ bị tuyệt chủng trên phạm vi toàn cầu, ngay cả khi số lượng của chúng đang giảm dần, theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Các chuyên gia nói rằng chỉ còn lại khoảng 150 kền kền Andes hiện đang sinh sống hoang dã ở Colombia, nơi không có số lượng chính thức của các loài chim.

Chúng thường chỉ ăn động vật chết, nhưng có vẻ như một số cá thể đã tấn công con mồi sống, theo các cư dân của thị trấn Cerrito.

Ông Eduin Conde, một nông dân chăn cừu 38 tuổi giải thích: "Nếu những con chim này nhìn thấy một con vật di chuyển, chúng sẽ tấn công con mồi hai hoặc ba lần và sẽ ăn thịt khi con mồi bất động".

Nhìn chung, 80% tổng diện tích bề mặt của Cerrito được tạo thành từ vùng đất nóng ẩm ướt. Nhiều con sông bắt nguồn từ đó, bao gồm cả Arauca, vốn cung cấp một phần nước cho nước láng giềng Venezuela.

Ít nhất 30 con kền kền khoang cổ đang sinh sống tại khu vực Cerrito, theo ông Fausto Saenz, Giám đốc khoa học của Quỹ Neotropical.

Tổ chức này đã làm việc với Quỹ Kền kền Andean ở Ecuador, tổ chức phi chính phủ của Hoa Kỳ Quỹ Peregrine và vườn thú Jaime Duque ở Colombia để phục hồi và thả hai con kền kền là Dasan và Illika trở lại tự nhiên.

Các nhà nghiên cứu, lính cứu hỏa và cảnh sát ban đầu chăm sóc những con chim này. Sau đó, một chiếc trực thăng đưa chúng đến phòng khám thú y tại vườn thú Jaime Duque.

Hai con kền kền Dasan và Illika được chăm sóc trong vườn thú. Ảnh: AFP

"Chúng không phản ứng với bất kỳ kích thích nào", ông Saenz nhớ lại. Hai con chim cũng có cùng một triệu chứng - một dấu hiệu cho thấy "cả hai đã ăn từ cùng một nguồn thức ăn có độc".

Thị trưởng của Cerrito - ông Carlos Romero, cho biết một cuộc điều tra đang được tiến hành để xác định xem những con chim có bị đầu độc hay không.

Dasan và Illika vẫn bị cô lập trong hai tháng qua, chỉ tiếp xúc tối thiểu với con người và được xét nghiệm thường xuyên để theo dõi độc tính trong cơ thể của chúng trước khi hồi phục sức khỏe.

Trong thời gian nghỉ dưỡng, một cuộc thi đã được phát động trên mạng xã hội để chọn tên của chúng.

"Dasan có nghĩa là 'chim đầu đàn', trong khi Illika có nghĩa là 'người may mắn' theo phương ngữ Uwa", ông Saenz đề cập đến một nhóm người bản địa sống ở phía đông bắc Colombia.

Kền kền ở Colombia thường xuyên bị đe dọa tính mạng do gặp phải nhiều thức ăn bị nhiễm độc. Loài chim này có mặt trên khắp dãy núi Andes, từ Venezuela đến Argentina và Chile. Các chuyên gia cho biết có khoảng 6.700 con hiện sống trong tự nhiên.

Nhưng loài kền kền khổng lồ này, chỉ đẻ trứng 2 năm một lần, đang phải đối mặt với rủi ro từ việc săn bắn và bị điện giật trên dây cáp điện.

Gấu và báo đốm Andes, nơi có môi trường sống tự nhiên đã bị xâm lấn bởi việc mở rộng canh tác và trang trại, cũng gặp phải những rủi ro tương tự.

Khoảng 100 người đã đến tận nơi mà Dasan và Illika được thả để chứng kiến loài chim thiêng liêng này được trả về với tự nhiên.

Rất đông người đưa hai cá thể kền kền về môi trường sống tự nhiên của chúng. Ảnh: AFP

Chúng sẽ được thả dự do, tuy nhiên các nhà nghiên cứu cũng không quên gắn những con chip theo dõi vào chân chúng để phục vụ mục đích bảo tồn.

ÔNg Eduin Conde và gia đình của mình là một trong số những người bảo vệ loài chim, mà họ coi là hữu ích trong việc dọn sạch khu vực cũng như loại bỏ các nguồn lây nhiễm có thể cho đàn gia súc của mình.

Huy Vũ

Theo AFP