Cuộc chiến đẫm máu giữa cảnh sát với các băng đảng ma túy ở Brazil

Cơ quan an ninh Brazil thông báo vụ đấu súng giữa cảnh sát và nhóm đối tượng trên diễn ra tối 29-10 (giờ địa phương) khiến 17 người trúng đạn và nhà chức trách xác nhận họ đã thiệt mạng. Không có thương vong về phía cảnh sát. Cảnh sát cũng thu giữ 17 vũ khí. Theo thông báo, lực lượng an ninh đã triển khai chiến dịch trên nhằm ngăn chặn một nhóm buôn lậu ma túy âm mưu thanh toán một băng đảng khác để tranh giành địa bàn hoạt động.

Brazil điều quân đội trấn áp tội phạm có tổ chức.

Brazil không phải là quốc gia sản xuất ma túy, nhưng có đường biên giới với các nước sản xuất cocaine và cần sa hàng đầu thế giới như Colombia, Peru, Bolivia và Paraguay.

Các tổ chức tội phạm ma túy thường sử dụng Brazil làm điểm trung chuyển. Khu vực phía Bắc Brazil đang hứng chịu nhiều cuộc xung đột đẫm máu giữa các băng nhóm tội phạm để kiểm soát tuyến đường vận chuyển cocaine từ các nước lân cận như Colombia, Peru, Bolivia.

Ông Fernando Henrique Cardoso, cựu Bộ trưởng An ninh Công cộng của Chính phủ Liên bang Brazil, cho biết, trong hơn 20 năm qua, các băng đảng mafia ở Brazil đã nhập và tái xuất khoảng 50% lượng cocaine từ các nước láng giềng. "Các nhóm tội phạm như mafia Ý và các nhóm khác đều có chân rết tại Brazil", Cardoso nói.

Cảnh sát trưng bày số ma túy thu giữ tại Brazil.

Theo ông Cardoso, các tuyến đường biên giới và đường bộ ở Brazil được bảo vệ kém, nên tạo điều kiện cho hoạt động buôn bán ma túy trong nước, nhưng các tổ chức tội phạm ở Brazil không thể tham gia vào dòng chảy cocaine quốc tế và phải dựa vào các "đồng nghiệp" của chúng ở nước ngoài.

Đấu súng giữa cảnh sát và các băng buôn lậu ma túy trên đường phố và trong các khu ổ chuột không còn là chuyện lạ ở Brazil. Tháng 5-2019, ít nhất 8 người đã thiệt mạng khi cảnh sát nước này tiến hành đợt truy quét tội phạm buôn ma túy tại một khu ổ chuột ở thủ đô Rio de Janeiro.

Trong một tuyên bố, cảnh sát của thành phố Rio de Janeiro cho biết chiến dịch này được thực hiện nhằm bắt giữ Thomaz Jhayson Vieira Gomes, còn có biệt danh là "3N" - một ông trùm ma túy.

"Những kẻ tội phạm đã chống trả, trong số đó có 8 kẻ tình nghi buôn ma túy đã bị bắn chết trong cuộc đụng độ; 3 tên khác đã được đưa tới đồn cảnh sát, trong đó có một trong những kẻ bảo vệ riêng của 3N và vợ hắn", tuyên bố của cảnh sát cho biết.

Hiện trường vụ PCC phục kích đoàn xe cảnh sát Paraguay để giải cứu tên trùm băng nhóm Brazil đào tẩu ngày 11-9.

Tháng 8-2019, Cảnh sát Brazil đã triển khai chiến dịch triệt phá nguồn tài chính của băng đảng Primeiro Commando da Capital (Bộ Tư lệnh Thủ đô thứ nhất, viết tắt là PCC). PCC hiện là băng nhóm tội ác khét tiếng nhất Brazil.

Với 30.000 thành viên, ngoài việc làm mưa làm gió trong lĩnh vực buôn bán ma túy, bảo kê các cơ sở kinh doanh, bắt cóc đòi tiền chuộc, cướp ngân hàng, PCC còn gây ra những vụ tàn sát để tranh giành lãnh địa với các băng nhóm khác như Terceiro Commando, Amigos dos Amigos.

Vì vậy, khi triển khai chiến dịch, khoảng 180 sĩ quan Cảnh sát Liên bang đã được triển khai trên khắp đất nước để phục vụ 55 lệnh khám xét, chặn 400 tài khoản ngân hàng, 30 lệnh bắt giữ tội phạm ma túy, trong đó có 8 người đang bị giam giữ tại các nhà tù ở bang Parana, Sao Paulo và Mato Grosso do Sul.

Quân đội tham gia tấn công tội phạm trong một khu ổ chuột.

Chiến dịch mang tên Cravada phá hủy các mạng lưới tài chính mà băng đảng sử dụng để thu thập và dùng để tài trợ cho các hoạt động tội phạm, như mua súng và ma túy. Nhóm tù nhân thành viên của PCC ở nhà tù Piraquara tại bang Parana là những đối tượng chịu trách nhiệm chính trong việc thu thập, quản lý những khoản đóng góp và cung cấp cho thành viên khác hoạt động bên ngoài nhà tù.

Băng đảng buôn ma túy lớn nhất quốc gia Nam Mỹ này cất giữ khoản tiền thu được ở nhiều ngân hàng khác nhau nhằm che mắt lực lượng chức năng. Theo điều tra, PCC sử dụng khoảng 1 triệu real, tương đương 250.000 USD tháng trong nhiều ngân hàng để mua vũ khí, ma túy, phương tiện, nhà ở và tài trợ cho hoạt động của nhóm.

Mặc dù bị truy quét liên tục nhưng PCC vẫn lộng hành không chỉ ở Brazil mà còn sang cả các nước láng giềng. Tháng 4-2017, Công ty Prosegur - liên doanh giữa Brazil, Afgentina và Paraguay, trụ sở đặt tại Ciudad del Este, Paraguay đã bị một nhóm gồm 30 thành viên PCC vũ trang bằng hỏa lực mạnh, cướp 8 triệu USD, giết chết 1 sĩ quan cảnh sát, 4 người khác bị thương.

Gần đây nhất, ngày 11-9-2019, PCC đã tổ chức một nhóm tay súng phục kích đoàn xe cảnh sát Paraguay để giải cứu Jorge Samudio, tên trùm khét tiếng của băng đảng tội phạm Comando Vermelho (Biệt kích Đỏ) vượt ngục thành công ngay giữa thủ đô Asuncion. Cơ quan chống ma túy quốc gia của Paraguay cáo buộc Samudio là chủ mưu của đường dây vận chuyển gần ma túy từ nước này sang Brazil, thu về gần 20 triệu USD/tháng.

Samudio đào tẩu sau khi phiên tòa xét xử hắn vào ngày 11-9 bị hủy vào phút chót. Đoàn xe cảnh sát áp giải hắn bị chặn lại trên đường quay về nhà tù cách thủ đô 40km về phía Bắc. Các nhân chứng cho biết ít nhất 8 sát thủ giả dạng làm cảnh sát chống ma túy Paraguay đã xả súng vào đoàn xe.

Vụ cướp tù khiến 1 sĩ quan thiệt mạng, 2 sĩ quan khác và 1 dân thường bị thương. Samudio cùng đồng phạm tẩu thoát khỏi hiện trường và đến nay vẫn chưa bị bắt lại.

Sau vụ cướp tù nghiêm trọng này, Tổng thống Paraguay Mario Abdo Benitez đã tuyên bố đang lên kế hoạch chỉnh sửa hiến pháp Paraguay. Ông muốn quân đội đóng một vai trò lớn hơn trong cuộc chiến chống lại những băng nhóm tội phạm táo bạo và nguy hiểm đến từ Brazil.

Những năm gần đây, Paraguay trở thành chiến trường tranh giành lãnh thổ hoạt động của hai tập đoàn tội phạm Comando Vernelho và PCC. Một vụ bạo loạn trong nhà tù ở Paraguay hồi tháng 6-2019 có dính đến PCC khiến 10 phạm nhân tử vong. Đầu tháng 10-2019, các thành viên của PCC khống chế lãnh đạo lực lượng an ninh của một nhà tù tại Itapua khiến giới chức Paraguay đang phải tìm cách khống chế các băng nhóm tội phạm Brazil đang tràn sang nước này.

Tháng 2-2018, Chính phủ liên bang Brazil đã ra lệnh cho quân đội tiếp quản quyền hành của lực lượng cảnh sát ở bang Rio de Janeiro nhằm ngăn chặn tình trạng bạo lực băng nhóm nguy hiểm tại đây. Tình trạng bạo lực giữa các băng nhóm ma túy tại Rio de Janeiro đã tăng mạnh, với số vụ giết người tăng 8% trong năm ngoái so với năm 2016 và 26% so với với năm 2015.

Quân đội Brazil được triển khai tại đây nhằm trấn áp bạo lực, phần lớn tập trung tại các khu ổ chuột. Tuy nhiên, các vụ đấu súng vẫn diễn ra hàng ngày ở những khu vực nghèo khó ở Rio de Janeiro và đang bắt đầu lan sang các khu vực khác, buộc chính phủ phải hành động mạnh tay hơn.

Theo số liệu thu thập được từ diễn đàn an ninh công cộng Brazil, tội phạm có tổ chức là một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến quốc gia lớn nhất khu vực Mỹ La tinh này trở thành nơi dẫn đầu thế giới cả về số vụ án mạng và tỷ lệ giết người. Ngoài ra, các hành vi bạo lực của lực lượng cảnh sát cũng góp phần không nhỏ gây nên sự tăng vọt này.

Năm 2018, Cảnh sát Brazil đã giết chết gần 6.200 người so với 5.225 người vào năm 2017, theo số liệu chính thức. Trong 6 tháng đầu năm 2019, Cảnh sát Rio de Janeiro báo cáo đã giết chết 881 người.

Để trấn áp tội phạm, tháng 8-2019, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro kêu gọi cho phép các lực lượng an ninh và công dân nước này bắn chết những kẻ phạm tội mà không bị truy tố. Tổng thống Jair Bolsonaro cho biết, ông hy vọng bọn tội phạm sẽ "chết trên đường phố như những con gián" sau khi điều luật cứng rắn mà ông đang thúc đẩy được thông qua.

Điều luật này nhằm bảo vệ các công dân và lực lượng an ninh, những người bắn chết tội phạm, khỏi bị truy tố. Ông Bolsonaro cho biết, ông hy vọng Quốc hội sẽ phê chuẩn các kế hoạch gây tranh cãi của mình để mở rộng điều luật trong bộ luật hình sự Brazil, theo đó hợp pháp hóa một số hành vi thường được xem là bất hợp pháp.

Ông Bolsonaro lập luận rằng cảnh sát Brazil đang phải chiến đấu trong một trận chiến không cân sức để chống lại tội phạm và họ phải được dùng súng trong mọi trường hợp. Những công dân đứng lên vì chính nghĩa cũng xứng đáng được bảo vệ trong trường hợp họ phải dùng đến vũ lực gây chết người để bảo vệ tính mạng hoặc tài sản của họ.

Tuy nhiên, các nhà hoạt động nhân quyền và luật sư ở Sao Paulo cho rằng ý tưởng của tổng thống là vô nhân đạo và làm gia tăng đột biến tình trạng bạo lực.

Đức Quý (Tổng hợp)