Cuộc chiến đẫm máu chống lại các băng đảng ma túy ở Mexico

Thủ phạm còn treo băng rôn với các chữ cái đề cập đến tập đoàn ma túy khét tiếng Jalisco cùng nhóm đối thủ Viagra trong vùng. Hơn 10 năm qua, cuộc chiến chống lại băng đảng ma túy đã tiêu tốn của Chính phủ Mexico cả chục tỷ USD nhưng vẫn chưa giải quyết được dứt điểm tình hình khi những vụ trả thù đẫm máu vẫn diễn ra...

Vùng đất đẫm máu

Sau khi vụ việc được phát hiện, băng ma túy Jalisco New Generation đã lên tiếng nhận trách nhiệm gây ra vụ thảm sát. Băng này thường phô trương sức mạnh trên đường phố và không ngần ngại đấu súng với cảnh sát Mexico.

Vào tháng 5-2019, các thành viên băng này được trang bị vũ khí hạng nặng diễu hành qua các con đường tại thành phố Zamora, sau đó đấu súng với lực lượng thực thi pháp luật, khiến ít nhất 4 cảnh sát thiệt mạng.

Uruapan, một trong những thành phố lớn nhất của bang Michoacan, là chiến trường chính trong cuộc chiến chống tội phạm của chính phủ, cũng là nơi nổ ra các cuộc tắm máu giữa các băng nhóm ma túy, khiến hàng chục ngàn người thiệt mạng kể từ khi bắt đầu vào năm 2006. Cuộc đối đầu giữa các nhóm tội phạm đã khiến Michoacan trở thành một trong những bang đẫm máu nhất Mexico.

Joaquin Guzman bị bắt ở Mexico năm 2016.

Nhưng đây không phải lần đầu tiên xảy ra những vụ thanh trừng đẫm máu như vậy ở Mexico. Từ đầu năm 2019 tới nay, đã xảy ra nhiều vụ giết người hàng loạt ở các bang mà nguyên nhân được xác định là do cuộc chiến giữa các băng đảng ma túy.

Ngày 10-1, Cảnh sát Mexico đã phát hiện 20 thi thể, trong đó 17 thi thể bị cháy đen tại thị trấn Miguel Aleman, gần thành phố Nuevo Laredo, bang Tamaulipas giáp biên giới Mỹ. Cảnh sát cũng tìm thấy 5 chiếc xe bị đốt cháy gần nơi phát hiện các thi thể.

Tiếp đó, ngày 15-3, Cơ quan công tố bang Jalisco, miền Trung Mexico thông báo đã tìm thấy 19 thi thể, trong đó có thi thể của một phụ nữ tại một con kênh thoát nước ở quận Ixtahuacan de los Membrillos. Các thi thể này đều bị trói trong những túi nilon màu đen; bác sĩ pháp y kết luận căn cứ vào sự phân hủy của xác chết, những người này đã bị sát hại trước thời điểm phát hiện từ 2 tới 22 ngày.

Những năm qua, các băng đảng Mexico không còn thích gây sự chú ý bằng cách phơi bày công khai thi thể thành viên băng đảng đối thủ. Thay vào đó, chúng thường giấu trong các hố chôn bí mật hoặc dùng hóa chất làm phân rã xác chết.

Đầu tháng 5-2019, nhà chức trách lại phát hiện 35 thi thể trong các hố chôn tập thể trong một trang trại ở thị trấn Zapopan, thành phố Guadalajara. Hộp sọ của 7 người khác và hài cốt của một người cũng được phát hiện trong khuôn viên của một ngôi nhà ở Guadalajara, thành phố đông dân thứ hai của Mexico.

Hơn cả một cuộc chiến tranh

Mexico được xem là địa điểm sản xuất và trung chuyển ma túy tới toàn thế giới khi chiếm "thị phần" khoảng 48% tổng sản lượng cocain được tiêu thụ trên toàn cầu trong năm 2018. Vào cuối những năm 1960, những kẻ buôn lậu ma túy ở Mexico bắt đầu buôn lậu ma túy trên quy mô lớn khi bắt tay với các băng ma túy ở Columbia để vận chuyển cocaine vào Mỹ. Vào cuối những năm 1980, các băng vận chuyển Mexico và các chủ hàng Colombia thỏa thuận thanh toán bằng sản phẩm.

Việc liên kết này đã biến các băng nhóm ở Mexico từ kẻ làm thuê trở thành những kẻ buôn bán ma túy thực thụ. Các vụ bắt giữ các lãnh đạo băng đảng ma túy chủ chốt, đặc biệt là của các băng đảng Tijuana và Gulf, đã dẫn tới tình trạng gia tăng bạo lực vì ma túy khi các tập đoàn luôn tìm cách tiêu diệt nhau để kiểm soát các tuyến buôn lậu vào Mỹ.

Bộ Ngoại giao Mỹ ước tính 90% cocaine vào Mỹ được sản xuất ở Colombia và tuyến vận chuyển chính là qua Mexico. Các băng đảng ma túy ở Mexico kiểm soát khoảng 70% số lượng ma túy nước ngoài đổ vào Mỹ.

Ngày 11-12-2006, với quyết tâm thay đổi cơ bản tình hình, tân Tổng thống Mexico Felipe Calderon coi chống ma túy là đây là cuộc chiến quốc gia đồng thời quyết định ngoài lực lượng an ninh, cảnh sát sẽ huy động cả quân đội tham gia với hy vọng sớm giải quyết tình trạng bạo lực liên quan đến ma túy.

Cuộc chiến được phát động trên toàn lãnh thổ Mexico, trong đó tập trung ở các khu vực Baja California, Durango, Sinaloa, Guerrero, State of Mexico, Chihuahua, Michoacán, Tamaulipas, Nuevo Léon, Veracruz, Coahuila, Jalisco, San Luis Potosí, Nayarit, Zacatecas, Oaxaca, Morelos và Sonora.

Ngay sau đó, Tổng thống Calderon cử 6.500 lính thủy quân lục chiến đến Michoacan, nơi đối đầu giữa những băng đảng khét tiếng diễn ra ác liệt nhất, để chấm dứt bạo lực. Sau đó, Tổng thống Calderon tiếp tục tăng cường 45.000 binh lính quân đội tham gia cùng với lực lượng Cảnh sát bang và liên bang.

Ngày 24-8-2009, quân đội Mexico bắt giữ Luis Ricardo Magana, người theo các công tố viên là một thành viên lãnh đạo hàng đầu của băng đảng ma túy La Familia nổi tiếng dã man. Ngày 16-12-2009, khoảng 200 lính Thủy quân Lục chiến Mexico tiến vào một khu chung cư sang trọng và hạ sát Arturo Beltran Leyva, một tay trùm băng đảng ma túy nổi tiếng ở quốc gia này trong cuộc chạm súng kéo dài hai giờ.

Để hỗ trợ quân đội Mexico chống ma túy, Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA) và FBI đã huấn luyện về nghiệp vụ và cung cấp nhiều thông tin tình báo có giá trị cho đặc nhiệm Mexico trong các chiến dịch đột kích.

Chiến dịch truy quét các băng đảng ma túy của Tổng thống Calderon đã mang lại kết quả khả quan khi bắt giữ được tới 25/37 tên trùm của các băng buôn lậu ma túy, một số tên bị dẫn độ đến Mỹ. Cùng với đó là hơn 110.000 tấn cocaine bị tiêu hủy, gần 180.000 hecta cánh đồng trồng cần sa và thuốc phiện bị dẹp bỏ trong nhiệm kỳ của của ông.

Hàng tấn cocaine đang bị quân đội thu giữ trong các chiến dịch tấn công băng đảng ma túy.

Sau khi lên nắm quyền thay ông Calderon, Tổng thống Enrique Pena Nieto vẫn tiếp nối tinh thần quyết chiến với tội phạm ma túy với mục tiêu đảm bảo an ninh trật tự đồng thời cải thiện hình ảnh Mexico để thu hút đầu tư nước ngoài. Trong đó, thành công nhất là việc bắt giữ trùm ma túy Joaquin El Chapo Guzman, thủ lĩnh băng Sinaloa, băng nhóm kiểm soát phần lớn các hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp từ Mexico sang Mỹ

Ngày 8-1-2016, lực lượng đặc nhiệm của thủy quân lục chiến Mexico đã bắt được Guzman. Tháng 7- 2015, đang thụ án tại nhà tù liên bang Altiplano, nơi được canh phòng cẩn mật nhất Mexico, Guzman đã vượt ngục bằng cách đào một đường hầm ngay dưới nền nhà tù dài 1,5km và đủ rộng để đi xe máy.

Sau khi trốn khỏi nhà tù, Guzman trốn về đại bản doanh của mình ở Sinaloa. Vừa phải chạy trốn sự truy lùng của an ninh và quân đội Chính phủ, Guzman vừa chỉ huy đàn em chống lại việc tranh giành lãnh địa của băng Leyva.

Trong chiến dịch truy lùng Guzman, các lực lượng quân đội và an ninh Mexico đã nhiều lần càn quét tại Sinaloa và bang Durango lân cận. Cho tới ngày 8-1, từ tin báo của người dân thành phố Los Mochis, đặc nhiệm thủy quân lục chiến đã bao vây ngôi nhà hướng ra bờ biển Thái Bình Dương.

Sau trận đấu súng kéo dài nhiều giờ, 5 tên bị tiêu diệt, Guzman bị bắt cùng một số tên đàn em. Khám xét ngôi nhà nơi Guzzman lẩn trốn, cảnh sát phát hiện 8 khẩu súng trường, một khẩu súng ngắn và một súng phóng lựu cùng hai xe bọc thép.

Sau khi bị bắt, Guzma bị dẫn độ sang Mỹ xét xử. Và cho tới tận ngày 17-7-2019, với cáo buộc buôn bán hàng tấn cocaine, heroin, cần sa và tham gia vào nhiều âm mưu giết người với tư cách là thủ lĩnh băng đảng Sinaloa, một trong những tổ chức buôn ma túy lớn nhất và bạo lực nhất Mexico, Thẩm phán liên bang tại Brooklyn Brian Cogan kết án Guzman tù chung thân cộng thêm 30 năm và yêu cầu nộp 12,6 tỷ USD.

Từ năm 2007 đến nay, ước tính Chính phủ Mexico đã tốn khoảng 54 tỷ USD để tăng cường an ninh và quốc phòng trên cả nước. Chiến dịch trấn áp và tiêu diệt các băng đảng ma túy kéo dài hơn 10 năm qua của Chính phủ Mexico dù đạt hiệu quả nhất định nhưng nhưng không đủ mạnh để thay đổi tình hình.

Sau khi các ông trùm bị tiêu diệt hoặc bị bắt, nhiều băng đảng lớn đã chia tách thành các phe nhỏ hơn, nhiều băng đảng phân rã dẫn đến tình trạng đấu đá nội bộ và tranh giành địa bàn trở nên tàn khốc hơn. Trong giai đoạn 2006-2018, cuộc chiến giữa các băng đảng ma túy nhằm kiểm soát những tuyến đường và trạm trung chuyển ma túy đã cướp đi sinh mạng của trên 250.000 người.

Giai đoạn 2012- 2015, khi số vụ giết người giảm xuống, nhiều người nghĩ rằng cuộc chiến ma túy ở Mexico đã kết thúc. Tuy nhiên, các vụ án lại tăng mạnh vào năm 2018 với số người thiệt mạng lên tới hơn 27.000 người. Còn theo con số do Văn phòng An ninh Công cộng Quốc gia Mexico vừa công bố cuối tháng 7- 2019, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2019, tại quốc gia này đã xảy ra tới hơn 14.000 vụ giết người, vì thế có người đã ví cuộc chiến chống ma túy ở Mexico có số lượng người thương vong chỉ đứng sau.. chiến tranh Afghanistan.

Những con số này được xem là một thách thức cho Tổng thống đương nhiệm Andres Manuel Lopez Obrador. Tháng 6-2019, Tổng thống Obrador đã quyết định thành lập lực lượng Vệ binh Quốc gia mới với khoảng 70.000 thành viên, chuyên trách xử lý tội phạm hình sự. Lực lượng này chủ yếu gồm các cựu quân nhân, được đặt dưới sự chỉ huy của các tướng quân đội và đã được triển khai tới 150 điểm nóng tội phạm trên toàn quốc. Tuy nhiên cuộc chiến này sẽ còn kéo dài trong năm tới.

Minh Khuê (tổng hợp)