Cuộc chiến của SEATCA và Quỹ vì một thế giới không khói thuốc

Ảnh minh họa.

Ngày 15 tháng 7 năm 2019, Liên minh kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) đã cáo buộc Quỹ vì một thế giới không khói thuốc (FSFW) do Philip Morris quốc tế (PMI) tài trợ về việc chiếm đoạt chỉ số không khói thuốc(Smoke-Free Index) được SEATCA xuất bản lần đầu năm 2016 để hỗ trợ cho Công ước Khung của Tổ chức Y tế thế giới về Kiểm soát thuốc lá (FCTC).

SEATCA đã phát triển Chỉ số không khói thuốc để đánh giá việc thực hiện chính sách không khói thuốc lá ở tất cả các nước ASEAN phù hợp với Công ước Khung FCTC của WHO. Chỉ số không khói thuốc được xuất bản lần đầu năm 2016, cập nhậtvào năm 2017 và một bản cập nhật khác được phát hành vào năm 2019. Đây là một phần của bộ chỉ số kiểm soát thuốc lá của SEATCA bao gồm: Chỉ số can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá, Chỉ số thuế thuốc lá, Chỉ số đóng gói và ghi nhãn thuốc lá, và Chỉ số quảng cáo, khuyến mãi và tài trợ thuốc lá.

Quỹ vì một thế giới không khói thuốc ( FSFW) được PMI tài trợ và thành lập vào năm 2017 với cam kết hỗ trợ 960 triệu đô la Mỹ (80 triệu đô la hàng năm trong 12 năm) như một phần của công ty với “tương lai không khói thuốc lá”. Cả PMI và FSFW đều đã chiếm đoạt thuật ngữ “không khói thuốc” (smoke-free) được chấp nhận trên toàn cầu và định nghĩa nó là “khôngthuốc lá” (cigarette-free), đề từ đó đề cập đến các sản phẩm thuốc lá được đun nóng của PMI (HTPs) và các hệ thông phân phối nicotine điện tử (ENDS) thường được gọi như là thuốc lá điện tử. Những sản phẩm mới này được quảng cáo là thuốc lá thay thế an toàn hơn so với thuốc lá truyền thống, gợi nhớ đến các bộ lọc thuốc lá và thuốc lá “nhẹ” hay “ít tar” đã từng được các công ty thuốc lá quảng bá để trấn an ngụy tạo cho những người hút thuốc lá rằng những sản phẩm này là ít tác hại đối với sức khỏe.

Trong tháng 3 năm 2019, Quỹ FSFW do PMI tài trợ tuyên bố họ đã chỉ định một công ty nghiên cứu – Euromonitor, và một đơn vị cố vấn - SustainAbility để phát triển “chỉ số không khói thuốc đầu tiên”, mà chỉ số này sẽ đánh giá hoạt động của 15 công ty thuốc lá chuyển đổi từ thuốc lá truyền thống sang các sản phẩm thuốc lá “không khói” thay thế khác. Hai tháng trước, vào tháng 1 năm 2019, Quỹ FSFW đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu cho Văn phòng đăng ký nhãn hiệu và bằng sáng chế Hoa Kỳ để sở hữu nhãn hiệu “Chỉ số không khói thuốc” (Smoke-Free Index). Các đơn đăng ký nhãn hiệu tương tự cũng đã được nộp tại EU, Thụy Sỹ, Vương Quốc Anh, Úc, Trung Quốc và Canada.

Tiến sĩ Ulysses Drotheo, giám đốc điều hành của SEATCA cho biết “Xem xét rằng “Chỉ số không khói thuốc” được SEATCA được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2016, việc sử dụng và đăng ký sở hữu nhãn hiệu “Chỉ số không khói thuốc” này của Quỹ FSFW là một sự lừa dối, có thể gây nhầm lẫn, và tương đương với việc chiếm đoạt tài sản trí tuệ của SEATCA”.

“Rất khéo léo, hành động này của Quỹ FSFW cũng đã giải quyết mối lo ngại của PMI đã nêu ra trong một bài thuyết trình của tập đoàn PMI Corporate vào năm 2014 được công bố bởi báo cáo điều tra của Reuters vào năm 2017 rằng: “Chúng tôi vẫn đang xây dựng các đối trọng trên toàn ASEAN với SEATCA – tổ chức chống thuốc lá chính ở Châu Á”. Với chỉ số không khói thuốc sao chép này, PMI có thể đánh hai con chim bằng một viên đá”, Ts. Drotheo cho biết thêm.

Tin tức về Chỉ số không khói thuốc củaQuỹ FSFW do PMI tài trợ đã gặp phải sự hoài nghi của các nhà kiểm soát thuốc lá và các nhà đầu tư tài chính. Rất gần đây, sự từ chối của chính phủ và xã hội dân sự đã dẫn đến việc hủy bỏ các cuộc đối thoại khu vực được tổ chức bởi SustainAbility tại Thổ Nhĩ Kỳ và Thái Lan với ý định thông báo chỉ số sao chép này. Với việc PMI đang tích cực quảng bá các sản phẩm thuốc lá đun nóng (HTPs) và thuốc lá điện tử (ENDS) của mình, những nhàvận động sức khỏe nghi ngờ rằng báo cáo về Chỉ số không khói thuốc sẽ là một mánh lới quảng cáo hàng năm để quảng bá cho PMI và doanh số bán các sản phẩm thuốc lá mới của họ, ngay cả khi PMI vẫn đang đồng thời tiếp tục quảng bá mạnh mẽ các sản phẩm thuốc lá truyền thống.

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), sản phẩm phân phối nicotine điện tử (ENDS)có chứa nhiều loại khí và hạt khác nhau bao gồm glycols, aldehyd, hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs), nitrosamine đặc trưng của thuốc lá (TSNA), kim loại, hạt silicat và các nguyên tố khác. Dicarbonyl (glyoxal, methylglyoxal, diacethyl) và hydroxycarbonyls (acetol) cũng được cho là các hợp chất quan trọng trong bình xịt. Nhiều chất trong số này là chất độc có ảnh hưởng đến sức khỏe dẫn đến một loạt các thay đổi bệnh lý đáng kể. Tương tự, WHO nhắc lại rằng tất cả các dạng sử dụng thuốc lá đều có hại, kể cảthuốc lá đun nóng (HTPs) vì thuốc lá độc hại và có chứa chất gây ung thư ở ngay cả ở dạng tự nhiên. Một nghiên cứu mới được công bố đầu năm nay cho thấy HTPs, ENDS và thuốc lá thông thường đều độc hại đối với tế bào phổi của con người.

K. Chi