Cuộc chiến chống ăn cắp nhiên liệu ở Mexico: Căng thẳng và lâu dài

Cảnh sát thu giữ chiếc xe ô tô chở nhiên liệu ăn cắp. ảnh: libertadbajopalabra.com

Vấn nạn quốc gia

Ngày 13-5 (giờ địa phương), tại khu dân cư El Mango, thành phố Minatitlan, bang miền Trung Veracruz, Mexico đã xảy ra một vụ nổ đường ống dẫn nhiên liệu kinh hoàng khiến 4 người thiệt mạng. Nguyên nhân ban đầu của vụ nổ được cho là do một nhóm các đối tượng ăn cắp nhiên liệu tại đường ống dẫn nhiên liệu Minatitlan của Tập đoàn dầu khí quốc gia Mexico (Pemex).

Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra vụ nổ đường ống dẫn nhiên liệu do nạn ăn cắp. Theo tờ Washington Post, đường ống dẫn nhiên liệu của Pemex chạy từ cơ sở Minatitlan tới thủ đô Mexico đi qua các bang Veracruz, Puebla, Tlaxcala và Estado de Mexico. Tuy nhiên, hằng năm, có hàng trăm vụ ăn cắp nhiên liệu qua đường ống này, gây thiệt hại nặng nề cho Pemex.

Theo dữ liệu của Pemex, các vụ ăn trộm bất hợp pháp đã tăng lên trong năm 2016, dẫn đến thiệt hại 2,2 tỷ lít, hay 581,2 triệu gallon nhiên liệu, tăng 24% so với năm 2015. Tính trung bình, mỗi năm Pemex mất khoảng 2 tỷ USD vì nạn trộm nhiên liệu. Cũng trong năm 2016, khoảng 7.000 vụ trộm dầu trên 37.000km đường ống dầu khắp nước Mexico bị phát hiện.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ăn cắp này là nó mang lại lợi nhuận cao cho kẻ ăn cắp cũng như những người tiêu thụ hàng phạm pháp. Ví dụ như ở các trạm xăng dầu, một lít nhiên liệu được bán với giá 17,50 peso (gần 1 USD), trong khi giá ở chợ đen chỉ vào khoảng 5 đến 9 peso, rẻ từ hai đến ba lần.

Bọn trộm nhiên liệu, được biết đến với cái tên “huachicoleros”, hoạt động trên cả nước, nhưng “lãnh địa” của chúng là vùng có tên “Tam giác đỏ” gồm các thành phố Tepeaca, Palmar de Bravo, Quecholac, Acatzingo, Acajete và Tecamachalco, nơi tuyến đường ống chính giữa nhà máy lọc dầu ở phía đông bang Veracruz và thủ đô chạy qua. “Tam giác đỏ” còn được biết đến như “mỏ vàng đen”, nơi tội phạm thường xuyên đánh cắp nhiên liệu từ đường ống của Pemex rồi sau đó bán lại với giá rẻ.

Ăn cắp nhiên liệu từ các đường dẫn nhiên liệu cũng trở thành miếng mồi ngon cho các băng đảng ma túy. Nhiều băng đảng ma túy như Zetas đã đấu nối trái phép vòi dẫn vào mạng lưới đường ống dẫn nhiên liệu của Mexico. Ngoài việc tuồn hàng ăn cắp ra chợ đen, các băng đảng này còn vận chuyển nhiên liệu qua đường biên giới hoặc qua vịnh Mexico để đưa sang các nước Trung Mỹ tiêu thụ.

Cuộc chiến còn dài

Mexico là một trong những nước có nạn trộm cắp nhiên liệu hoành hành mạnh nhất trên thế giới. Tại đây, ước tính trung bình 20.000 thùng nhiên liệu bị đánh cắp mỗi ngày, gấp 3 lần so với mức tiêu thụ hàng ngày của Washington (Mỹ), khiến Mexico thiệt hại tới 4 triệu USD. Trong vài năm gần đây, những tên trùm ma túy của Mexico phát hiện việc rút trộm nhiên liệu từ đường ống của công ty dầu mỏ quốc doanh Pemex là một hoạt động sinh lợi khác bên cạnh các hoạt động buôn bán nô lệ, tống tiền và bắt cóc.

Chỉ trong vòng một thập kỷ qua, giá trị khai thác trộm từ những đường ống dẫn dầu này của bọn tội phạm đã tăng từ hơn 2.000% lên đến hơn 6.873% vào năm 2016. Và sau 5 năm kể từ khi Tổng thống Enrique Penã Nieto lên nắm quyền, con số này đã tăng gấp gần 4 lần. Công ty Pemex cho biết năm ngoái, họ đã mất 30 tỷ peso (1,6 tỉ USD) vì việc trộm cắp nhiên liệu.

Các huachicoleros đang mang những can nhựa chứa nhiên liệu lấy cắp từ đường ống dẫn của Pemex. Ảnh: planoinformativo.com

Để hạn chế trộm cắp, Pemex ngừng chuyển nhiên liệu bằng hệ thống đường ống dẫn. Thay vào đó, hãng đưa sản phẩm thô trực tiếp từ các nhà máy lọc dầu đến kho lưu trữ. Ngay khi nhiên liệu được xử lý, chúng sẽ được phân phối bằng xe chở dầu thương mại. Sự thay đổi đó đã khiến các đối tượng trộm cắp chuyển mục tiêu. Giờ chúng nhắm thẳng vào các cơ sở lưu trữ của Pemex, bơm đầy xe tải và lái xe đi. Theo tờ Washington Post, hơn một nửa nhiên liệu bị đánh cắp ở nước này bị lấy theo cách thức đó.

Để hỗ trợ cho các tập đoàn dầu khí, trong đó có Pemex, Chính phủ Mexico tăng ngân sách hàng năm cho lực lượng đặc nhiệm của quân đội phụ trách để diệt trừ nạn trộm cắp nhiên liệu. Ngày 3-5 vừa qua, Mexico đã triển khai 2.500 binh lính và 500 nhân viên thuộc lực lượng quân đội và an ninh, cùng với trực thăng chiến đấu trong chiến dịch chống lại các băng nhóm tội phạm ăn cắp nhiên liệu huachicoleros tại bang miền Trung Puebla nhằm truy quét các đầu sỏ của các băng nhóm tội phạm. Lực lượng quân đội và an ninh đã được điều động tới khu vực “Tam giác đỏ” với chiều dài 100 km dọc theo đường ống dẫn xăng dầu của Pemex. Chiến dịch đã khiến 11 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.

Chấm dứt tình trạng trộm cắp nhiên liệu là nhiệm vụ bắt buộc để duy trì sự tồn tại của Pemex. Tuy nhiên, ngay cả khi Mexico đã chuẩn bị những biện pháp mạnh tay thì cuộc xung đột giữa những kẻ trộm nhiên liệu và cảnh sát vẫn còn diễn ra. Cuộc chiến chống ăn cắp nhiên liệu ở Mexico vì thế được dự đoán là vẫn tiếp tục căng thẳng.

Thu Uyên