Cuộc bầu cử đầy sóng gió với Thủ tướng Benjamin Netanyahu

Cuộc bầu cử lần này diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng B.Netanyahu đang đương đầu với áp lực chính trị lớn khi Tổng chưởng lý Israel, Avichai-Mendelblit xúc tiến kế hoạch truy tố ông trong 3 vụ án tham nhũng lớn, gồm "vụ 1.000", "vụ 2.000" và "vụ 4.000". Mặc dù Thủ tướng B.Netanyahu gọi đây là âm mưu chính trị, là chiến dịch “săn phù thủy” để đánh bại ông trong bầu cử, nhưng động thái của Tổng Chưởng lý Avichai-Mendelblit trên thực tế gây rất nhiều khó khăn cho ông B.Netanyahu trong mục tiêu tìm kiếm nhiệm kỳ thủ tướng thứ năm.

Theo luật Israel, cử tri không bầu chọn trực tiếp thủ tướng mà bầu cho đảng chính trị đã được chốt danh sách trước đó. Một đảng chính trị bắt buộc phải giành được ít nhất 3,25% số phiếu (tương đương 4 ghế trong Quốc hội 120 ghế) mới được thừa nhận là có ghế trong quốc hội và các đảng chính trị được quyền liên minh với nhau để tập hợp phiếu bầu. Kết quả bầu cử quốc hội là giai đoạn đầu trong việc lựa chọn thủ tướng để thành lập chính phủ mới. Một đảng chính trị giành được 61 ghế trở lên có quyền thành lập chính phủ không cần liên minh, nhưng từ trước đến nay, chưa có đảng chính trị nào tại Israel giành được hơn 61 ghế trong quốc hội. Luật cũng quy định tất cả các đảng có ghế trong quốc hội được đề cử ứng cử viên thủ tướng, sau đó sẽ đệ trình danh sách ứng cử viên này lên tổng thống quyết định. Trên thực tế, do đã hình thành các khối liên minh tương đối trước thời điểm bầu cử nên khối liên minh nào giành được tổng số ghế lớn hơn trong quốc hội sẽ có lợi thế đề cử thủ tướng để thành lập chính phủ mới.

Một cử tri Israel cầm tấm áp-phích vận động tranh cử có hình ảnh Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Ảnh: Reuters

Cuộc bầu cử ngày 9-4 được đánh giá là cuộc trưng cầu dân ý đối với đương kim Thủ tướng B.Netanyahu, Chủ tịch đảng Likud. Ông B.Netanyahu đã đảm nhiệm vị trí Thủ tướng Israel 4 nhiệm kỳ với tổng thời gian nắm quyền hơn 13 năm, vượt qua cả Thủ tướng đầu tiên David Ben-Gurion, người đóng vai trò quan trọng trong quá trình thành lập Nhà nước Israel. Với bề dày kinh nghiệm, Chủ tịch đảng Likud đã xây dựng hình ảnh của mình như một chính trị gia khôn khéo và là ứng cử viên duy nhất xứng đáng có thể đảm bảo an ninh và “dẫn đường chỉ lối” cho chính sách đối ngoại quốc gia.

Trong khi đó, ra tranh cử với tư cách cựu Tổng tham mưu trưởng Quân đội Israel (IDF), ông Benny Gantz, 59 tuổi, Chủ tịch đảng Xanh-Trắng, đang trở thành chính trị gia hiếm hoi có thể thách thức trực tiếp ông B.Netanyahu. Ông Benny Gantz nêu khẩu hiệu “Enough is enough” (tạm dịch: Đủ rồi) để thuyết phục cử tri chọn một lãnh đạo mới cho đất nước, cho rằng ông Netanyahu nên dừng lại vì các cáo buộc tham nhũng và lạm quyền. Ông Benny Gantz và đảng Xanh-Trắng cũng tập trung thuyết phục cử tri về những thay đổi đối với đất nước nếu ông trở thành thủ tướng, như sửa đổi luật quốc gia-nhà nước (được liên minh cầm quyền của Thủ tướng Netanyahu thông qua năm 2018), thúc đẩy đối thoại với các lãnh đạo Arab để giải quyết vấn đề Palestine, bảo vệ lợi ích an ninh của Israel... Tuy nhiên, các nội dung ông Benny Gantz đưa ra được đánh giá là chưa đủ đặc sắc, nhất là chương trình kinh tế, để thuyết phục được cử tri cánh hữu quay sang ủng hộ ông, cũng như chưa đủ giúp đảng Xanh-Trắng giành được số ghế cách biệt đủ lớn so với đảng Likud để chiếm lợi thế trong thành lập chính phủ liên minh.

Theo cuộc thăm dò do báo Haaretz công bố trước cuộc bầu cử, đảng Likud có khả năng giành được 30 ghế, đảng Xanh Trắng có thể được 27 ghế, trong khi khối các đảng cánh hữu do đảng Likud đứng đầu có thể giành được 67 trên tổng số 120 ghế tại Quốc hội. Kết quả này sẽ tạo điều kiện thuận lợi để ông B.Netanyahu đứng ra thành lập chính phủ liên minh với các đảng cánh hữu khác. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, hiện chính trường Israel có nhiều đảng nhỏ tham gia cả phe cánh tả và cánh hữu. Điều đó tạo nên những yếu tố bất ngờ, khiến việc dự đoán kết quả cuộc bầu cử trở nên khó khăn.

HÀ HÙNG