COVID-19 đe dọa ngành chế tạo máy bay của Pháp

Hiệu ứng Donimo

Trước khi xảy ra đại dịch COVID-19, ngành chế tạo máy bay của Pháp có đà phát triển mạnh mẽ, tạo rất nhiều công ăn việc làm, nhờ sự bùng nổ của xu thế toàn cầu hóa và du lịch.

Thế nhưng, đà phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp xuất khẩu lớn nhất của Pháp lại bị đại dịch COVID-19 chặn đứng. Người ta vẫn nói chỉ cần Airbus “ho một tiếng” là cả ngành công nghiệp chế tạo máy bay bị nhấn chìm trong khủng hoảng.

Với tổng số 49.000 nhân viên, tập đoàn chế tạo máy bay Airbus của châu Âu dự kiến cắt giảm 15.000 người làm công ăn lương. Riêng tại Pháp, số người bị Airbus cho thôi việc là 5.000 người, tập trung chủ yếu tại Toulouse (3.500 người).

Cái nôi của ngành công nghiệp hàng không của Pháp là vùng Occitanie, trong đó nổi bật nhất là thành phố Toulouse. Trong năm 2019, Occitanie là vùng xuất khẩu nhiều thứ tư của Pháp, chủ yếu nhờ ngành chế tạo máy bay (71,4%), với 85.000 lao động trong lĩnh vực này.

Khi hoạt động của các công ty trong lĩnh vực hàng không sụp đổ thì đương nhiên tai họa giáng xuống nhiều thành phố của vùng, như thành phố Figeac ở tỉnh Lot, nơi có gần 10.000 dân thì có tới 1/3 làm việc cho Figeac Aéro và Collins Aérospace, hai nhà thầu đối tác của cả hai nhà sản xuất máy bay Airbus và Boeing.

Hãng Figeac Aéro hồi cuối tháng 8 đã thông báo sa thải 1/3 số người làm công ăn lương. Ông Jean-Claude Maillard, Chủ tịch - Tổng giám đốc Công ty Figeac Aéro, nhấn mạnh cuộc khủng hoảng sẽ còn rất lâu dài và chính sách trợ cấp thất nghiệp hay việc Nhà nước cho vay 80 triệu euro cũng không đủ để bù đắp cho những thiệt hại mà COVID-19 gây ra cho doanh nghiệp.

Ngay cả các nghiệp đoàn của người lao động cũng cảm thấy bất lực trước hoàn cảnh hiện tại. Nhiều công ty, nhà thầu không còn giải pháp nào ngoài việc cắt giảm nhân công, sa thải người lao động. Hiệu ứng Domino vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc. Ngành công nghiệp hàng không của Pháp đang chứng kiến tình trạng suy thoái chưa từng có trong suốt 20 năm qua.

Nhà máy lắp ráp máy bay của Tập đoàn Airbus tại Toulouse (Pháp).

Chính phủ sẽ giải cứu

Do ngành chế tạo máy bay có trọng lượng rất lớn đối với nền kinh tế Pháp nên chính phủ đã phải sớm công bố kế hoạch trợ giúp. Hôm 9-6, Chính phủ Pháp thông báo chương trình hỗ trợ 15 tỉ euro cho ngành công nghiệp hàng không, trong đó có việc đẩy nhanh đơn đặt mua chiến đấu cơ của Tập đoàn Dassault.

Trước đó, hồi tháng 1-2019, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Florence Parly thông báo vào năm 2023 sẽ đặt mua 30 chiến đấu cơ Rafale nổi tiếng của tập đoàn sản xuất máy bay Dassault Aviation để trang bị cho quân đội.

Thế nhưng, hiện giờ Chính phủ Pháp đang thảo luận với Dasault để đẩy nhanh lịch đặt hàng nhằm giúp Tập đoàn Dassault và các nhà thầu của hãng duy trì sản xuất, bởi tập đoàn phải đối mặt với nguy cơ các nước khác giảm đơn đặt hàng do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế.

Còn ngay tại vùng Occitanie, nơi có tổng cộng 800 doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hàng không, vũ trụ, bà Carole Delga, Chủ tịch vùng Occitanie, đã thông báo kế hoạch đầu tư 109 triệu euro trong vòng 2 năm cùng với sự thành lập một cơ quan đầu tư chiến lược (Aris) để cứu ngành công nghiệp chủ chốt của vùng, đưa Occitanie thành miền tái dịch chuyển công nghiệp và cái nôi của nền công nghiệp chế tạo máy bay sinh thái.

Là kinh đô ngành công nghiệp máy bay không chỉ riêng của Pháp mà của cả châu Âu, vùng Toulouse, nơi đặt trụ sở Tập đoàn Airbus, đương nhiên là nạn nhân hàng đầu. Cuộc suy thoái của lĩnh vực chế tạo công nghiệp hàng không không gian có thể khiến cả vùng Occitanie mất khoảng 200.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp, trong đó 70% là ở thành phố Toulouse và các khu vực lân cận.

Nhiều người còn bi quan, sợ rằng Toulouse sẽ “sụp đổ” như thành phố Detroit, kinh đô xe hơi của Mỹ hồi năm 2013. Tuy nhiên, ông Jean-Marc Olivier, một sử gia chuyên về lĩnh vực công nghiệp hàng không, vẫn tỏ ra lạc quan khi cho rằng hội chứng Detroit là đặc trưng của ngành chế tạo xe hơi, tức là ngành công nghiệp mà đa phần lực lượng lao động là công nhân.

Trong ngành công nghiệp hàng không, với những nhà thầu trong lĩnh vực này, đa phần nhân viên là kỹ sư, các nhà kỹ thuật và nhà nghiên cứu. Đó là một thành phố đi tiên phong từ lâu nay.

“Chúng tôi có khả năng cải tổ, chuyển đổi theo hướng sản xuất mới, chúng tôi có thể dự kiến về sự tiến triển nhanh chóng về sản phẩm. Đa dạng hóa sản xuất là điều có thể làm.

Tôi lấy một ví dụ khác ở Mỹ. Đó là thành phố Seattle, không chỉ là một thành phố có Tập đoàn Boeing, mà Seattle còn là thành phố của công nghệ thông tin, với Microsoft … Và Jeff Bezos đã đến Seattle phát triển Tập đoàn Amazon bởi vì ông ấy biết là ở đó có nguồn lực khổng lồ về kỹ sư tin học”, ông Jean-Marc Olivier nói.

Hiện nay, tại Toulouse, các kiến thức, công nghệ về chế tạo máy bay đã bắt đầu được chuyển đổi, áp dụng vào lĩnh vực sản xuất xe hơi, các loại xe cơ giới, tàu hỏa thế hệ tương lai.

Các tập đoàn công nghiệp Renault, Siemens và Alstom cũng đã bắt đầu quan tâm đến việc tạo dựng cơ sở tại Toulouse để có thể tận dụng các lợi thế vốn có của thành phố “não bộ” trong ngành công nghiệp hàng không châu Âu.

Ngọc Trang