Công ty ôtô điện 87 tỷ USD của Trung Quốc chưa bán được chiếc xe nào

Khu trưng bày lưu động (pop-up showroom) của China Evergrande New Energy Vehicle Group Ltd. nằm chính giữa Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Quốc gia Thượng Hải.

Theo Bloomberg, hãng ôtô điện của đại gia bất động sản Evergrande Group có một trong những gian hàng lớn nhất tại Triển lãm Ôtô 2021 của Trung Quốc, nằm đối diện nhà sản xuất xe BMW AG của Đức.

Dù vậy, Evergrande NEV vẫn chưa bán bất cứ chiếc xe nào.

Evergrande Group - nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc - có hàng loạt khoản đầu tư ngoài bất động sản, từ câu lạc bộ bóng đá đến những khu làng hưu trí. Tuy nhiên, việc công ty tham gia vào lĩnh vực xe điện đã thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư.

Giá cổ phiếu của Evergrande NEV trên sàn Hong Kong tăng vọt hơn 1.000% trong vòng 12 tháng qua. Vốn hóa của công ty tăng hàng tỷ USD lên 87 tỷ USD, cao hơn cả các tập đoàn xe hơi có hàng chục năm kinh nghiệm như Ford Motor Co. và General Motors Co.

Khu trưng bày lưu động của China Evergrande New Energy Vehicle Group Ltd. nằm chính giữa Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Quốc gia Thượng Hải. Ảnh: Bloomberg.

Doanh thu bằng 0

Các nhà đầu tư đang ồ ạt đổ tiền vào lĩnh vực xe điện. Tỷ phú Elon Musk có thời điểm đứng đầu bảng xếp hạng tỷ phú thế giới của Bloomberg nhờ giá cổ phiếu Tesla tăng dữ dội, đưa công ty này trở thành hãng ôtô giá trị nhất thế giới.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư lo ngại về bong bóng xe điện. Theo Bloomberg, rủi ro bong bóng rõ ràng nhất tại Trung Quốc, thị trường xe điện hàng đầu thế giới. Các hãng xe đang giành giật sự chú ý của người tiêu dùng. Dù chưa có lãi, các công ty khởi nghiệp (startup) vẫn được định giá cao hơn những nhà sản xuất truyền thống.

Hồi tháng 3/2019, ông Hứa Gia Ấn - Chủ tịch Evergrande, một trong những tỷ phú giàu nhất Trung Quốc - thề sẽ đuổi kịp Elon Musk và trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới trong 3 đến 5 năm tới. Trong vòng 2 năm kể từ đó, Tesla đã thống trị thị trường xe điện Trung Quốc.

Công ty Mỹ thành lập nhà máy đầu tiên bên ngoài Mỹ tại thị trường tỷ dân và giao 35.000 xe vào tháng 3/2021. Nio - đối thủ của Tesla tại Trung Quốc - cũng đạt một cột mốc quan trọng trong tháng 4. Chiếc xe điện thứ 100.000 của hãng đã được lăn bánh. Tỷ phú Musk cũng đăng tweet chúc mừng.

Trong khi đó, bất chấp tham vọng lớn và vốn hóa khổng lồ của Evergrande NEV, ông Hứa Gia Ấn đã nhiều lần trì hoãn sản xuất ôtô hàng loạt. Trên thực tế, việc sản xuất xe điện rất khó và tốn nhiều vốn. Tỷ suất lợi nhuận gộp của Nio chỉ được cải thiện vào giữa năm 2020. Những năm trước, hãng thua lỗ nặng nề và được chính quyền thành phố cứu trợ.

Evergrande hướng tới tham vọng khổng lồ nhưng nhiều lần trì hoãn kế hoạch sản xuất hàng loạt. Ảnh: Bloomberg.

Trong một cuộc họp hồi cuối tháng 3, ông Hứa cho biết công ty có kế hoạch bắt đầu sản xuất thử nghiệm vào cuối năm 2021, lùi từ mốc thời gian ban đầu là tháng 9/2020. Do đó, phải đến năm 2022, Evergrande mới có thể giao xe.

Kỳ vọng công suất sản xuất hàng năm đạt 500.000 đến 1 triệu xe điện vào tháng 3/2022 cũng bị lùi sang năm 2025. Tuy nhiên, công ty đưa ra một mục tiêu mới. Đó là sản xuất 5 triệu chiếc xe trong năm 2023. Để so sánh, Volkswagen AG - hãng xe lớn nhất châu Âu - đã giao 3,85 triệu chiếc tại Trung Quốc hồi năm ngoái.

Vấn đề không chỉ nằm ở kế hoạch sản xuất của Evergrande. Nhiều chuyên gia trong ngành cũng đặt câu hỏi về các cách làm của tập đoàn, bao gồm áp KPI bán căn hộ cho những giám đốc mảng ôtô, hay cố gắng tạo ra một dòng sản phẩm đầy tham vọng, thách thức ngay cả những hãng xe lâu đời nhất.

"Đó là một công ty kỳ lạ. Họ đã đổ rất nhiều tiền nhưng không thực sự thu lại được gì", ông Bill Russo, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành hãng tư vấn Automobility Ltd. (có trụ sở tại Thượng Hải), nhận xét.

Kế hoạch bất thường

"Cùng với đó, Evergrande - một tập đoàn bất động sản - đang dấn thân vào một ngành mà họ không có nhiều hiểu biết. Và tôi không chắc hãng có được lợi thế công nghệ của Nio hay Xpeng", ông Russo nói thêm. Nio và Xpeng là hai nhà sản xuất xe điện Trung Quốc được niêm yết trên sàn New York.

Dù đã thành lập ba cơ sở sản xuất ở Quảng Châu, Thiên Tân và Thượng Hải, Evergrande vẫn chưa có dây chuyền lắp ráp ôtô chung. Theo nguồn tin của Bloomberg, máy móc và thiết bị trong các cơ sở sản xuất đang được chỉnh sửa.

Công ty hiện đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt và giao 4 mẫu xe trong năm 2022. Đó là Hengchi 5 và 6, Luxe Hengchi 1 và Hengchi 3. Nói với các nhà đầu tư, Evergrande khẳng định mục tiêu của hãng là giao 100.000 xe vào năm 2022, gần bằng tất cả số xe được Nio, Xpeng và Li Auto - ba hãng xe điện lớn của Trung Quốc - giao trong năm ngoái.

Đáng nói, các nhân viên của công ty bị yêu cầu bán bất động sản, mảng xương sống của tập đoàn. Những nhân viên mới phải trải qua khóa đào tạo nội bộ, tham gia các cuộc hội thảo về bất động sản và không liên quan gì đến sản xuất ôtô.

Thêm vào đó, công ty đã ký hợp đồng với các nhà cung cấp nước ngoài cho hầu hết thiết kế và R&D (nghiên cứu và phát triển). Theo Bloomberg, thuê hoặc mua ngoài phần lớn công việc thiết kế và kỹ thuật là cách làm bất thường đối với một công ty muốn đạt quy mô lớn như vậy.

Một trong những đối tác của Evergrande là Magna International Inc. của Canada. Công ty đang phát triển Hengchi 1 và 3, theo nguồn tin của Bloomberg. Evergrande cũng hợp tác với hai tập đoàn công nghệ là Tencent và Baidu để đồng phát triển hệ thống phần mềm cho Hengchi.

Theo tuyên bố của công ty, phần mềm sẽ cho phép người lái sử dụng một ứng dụng di động hướng dẫn xe tự lái thông qua chế độ lái tự động đến một địa điểm nhất định. Người dùng cũng có thể sử dụng trí thông minh nhân tạo để bật các thiết bị ở nhà khi đang trên đường.

Người phát ngôn của Evergrande cho biết họ đang làm việc với các đối tác quốc tế - bao gồm Magna, EDAG Engineering Group AG và nhà sản xuất phụ tùng AVL List GmbH của Áo - để phát triển “cùng lúc 14 mẫu xe”.

Dấu hỏi lớn

Evergrande NEV tuyên bố có thể tung ra tất cả loại xe cùng lúc dưới thương hiệu Hengchi, từ sedan, SUV tới xe đa dụng. Giá sẽ dao động từ khoảng 80.000 NDT (12.000 USD) đến 600.000 NDT.

Đó là chiến lược phát triển sản phẩm hoàn toàn khác những cái tên tiên phong trong lĩnh vực xe điện như Tesla. Hãng xe của ông Musk chỉ cung cấp 4 mẫu xe. Nio và Xpeng cũng tập trung vào một số ít dòng xe.

"Thị trường đã chứng minh tính hiệu quả của chiến lược 'một sản phẩm thịnh hành tại một thời điểm'", ông Zhang Xiang, nhà nghiên cứu ngành ôtô tại Đại học Công nghệ Hoa Bắc, nhận định. "Evergrande NEV cung cấp nhiều sản phẩm và mong đợi một chiến thắng. Có một dấu hỏi về việc liệu điều này có hiệu quả hay không", ông nói thêm.

Hai mẫu xe của Evergrande NEV, bao gồm Hengchi 5, đang hướng tới mục tiêu sản xuất hàng loạt trong vòng hơn 20 tháng nữa.

Giá trị vốn hóa của Evergrande NEV vượt các tên tuổi lớn như Ford và BMW. Ảnh: Bloomberg.

"Tại Trung Quốc và mọi nơi khác, có một quy trình kỹ thuật tiêu chuẩn để phát triển, kiểm định, xác minh, bao gồm một số thử nghiệm trong phòng thí nghiệm và trên đường. Rất khó để thu ngắn quá trình đó xuống dưới 3 năm", nhà phân tích độc lập Zhong Shi nhận định.

Sau khi giá cổ phiếu tăng phi mã, một số startup xe điện Mỹ vẫn chưa thể tạo ra doanh thu và lợi nhuận. Sự bùng nổ của ngành xe điện cũng có thể thu hút chú ý của chính quyền Bắc Kinh.

Evergrande NEV chứng kiến giá cổ phiếu lao dốc sau bài đăng của hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã. Bài viết nêu bật những lo ngại đối với cách phát triển của lĩnh vực xe điện nước này.

Những lo ngại đến từ chất lượng của xe điện, nhiều chính quyền địa phương theo đuổi các dự án xe điện một cách mù quáng, một số công ty được định giá cao phi lý dù chưa sản xuất bất cứ chiếc xe nào. Đó cũng là vấn đề lớn của Evergrande NEV.

"Khoảng cách lớn giữa năng lực sản xuất và giá trị vốn hóa thị trường cho thấy sự thổi phồng trên thị trường xe điện", Tân Hoa xã nhận định.

"Cuộc đua xe điện đang ngày càng đông đúc. Các hãng xe khó giành chiến thắng nếu không có thế mạnh", chuyên gia Russo của hãng Automobility nhận định.

"Những doanh nghiệp bất động sản có thể sở hữu một vài sức mạnh tổng hợp. Nhưng đây là câu chuyện xe điện. Và đó là một mảng kinh doanh tốn kém", ông nói thêm.

Thảo Cao