Công nhân trước thách thức của cuộc Cách mạng 4.0

Phó Chủ tịch Thường trực LĐLĐ Thành phố Đặng Thị Phương Hoa thăm hỏi, nắm tình hình công nhân lao động sau Tết tại Công ty cổ phần Nhựa Hà Nội

Nhiều cơ hội và thách thức

Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 là sự kết hợp của công nghệ trong các lĩnh vực vật lý, công nghệ số và sinh học, tạo ra những khả năng sản xuất hoàn toàn mới và có tác động sâu sắc đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của thế giới. Nhiều nhà nghiên cứu kinh tế chỉ ra rằng, cuộc cách mạng này có thể mang lại sự bất bình đẳng lớn hơn, đặc biệt là ở khả năng phá vỡ thị trường lao động. Khi tự động hóa thay thế người lao động bằng máy móc có thể làm trầm trọng thêm sự chênh lệch giữa lợi nhuận so với vốn đầu tư và lợi nhuận so với sức lao động.

Nói về những cơ hội và thách thức của người lao động trước cuộc cách mạng 4.0 mang lại, ông Đào Ngọc Phượng – Chủ tịch Công đoàn Công ty Cổ phần Cao su Hà Nội, cho rằng: Trong bối cảnh Việt Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới với việc tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thì việc chủ động chuẩn bị những nền tảng cần thiết để tiếp cận thành tựu công nghệ mới từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là thời cơ để nước ta đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Việc nâng cao nhận thức của lãnh đạo các cấp, các ngành, các địa phương, doanh nghiệp và toàn xã hội cũng như sự chuẩn bị sẵn sàng của người lao động cho việc ứng dụng cuộc cách mạng 4.0 là rất quan trọng giúp tăng cường năng lực hội nhập quốc tế và giảm thiểu những tác động tiêu cực của cuộc cách mạng này đối với doanh nghiệp.

Cụ thể, việc tạo ra nhiều cơ hội trong nâng cao trình độ công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất, cạnh tranh chuỗi sản phẩm; tạo cơ hội đầu tư hấp dẫn và đầy tiềm năng trong lĩnh vực công nghệ số, Internet...là những thuận lợi căn bản và là thời cơ cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Hiện nay, do sự lạc hậu về công nghệ, sự suy giảm giá trị sản xuất kinh doanh, tình trạng dư thừa lao động phổ thông, lao động thiếu kĩ năng, trình độ thấp, thị trường lao động công nghệ cũ có thể bị phá vỡ, những sản phẩm có hàm lượng công nghệ thấp hoặc ít sẽ bị đào thải và cơ cấu của nền kinh tế có nguy cơ thay đổi theo hướng tiêu cực.

“Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên quy mô toàn cầu, tác động trực tiếp đến nền kinh tế Việt Nam, ảnh hưởng lớn nhất là các doanh nghiệp. Doanh nghiệp nào áp dụng tốt đúng nhịp sẽ có cơ hội phát triển và bắt nhịp được nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp nào không đổi mới, qui mô hẹp, bị tụt hậu khả năng cao bị loại khỏi thị trường”, ông Phượng chia sẻ.

Thích ứng để thay đổi

Cũng theo ông Đào Ngọc Phượng, để thích ứng với cuộc cách mạng 4.0, người lao động cần xác định rõ năng lực sở trường của mình và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp. Người lao động cần có được các kỹ năng phù hợp với những công việc mới và luôn thay đổi; linh hoạt hơn, chuẩn bị cho các tình huống việc làm “phi tiêu chuẩn”. Đặc biệt, để chiến thắng trong cuộc chạy đua với quá trình tự động hóa và vi tính hóa, người lao động cần làm chủ được các “kỹ năng sáng tạo và kỹ năng xã hội.

Công nhân sản xuất giày dép trên hệ thống máy móc hiện đại.

Lấy ví dụ thực tế, ngành da giầy Việt Nam có vị trí cao trên thị trường thế giới, đứng thứ ba thế giới về sản xuất và thứ hai thế giới về xuất khẩu. Năm 2019, ngành da giầy cả nước đã tạo việc làm cho khoảng 1,5 triệu lao động. Sản xuất da giầy là một trong các ngành công nghiệp chiếm nhiều lao động phổ thông nhưng chủ yếu áp dụng công nghệ thấp, máy móc có công nghệ đã lạc hậu, cũ kỹ năng suất lao động thấp.

Công ty Cổ phần Cao su Hà Nội chuyên sản xuất về giầy dép nội địa và xuất khẩu do vậy lực lượng lao động phổ thông là chủ yếu, số lượng lao động đông. Đặc biệt, người lao động không quen môi trường công việc công nghiệp, quen tự do; sự chấp hành, nhận thức tuân thủ kỷ luật lao động còn hạn chế; việc tiếp cận với máy móc thiết bị công nghiệp kém…

Để người lao động thích ứng được với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, công ty đã chủ động áp dụng máy móc thiết bị đơn giản, dễ học, dễ vận hành, phù hợp với nhiều đối tượng. Bên cạnh đó, tuyên truyền sâu rộng cho cán bộ nhân viên hiểu về công nghiệp 4.0 là gì; mở các khóa đào tạo công nhân nhận thức cách nhìn nhận về xu thế phát triển công nghiệp; đưa máy móc thiết bị một số công đoạn vào sản xuất; bố trí sản xuất hợp lý, tăng năng suất lao động; đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực, trong đó chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; tăng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin; đầu tư, tạo điều kiện cho những nhà khoa học, kĩ sư sáng chế, biến ý tưởng triển vọng thành sản phẩm 4.0 thực tế...

Còn tại Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, bà Trương Hải Yến – Chủ tịch Công đoàn công ty, cho rằng: Trong xu thế khi đất nước ngày càng tham gia sâu, rộng với nền kinh tế thế giới, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ngày càng phát triển mạnh mẽ thì đó cũng tạo ra nhiều cơ hội để công ty phát triển lên một tầm cao mới. Công ty tập trung phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng công nghệ tin học, cơ giới hóa nhằm nâng cao hiệu quả công tác sản xuất.

Trong đó, ứng dụng khoa học – công nghệ vào điều hành và sản xuất được đặc biệt chú trọng. Tiếp tục nghiên cứu phát triển Trung tâm điều hành giám sát Hệ thống thoát nước thành Trung tâm điều hành phòng chống ngập úng. Trong thời gian qua, Trung tâm đã phục vụ đắc lực trong điều hành giải quyết thoát nước mùa mưa bão, chia sẻ dữ liệu cảnh báo tới người dân khi ngập úng; việc số hóa và xây dựng phần mềm đo mực nước sông, hồ theo thời gian thực; tiếp tục thực hiện kiểm tra trong lòng cống các tuyến phố bằng camera.

Bên cạnh đó, Công ty đã đăng ký thực hiện Đề tài nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ cấp Thành phố để xử lý mỡ thải từ thiết bị tách dầu mỡ với Sở Khoa học & Công nghệ; các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa bản đồ mạng lưới hệ thống thoát nước; tiếp tục đầu tư nâng cao năng lực thiết bị, đáp ứng yêu cầu cơ giới hóa, tăng năng suất, giảm lao động thủ công và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động trên 10 tỷ đồng...

Bà Trương Hải Yến chia sẻ: Để giữ vững sự ổn định, phát triển trong thời kì cách mạng công nghiệp 4.0, công ty sẽ tích cực xây dựng chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh giai đoạn 2020 - 2025 tầm nhìn 2030 phù hợp với sự thay đổi mô hình hoạt động và xu thế biến động của nền kinh tế thị trường. Không ngừng đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường trong lĩnh vực xử lý ô nhiễm môi trường.

Tăng cường đầu tư máy móc, thiết bị để đẩy nhanh quá trình cơ giới hóa sản xuất, từng bước giảm dần tỷ lệ lao động thủ công. Xây dựng nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn sâu và nền tảng văn hóa doanh nghiệp vững chắc được hình thành bởi 3 giá trị cốt lõi: “Con người – Năng động - Sáng tạo – Đoàn kết, Chuyên nghiệp - Hiệu quả”.

K.Tiến – H.Minh