Công nghệ tiền ảo giúp 'sở hữu' kiệt tác chỉ với 400 nghìn tiền thật

Đầu tư vào tác phẩm nghệ thuật rất an toàn

Đối với Cheryl Ellzysmith, họa sỹ 29 tuổi đến từ Philadephia, sở hữu một bức tranh nguyên gốc của danh họa Andy Warhol sẽ là một giấc mơ có phần ngoài tầm với. Tuy nhiên, giờ đây chỉ với 200 USD và một nền tảng đầu tư dựa trên công nghệ blockchain, Ellzysmith đang trên đường trở thành chủ nhân của một trong những hình ảnh nổi tiếng nhất về Marilyn Monroe trong văn hóa đại chúng – nhưng đáng chú ý, tỷ lệ sở hữu sẽ bắt đầu ở mức thấp nhất là 0,01%.

Ellzysmith là một trong hơn 1.300 người sẽ cùng “làm chủ” tác phẩm mang tên “1 Colored Marilyn” do Warhol sáng tác vào năm 1979. Năm ngoái bức tranh này đã được bán với mức giá lên tới 1,82 triệu USD. Khách hàng mua bức tranh là Masterworks, một doanh nghiệp mới của Mỹ chuyên cung cấp cho các nhà đầu tư nhỏ cơ hội để mua “cổ phần” trong các kiệt tác nghệ thuật trị giá nhiều triệu USD – trong khi số tiền bỏ ra ban đầu có thể chỉ từ 20 USD.

“Tôi không thể nhịn được cười mỗi khi nghĩ về việc này”, Ellzysmith chia sẻ với trang CNN. “Họ đang bàn thảo về một cuộc triển lãm cho tất cả các tác phẩm đồng sở hữu; và tôi chắc chắn sẽ đem mọi người đến tham dự để khoe rằng ‘tôi đang sở hữu một phần của bức tranh này’”.

Ngoài việc mua một phần của lịch sử nghệ thuật, các nhà đầu tư còn có thể mong đợi được chia lợi nhuận. Từng là một cố vấn tài chính, Ellzysmith hiểu rõ về sự tăng trưởng tiềm năng của lĩnh vực này.

“Tôi nhận thấy khoảng cách giữa giá trị nghệ thuật và khả năng một người với thu nhập trung bình có thể đầu tư – hoặc sở hữu các tác phẩm ‘blue-chip’”, cô nói. “Nghệ thuật ở tầm chất lượng như vậy thường có giá trị tăng trưởng một cách không giới hạn”.

Giống như các cổ phiếu blue chip thường được hiểu là có tính ổn định cao, cổ tức và độ rủi ro thấp, các tác phẩm “blue chip” cũng sẽ hấp dẫn nhiều nhà đầu tư. “Giá trị của hội họa không phụ thuộc vào thời gian, vì vậy đầu tư vào các tác phẩm nghệ thuật rất an toàn. Nói cách khác, nó cũng tương tự như là đầu tư vào bất động sản vậy,” Ellzysmith nhận xét.

Tác phẩm “1 Colored Marilyn” của Andy Warhol (ảnh: Masterworks)

“Dân chủ hóa” nghệ thuật

Masterworks chỉ là một trong vài nền tảng đầu tư mới mang theo kỳ vọng có thể mở rộng con đường tiếp cận tới thế giới sưu tập nghệ thuật “cao sang”. Công ty sẽ mua các tác phẩm được đấu giá trước khi chuyển giao quyền sở hữu cho các cổ đông. Sau đó, Masterworks sẽ thu một khoản phí quản lý bao gồm chi phí lưu chứa, vận chuyển và bảo hiểm – cũng như một khoản phần trăm từ lợi nhuận có được khi bán tác phẩm.

Tranh chỉ được bán khi các cổ đông đạt được một thỏa thuận theo thể thức bỏ phiếu đa số. Mỗi cá nhân không được phép nắm trong tay quá 10% của bất kỳ tác phẩm nghệ thuật nào; điều này giúp bảo đảm quyền quyết định được trao cho tất cả các đồng sở hữu.

Nhà sưu tầm nghệ thuật Scott Lynn, sáng lập viên của Masterworks, tuyên bố rằng, thị trường của công ty này hầu hết đều thuộc về thế hệ Millennial – những người sinh trong khoảng những năm 1980 cho đến đầu 2000, và chỉ muốn đầu tư vài trăm thay vì vài nghìn USD. Sở hữu bộ sưu tập nghệ thuật quy mô, Lynn tiết lộ - bên cách các start-up công nghệ - tranh nghệ thuật đã đem lại lợi nhuận cao nhất trong sự nghiệp đầu tư của ông.

“Lúc đầu tôi sưu tầm rất nhiều tác phẩm tệ hại”, ông thừa nhận. “Thế giới nghệ thuật rất phức tạp và không dễ thâm nhập. Có rất nhiều chiêu trò bên trong và mọi thứ sẽ rất khó hiểu nếu bạn là người ngoài ngành”.

Theo ông, “có nhiều người không hiểu cách đầu tư vào các cổ phiếu thường. Ví dụ như, đầu tư vào Google khá là phức tạp. Tuy nhiên, với nghệ thuật, họ có thể lên mạng, xem một bức tranh cụ thể và tìm hiểu xem nó được đánh giá như thế nào qua thời gian. Vì vậy họ nghĩ đó là một khoản đầu tư dễ dàng hơn nhiều”.

Mặc dù hiện Masterworks vẫn đang đợi dự án đồng sở hữu tranh Warhol được Ủy ban Chứng khoán và hối đoái Mỹ “bật đèn xanh”, Lynn hy vọng công việc chuyển giao quyền sở hữu có thể bắt đầu trong vài tuần tới. Đầu năm nay, công ty của ông cũng đã bỏ ra 6 triệu USD để mua bức tranh “Coup de vent” của danh họa người Pháp Monet tại sàn đấu giá Christie’s London. Mức giá cho một cổ phần của bức tranh này đang được quảng cáo với giá 20 USD.

Tác phẩm “Coup de vent” của Monet (ảnh: Masterworks)

Công nghệ blockchain cũng được sử dụng khi thực hiện các giao dịch; và Masterwork cho rằng, các nhà đầu tư của mình có thể bán hoặc nhượng lại cổ phần dưới hình thức đồng tiền ảo Ethereum.

“Nghệ thuật là một ngành công nghiệp lớn nhưng lại được kiểm soát bởi một nhóm người rất nhỏ,” Lynn chia sẻ “Để thế giới nghệ thuật có thể phát triển, chúng ta thực sự cần phải mở rộng số lượng người mà chúng ta tương tác cùng”.

Một hình mẫu mới

Masterworks và các dịch vụ tương tự, như nền tảng đầu tư nghệ thuật Anh Maecenas, tự coi mình đang thực hiện “dân chủ hóa” sự tiếp cận với hoạt động sưu tầm kiệt tác nghệ thuật. Trước kia, chỉ những người giàu có với khoản đầu tư ít nhất là 5.000 USD mới có thể “chen chân” vào thị trường này.

Cùng lúc, khái niệm “đồng sở hữu” có thể đem lại lợi ích cho các nghệ sỹ mới nổi. Henry Yang, một họa sỹ 24 tuổi đến từ London, mới đây đã bán một tác phẩm trị giá 3.835 USD của mình cho Feral Hourses – một thị trường điện tử cũng cung cấp dịch vụ “đồng sở hữu”. Bên cạnh việc tìm khách hàng cho tác phẩm của mình, bản thân Yang cũng giữ 10% cổ phần của bức tranh.

“Sự khác biệt chủ yếu là đồng sở hữu”, Yang giải thích, đồng thời tiết lộ, động cơ của anh không phải hoàn toàn là vì tiền bạc. “Nghệ sỹ luôn mong muốn được níu kéo những gì mình tạo ra, bởi vì khi bán đi một tác phẩm, bạn sẽ cảm thấy một chút mất mát”.

Tác phẩm "Arabidopsis Thaliana (Thale Cress)" của Henry Yang (ảnh: Henry Yang)

Cách thức hoạt động của Feral Horses là cho phép nghệ sỹ và cổ đông được nhận thu nhập nếu công ty có thể thu xếp cho bảo tàng hay gallery “mượn” các tác phẩm nghệ thuật của họ để trưng bày. Điều này cũng đồng nghĩa với việc – khác với các nghệ sỹ trẻ khác thường “mua đứt bán đoạn”, Yang có thể vừa bán tác phẩm vừa có thể hưởng lợi từ bất kỳ giá trị gia tăng nào mà chúng sản sinh ra trong tương lai.

Minh Đức