Công bố kết luận thanh tra việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn

Ngày 17-9, tổng Thanh tra Chính phủ đã ký ban hành văn bản kết luận thanh tra việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn.

Theo đó, việc đề xuất, tham mưu, quyết định tỉ lệ vốn do Nhà nước nắm giữ khi cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và thoái vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn đã có nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Thanh tra khẳng định việc thoái vốn nhà nước tại cảng Quy Nhơn là sai quy định. Ảnh: Internet

Đề xuất trái với đề án của Thủ tướng, phớt lờ cảnh báo

Cụ thể, việc UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ GTVT, Thủ tướng Chính phủ cho phép cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn theo hướng Nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ. Sau đó, tiếp tục đề nghị Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn. Đặc biệt, tháng 7-2015, Bí thư Tỉnh ủy Bình Định có văn bản đề nghị Bộ GTVT chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ bán toàn bộ 49% cổ phần của Nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là không đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật, không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn, Nhà nước nắm giữ 75% vốn điều lệ.

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ trách nhiệm thuộc về một số lãnh đạo tỉnh Bình Định nhiệm kỳ 2010-2015.

Về phía Bộ GTVT, với vai trò, trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực giao thông, vận tải, là cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với Vinalines nhưng chưa làm đúng chức năng, nhiệm vụ, đã có những vi phạm. Cụ thể, việc Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn, Nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ, sau đó lại tiếp tục đề nghị Thủ tướng cho phép Vinalines chuyển nhượng hết 49% vốn điều lệ tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Bên cạnh đó, khi đề xuất chuyển nhượng hết 49% vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn, ngày 22-4-2014, mặc dù Văn phòng Chính phủ có văn bản đề nghị Bộ GTVT bổ sung, giải trình những nội dung quan trọng mà Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đặt ra về kinh tế - an ninh - quốc phòng hiện tại và lâu dài cần phải được làm rõ khi đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước.

Ngoài ra, Vinalines đã có Văn bản số 1874/2014 gửi Bộ GTVT báo cáo, đánh giá về vai trò, tiềm năng của Cảng Quy Nhơn, lợi ích hiện tại và lâu dài của việc sở hữu 49% vốn so với việc bán hết và đề nghị được duy trì tỉ lệ sở hữu 49% vốn điều lệ tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn nhưng Bộ GTVT đã không xem xét, đánh giá toàn diện những nội dung Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Vinalines đã nêu mà tiếp tục có Văn bản số 9210/2014 đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là thiếu căn cứ pháp lý, cơ sở thực tiễn, chưa thực hiện đầy đủ vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực và đại diện chủ sở hữu đối với Vinalines.

Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định việc Bộ GTVT chỉ đạo Vinalines về phương thức chuyển nhượng vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn không rõ ràng, thiếu nhất quán, ban đầu chỉ đạo bán đấu giá qua Sở Giao dịch chứng khoán, nhưng sau đó lại cho phép Vinalines bán cổ phần theo phương thức thỏa thuận trực tiếp.

Đáng chú ý là việc Bộ GTVT đã ban hành hai văn bản về chuyển nhượng 49% cổ phần tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp khi không báo cáo, chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép là trái thẩm quyền. Vì vậy, hai văn bản này phải được xem xét, hủy bỏ; 75,01% cổ phần Vinalines đã chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành phải được xử lý thu hồi về sở hữu nhà nước. Trách nhiệm thuộc về tập thể, lãnh đạo và cá nhân có liên quan của Bộ GTVT.

Ngoài ra, với trách nhiệm là cơ quan tham mưu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ, Văn phòng Chính phủ, khi dựa trên đề nghị của Bộ GTVT, đã tham mưu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ ban hành Văn bản số 747/2013 về cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn, trong đó tỉ lệ vốn do Nhà nước nắm giữ là 49% vốn điều lệ. Tiếp đó, mặc dù đề nghị của Bộ GTVT về việc cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn thiếu cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn nhưng Văn phòng Chính phủ vẫn trình Phó Thủ tướng Chính phủ ban hành Văn bản số 1652/2014 cho bán hết 49% vốn nhà nước là không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Mặt khác, Văn phòng Chính phủ đã tham mưu, sau cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn chưa niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, không đúng quy định, làm hạn chế việc cổ phiếu Cảng Quy Nhơn hướng tới giá thị trường, công khai, minh bạch. Khó khăn, bất cập khi Nhà nước thực hiện thoái vốn đầu tư.

Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về các cá nhân có liên quan của Văn phòng Chính phủ.

Trong việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa; việc thẩm định giá cổ phần để thoái vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn; việc phê duyệt giá trị doanh nghiệp, giá trị cổ phần đã có những khuyết điểm, vi phạm.

Cụ thể, việc Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn thuế ATC (ATC) xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thẩm định giá cổ phần để chuyển nhượng 26,01% cổ phần, áp dụng phương pháp thống kê kinh nghiệm để xác định chất lượng còn lại của ba cầu cảng, không thu thập hồ sơ, tài liệu có liên quan để phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng kỹ thuật thực tế của cầu cảng so với các cầu cảng đầu tư xây dựng mới trong thời gian thực hiện định giá là không thực hiện đúng quy định của Bộ Tài chính.

Khi áp dụng phương pháp phân tích kinh tế-kỹ thuật để xác định chất lượng còn lại của nhà cửa, vật kiến trúc, ATC đưa ra tỉ lệ chất lượng còn lại của kết cấu chính nhưng chưa vận dụng đầy đủ. Đồng thời, việc xác định giá trị máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, xếp dỡ, ATC xác định lại nguyên giá thực tế của tài sản theo giá thị trường tại thời điểm 31-3-2013 theo giá trị trên sổ kế toán, không có tài liệu chứng minh tài sản đó không có trên thị trường hoặc không tìm thấy tài sản tương đương trên thị trường.

Mặt khác, khi xác định chất lượng còn lại theo phương pháp thống kê-kinh nghiệm, ATC căn cứ vào thời gian sử dụng của tài sản mà không kết hợp với việc đánh giá thực trạng tài sản. Khi xác định chất lượng còn lại của tài sản theo phương pháp phân tích kinh tế-kỹ thuật, ATC không căn cứ hướng dẫn chuyên ngành kinh tế-kỹ thuật là không tuân thủ đúng thông tư của Bộ Tài chính….

Trách nhiệm chính đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về các công ty tư vấn (ATC) và Công ty Hợp danh kiểm toán Việt Nam (CPA, thẩm định giá cổ phần để chuyển nhượng 49% cổ phần) và các thẩm định viên. Ngoài ra còn có phần trách nhiệm của HĐTV Vinalines, Ban chỉ đạo cổ phần hóa, tổ giúp việc trong việc thẩm định, phê duyệt giá trị doanh nghiệp, giá cổ phần.

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra việc mua bán cổ phần lần đầu khi cổ phần hóa, Công ty Hợp Thành (nhà đầu tư chiến lược) đã chậm thanh toán tiền mua cổ phần với số tiền hơn 46,8 tỉ đồng là vi phạm thời hạn thanh toán. Trách nhiệm chính thuộc về Công ty Hợp Thành, Ban chỉ đạo cổ phần hóa và tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn.

Đối với việc giao đất cho Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn, việc đầu tư mở rộng cảng cũng có những khuyết điểm, vi phạm. Cụ thể, UBND tỉnh Bình Định cho Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn, Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn quản lý, sử dụng 281.834,8 m2 đất theo hình thức thuê đất trả tiền hằng năm, tuy đã quá thời hạn ổn định năm năm tính từ thời điểm được Nhà nước quyết định cho thuê đất nhưng cục trưởng Cục Thuế tỉnh, chi cục trưởng Chi cục Thuế TP Quy Nhơn chưa điều chỉnh lại đơn giá thuê đất áp dụng cho thời gian tiếp theo là không đúng quy định. Trách nhiệm chính thuộc về cục trưởng Cục Thuế tỉnh Bình Định.

UBND tỉnh Bình Định cho Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn quản lý, sử dụng 813,3 m2 đất trạm cấp nước ngọt cho tàu biển theo hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất là không đúng đối tượng, không đúng mục đích sử dụng đất quy định dẫn đến Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn không phải nộp tiền thuê đất, làm thất thu ngân sách nhà nước. Trách nhiệm chính thuộc về giám đốc Sở TN&MT và UBND tỉnh Bình Định.

Thu hồi vốn nhà nước, xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể

Tóm lại, theo Thanh tra Chính phủ, việc cổ phần hóa, thoái hết vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn đã thực hiện không đúng với đề án tái cơ cấu Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam giai đoạn 2012-2015 (đã được Ban cán sự đảng Chính phủ trình, Bộ Chính trị đã thông qua), Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt.

Việc Bộ GTVT cho phép Vinalines chuyển nhượng 75,01% cổ phần thuộc sở hữu nhà nước theo phương thức thỏa thuận trực tiếp khi không báo cáo, chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép là trái thẩm quyền, vi phạm quy định. Do đó, 75,01% cổ phần mà Vinalines đã chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành phải xử lý thu hồi về sở hữu nhà nước. Các tổ chức, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị đối với Bộ GTVT, căn cứ kết luận thanh tra và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT chủ trì kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trong quá trình thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn nêu tại kết luận thanh tra.

Đồng thời, Bộ GTVT chỉ đạo Vinalines theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm. Trong đó có Ban chỉ đạo cổ phần hóa và tổ giúp việc, trong đó trách nhiệm chính thuộc về trưởng ban chỉ đạo và tổ trưởng tổ giúp việc đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Nguyên tổng giám đốc và nguyên kế toán trưởng Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn đối với khuyết điểm, vi phạm trong việc trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định, dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách nhà nước về thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm nguồn thu của Vinalines từ lợi nhuận trong giai đoạn thực hiện cổ phần hóa.

Đối với Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Văn phòng Chính phủ tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các cá nhân thuộc Văn phòng Chính phủ có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Đối với UBND tỉnh Bình Định, Thanh tra Chính phủ kiến nghị theo thẩm quyền, UBND tỉnh Bình Định tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với những cán bộ thuộc diện trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Đối với các công ty tư vấn, căn cứ kết luận thanh tra và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính chủ trì xử lý hoặc chỉ đạo xử lý theo quy định của pháp luật trong lĩnh vực thẩm định giá đối với các công ty tư vấn (ATC và CPA), các thẩm định viên về những khuyết điểm, vi phạm trong việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, việc thẩm định giá cổ phần để thoái vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn nêu tại kết luận thanh tra.

Về kinh tế, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo bộ trưởng Bộ GTVT xem xét hủy bỏ hai văn bản: số 16937/2014 và số 6327/2015 vì có nội dung trái thẩm quyền, vi phạm quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT chủ trì, chỉ đạo, thực hiện việc thu hồi 75,01% cổ phần tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn về sở hữu nhà nước vì Bộ GTVT đã cho phép Vinalines chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp trái thẩm quyền, vi phạm quy định của pháp luật, đảm bảo Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn theo đề án tái cơ cấu Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đảm bảo an ninh-quốc phòng, lợi ích của Nhà nước và nhà đầu tư theo quy định pháp luật. Đồng thời chỉ đạo Vinalines xem xét, xử lý việc bán 10% cổ phần khi cổ phần hóa cho Công ty Hợp Thành…