Công bố ấn phẩm Đánh giá kinh tế Việt Nam thường niên năm 2017

Quang cảnh buổi công bố. Ảnh: Thu Hiền

Theo đó, ấn phẩm Đánh giá kinh tế Việt Nam thường niên 2017: Tháo gỡ rào cản đối với sự phát triển của doanh nghiệp” (do GS.TS Trần Thọ Đạt và PGS.TS. Tô Trung Thành đồng chủ biên) đã đánh giá kinh tế Việt Nam năm 2017 trên bốn khu vực vĩ mô chính của nền kinh tế (khu vực kinh tế thực, khu vực tài chính tiền tệ, khu vực kinh tế đối ngoại, khu vực ngân sách) cũng như đánh giá tổng quan khu vực DN; đánh giá triển vọng kinh tế Việt Nam năm 2018, từ đó khuyến nghị chính sách cho năm 2018 và các năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, báo cáo lựa chọn chủ đề các rào cản phát triển đối với DN thông qua đánh giá thực trạng và những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng chính thức (theo đó tác động đến chi phí vốn), chi phí lao động và chi phí cơ sở hạ tầng logistics, chi phí thực hiện nghĩa vụ thuế và hải quan của DN.

Từ đó, các tác giả đã đề xuất các kiến nghị chính sách nhằm tháo gỡ các rào cản trên thị trường yếu tố (vốn, lao động, cơ sở hạ tầng logistics) và chính sách thuế, hải quan; với mục tiêu tiết giảm chi phí sản xuất kinh doanh, đóng góp vào sự phát triển của các DN nói riêng và nền kinh tế nói chung.

Kết quả nghiên cứu của báo cáo cho thấy, kinh tế Việt Nam năm 2017 đã đạt được những kết quả khả quan. Tăng trưởng kinh tế đạt 6,81%, cao hơn kế hoạch 6,7%, và là mức tăng cao nhất trong 7 năm trở lại đây. Động lực tăng trưởng chủ yếu về phía sản xuất là vai trò của khu vực FDI với ngành công nghiệp chế biến chế tạo và sự tăng trưởng của ngành dịch vụ; về phía cầu là từ nhu cầu chi tiêu nội địa ổn định và chi đầu tư từ khu vực tư nhân gia tăng. Môi trường kinh doanh được cải thiện đã tạo điều kiện tốt hơn cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

Khu vực kinh tế đối ngoại đạt được những con số ấn tượng. Kim ngạch XNK hàng hóa tăng mạnh dẫn đến thặng dư cán cân thương mại hàng hóa ở mức 2,7 tỷ USD. Vốn FDI giải ngân đạt mức kỷ lục 17,5 tỷ USD. Lạm phát năm 2017 được kiểm soát ở mức thấp và tỷ giá ổn định.

Với những thuận lợi từ thế giới, và động lực từ phía khu vực FDI và sự vươn lên của khu vực tư nhân; từ ngành dịch vụ và công nghiệp chế biến chế tạo; từ nhu cầu nội địa gia tăng, các tác giả dự báo kinh tế Việt Nam năm 2018 có thể tăng trưởng ở mức 6,6-6,8% với mức lạm phát duy trì ở dưới 4%.

Tuy nhiên, theo đánh giá của báo cáo, nền kinh tế cũng đang đối diện với nhiều tồn tại và thách thức. Chất lượng tăng trưởng chưa có cải thiện, nền kinh tế vẫn dựa chủ yếu vào gia tăng tổng đầu tư và tăng trưởng tín dụng trong khi chất lượng của các nguồn lực vẫn còn thấp. Cách thức tăng trưởng hiện nay khiến dư địa tác động chính sách bị thu hẹp, những chính sách quản lý tổng cầu gây sức ép bất ổn như lạm phát hay bất ổn tài chính.

Trong khi đó, khu vực DN còn đối diện nhiều rào cản phát triển. Mặc dù môi trường kinh doanh cải thiện hơn sau những nỗ lực xây dựng Nhà nước kiến tạo, số lượng DN và lượng vốn đăng ký đã tăng mạnh trong năm 2017, nhưng khu vực DN vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ DN kinh doanh thua lỗ tăng cao liên tục từ năm 2012, và hiện nay lên đến hơn 48% tổng số DN. Trong ba khu vực, các DN tư nhân và DN FDI có tỷ lệ DN thua lỗ cao hơn hẳn so với DNNN.

Nếu DN FDI thua lỗ có thể một phần từ hoạt động “chuyển giá”, thì con số hơn 48% DN thuộc khu vực tư nhân thua lỗ, so với hơn 16% DN thuộc khu vực nhà nước thua lỗ, đã phản ánh rõ nét những khó khăn rất lớn của khu vực kinh tế tư nhân. Những kết quả trên cho thấy các DN nói chung và DN tư nhân nói riêng vẫn đang đối diện với những rào cản phát triển, trong đó có những rào cản trên các thị trường yếu tố sản xuất và thực hiện nghĩa vụ thuế phí hải quan với Nhà nước.

Để vượt qua những vấn đề tồn tại và thách thức trên, các chuyên gia nhấn mạnh, chính sách gia tăng tổng cung cần được tập trung với quyết tâm lớn trong năm 2018 và các năm tiếp theo. Đi theo định hướng này, việc giảm chi phí sản xuất kinh doanh cho DN cần được coi là một ưu tiên chính sách.

Theo đó, việc tháo gỡ các rào cản làm giảm khả năng tiếp cận và/hoặc tăng chi phí tiếp cận các yếu tố sản xuất và chi phí thực hiện nghĩa vụ Nhà nước là rất cần thiết nhằm tiết giảm chi phí của DN và đóng góp vào chính sách gia tăng tổng cung. Ưu tiên chính sách trên cũng phù hợp với xu hướng chính sách hiện nay của Chính phủ, đó là quyết tâm cải thiện môi trường kinh doanh cho các doanh nghiệp thông qua hàng loạt các Nghị quyết quan trọng nhằm hướng đến mục tiêu Chính phủ kiến tạo.

Hoài Anh