Còn thiếu nhà lãnh đạo khởi nghiệp
Hệ sinh thái khởi nghiệp của chúng ta vẫn thiếu đi một số mắt xích quan trọng cốt lõi nhằm tạo ra những doanh nghiệp tăng trưởng nhanh tạo động lực mạnh mẽ cho hệ sinh thái khởi nghiệp.
Theo thống kê của Bộ Khoa học - Công nghệ, số lượng vườn ươm hơn 70, có khoảng 40 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đang hoạt động trên cả nước, cũng như gần 40 quỹ đầu tư có hoạt động tại Việt Nam.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thăm gian hàng của Chương trình khởi nghiệp quốc gia.
“Mắt xích” quan trọng từ nguồn nhân lực
Tuy nhiên, những con số tích cực đó vẫn chưa thể làm hài lòng khi trong 5 năm qua vẫn chưa có nhiều các startup mới phát triển đột phá về doanh thu, thị trường cũng như kiến tạo việc làm cho xã hội. Hệ sinh thái khởi nghiệp của chúng ta vẫn thiếu đi một số mắt xích quan trọng cốt lõi nhằm tạo ra những doanh nghiệp tăng trưởng nhanh tạo động lực mạnh mẽ cho hệ sinh thái khởi nghiệp.
Khi đầu tư vào trong một startup, các tiêu chí nguồn nhân lực, yếu tố công nghệ, mô hình kinh doanh, sản phẩm và độ lớn cũng như tốc độ tăng trưởng thị trường là các yếu tố quan trọng. Trong các yếu tố đó thì nguồn nhân lực bao gồm các phần sau: lãnh đạo, làm việc nhóm, khả năng thực thi và vận hành là tiêu chí quan trọng nhất quyết định có hay không cho đầu tư. Như vậy nhân lực chính là động lực kiến tạo, phát triển và duy trì bền vững doanh nghiệp khởi nghiệp. Các quỹ đầu tư đã có sẵn nguồn tài chính, khả năng công nghệ cũng như các mối quan hệ kết nối trên thị trường. Điểm quan trọng nhất họ quan tâm chính là chất lượng nguồn nhân lực của startup.
Sinh viên Duy Tân nhận Giấy chứng nhận tham gia Khóa Đào tạo Khởi sự Doanh nghiệp do Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam và Báo Diễn đàn Doanh Nghiệp tổ chức.
Một câu chuyện xảy ra trong năm 2016 với một startup tại TP HCM khi một nhóm đầu tư quyết định rót vốn 500 ngàn USD cho một doanh nghiệp startup công nghệ. Tuy nhiên, sau khi đánh giá nhóm đầu tư đã quyết định yêu cầu thêm người sáng lập founder cần phải rút lui khỏi vị trí CEO và chuyển sang vị trí CTO – Chief Technology Officer do nhóm đánh giá sáng lập chưa đủ năng lực và kinh nghiệm vận hành một doanh nghiệp quy mô lớn. Nhóm đầu tư quyết định hỗ trợ thêm lương cho CEO này trong vòng 2 năm đầu tiên bên cạnh 500 ngàn USD. Tuy nhiên nhà sáng lập đã từ chối và thương vụ đầu tư chấm dứt. Theo quan điểm của tác giả, sáng lập thực sự không phải là một người lãnh đạo vì đã để cái tôi của bản thân lên trên phát triển của doanh nghiệp.
Phát triển lãnh đạo chính là một mắt xích quan trọng còn thiếu trong toàn bộ hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.
Đột phá… cấp cao
GS Steven Black cha đẻ của phương pháp Lean Startup và cũng là người kiến tạo chương trình Lean LaunchPad khởi nghiệp công nghệ áp dụng tại tất cả các trường đại học tại Singapore cũng như hơn 400 trường đại học trên thế giới có định nghĩa: “Khởi nghiệp là quá trình tìm kiếm mô hình kinh doanh nhân rộng và lặp lại”.
Kiến tạo thành công doanh nghiệp khởi nghiệp đòi hỏi các sáng lập phải phát triển thành những lãnh đạo đột phá và đổi mới sáng tạo. Phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp đòi hỏi người sáng lập cần có tầm nhìn và sứ mệnh rất rõ ràng trong bối cảnh hoạt động bất định và bất minh.
Các phụ trách dự án trình bày trước nhà đầu tư.
Chúng ta có thể thấy tất cả các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ thành công trên thế giới đều có động lực phát triển từ khả năng lãnh đạo nhìn xa trông rộng của người sáng lập. Trong quá trình phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp, năng lực và thực thi lãnh đạo của sáng lập là yếu tố chính thu hút những người tài về làm việc khi các đãi ngộ vật chất còn thiếu rất nhiều.
Cuối cùng, trong quá trình startup hoạt động gặp rất nhiều khó khăn, năng lực lãnh đạo chính là động lực chính duy trì con tàu startup đi lên thành công. Khả năng linh hoạt và thay đổi của startup phụ thuộc vào tâm thế lãnh đạo của sáng lập. Tốc độ phát triển của startup phụ thuộc vào sự dấn thân của sáng lập, Tầm phát triển, độ tặng trưởng của startup phụ thuộc vào tầm nhìn của lãnh đạo. Giá trị thị trường của startup phụ thuộc vào sứ mệnh phục vụ xã hội của sáng lập và cuối cùng sự trường tồn của startup phụ thuộc vào những giá trị niềm tin cối lõi mà sáng lập khởi nghiệp theo đuổi và chiến đấu.
Sau 5 năm phát triển, các doanh nghiệp khởi nghiệp đã ít nhiều kiến tạo vị trí trên thị trường và bắt đầu chuyển sang giai đoạn phát triển và nhân rộng. Đứng trước tình hình đó, bản thân các vườn ươm và các chương trình hỗ trợ cần phải phát triển năng lực hỗ trợ nhanh và sâu hơn , đi trước đòi hỏi và nhu cầu của doanh nghiệp khởi nghiệp. Lãnh đạo là một trong những định hướng phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo Việt Nam. Lãnh đạo trong khởi nghiệp là thực chiến và thực làm vì vậy các chương trình phát triển lãnh đạo cho các sáng lập startup cần phải kết hợp cả ba công cụ đó là đào tạo – chuyển giao tri thức, coaching – khai mở và kích họa tiềm năng bản thân trong sáng lập và mentoring – chuyển giao kinh nghiệm và trải nghiệm từ các lãnh đạo đi trước. Đào tạo và phát triển lãnh đạo đòi hỏi nói phải đi đôi với làm. Toàn bộ hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cần phải phát triển năng lực lãnh đạo của chính bản thân trước khi thực hiện hỗ trợ cho startup. Một cộng đồng lãnh đạo mạnh kiến tạo giá trị chung cho xã hội chính là động lực phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.
