Con đường Trung Hoa 'bốc mùi' tại Belorus

LTS: Xin giới thiệu bài viết của chuyên gia Nga Ghenadi Granovski với tiêu đề trên về một số dự án trong đại dự án “Một vành đai, một con đường” của Trung Quốc ở Belorus và một số nước khác đề bạn đọc tham khảo và liên hệ. Bài đăng trên “Bình luận quân sự” (Nga) ngày 19/11/2018 mới đây. Các ảnh chụp tại Belorus là của tác giả.

Chính quyền thị trấn Xvetlogorsk thuộc tỉnh Gomel của Belorus đã buộc nhà máy sản xuất bột giấy sunphat tẩy trắng do công ty Trung Quốc China CAMC Engineering Co., LTD xây dựng một năm trước đây phải dừng hoạt động. Lý do- nhà máy gây tác động nguy hiểm đến môi trường.

Ý tướng xây dựng nhà máy sản xuất bột giấy sunphat tẩy trắng làm nấy sinh rất nhiều vấn đề

Nói một cách chính xác, nhà máy này vẫn chưa đi vào hoạt động chính thức. Nó được khởi công xây dựng từ năm 2012 và theo hợp đồng đã ký kết, nhà máy sẽ được đưa vào khai thác chính thức trong năm 2015. Sau đó một thời gian, thời hạn nhà máy bắt đầu sản xuất được điều chỉnh lùi sang cuối năm 2017.

Có một số nguyên nhân làm chậm tiến độ, nhưng nguyên nhân chủ yếu là những tác động nguy hiểm đối với môi trường sinh thái khi nhà máy chính thức hoạt động. Vấn đề này đã phải đưa ra tòa án địa phương để xem xét. Phía (ban quản lý) nhà máy và các cơ quan liên quan đã phải làm thêm một số xét nghiệm các mẫu chất thải, phân tích đi phân tích lại mọi khía cạnh của dự án này.

Thực ra, từ trước đây, thị trấn Xvetlogorsk đã phải đối mặt với nhiều vấn đề môi trường phức tạp. Những nhà máy công nghiệp ở khu vực thị trấn chủ yếu là các xí nghiệp sản xuất sản phẩm hóa dầu (“xí nghiệp “Xvetlogorsk Chimvolokno”) và sản xuất bột giấy (“Tổ hợp giấy bìa các ton Xvetlogorski”). Chính vì thế mà sức ép đối với môi trường tại đây trước khi có dự án Trung Quốc cũng đã tương đối lớn.

Đúng ra, nhà máy sản xuất bột giấy tẩy trắng được xây dựng là để tăng cường thêm công suất sản xuất cho “Tổ hợp bìa giấy các ton Xvetlogorski” đã có. Tuy nhiên, gói thầu xây dựng (nhà máy bộ giấy tẩy trắng) này lại không phải là dự án của chính công ty “Tổ hợp bìa các ton Xvetlogorski”) nói trên.

Tất cả đã được quyết định tại những văn phòng làm việc cấp cao nào đó tại Minsk (thủ đô Belorus). Năm 2012, Tổng thống A.Lukashenko đã ký Nghị quyết №391 “Về xây dựng nhà máy sản xuất bột giấy sunfat tẩy trắng”. Sau đó, chính phủ Belorus ký thỏa thuận vay một khoản tín dụng trị giá 654 triệu đô la từ Ngân hàng xuất- nhập khẩu và Ngân hàng công thương Trung Quốc (để thực hiện dự án này).

Người dân Xvetlogorsk không chấp nhận kế hoạch này. Có tới hơn 10.000 cư dân thị trấn đã ký đơn phản đối việc xây dựng nhà máy. Dân chúng lo ngại trước việc nếu theo dự án Trung Quốc thì bột giấy sẽ được tẩy trắng bằng chất Chlorine dioxide. Tổ chức môi trường “Ekodom” (Ngôi nhà sính thái) đã đệ đơn có các chữ ký của (10.000) cư dân thị trấn lên tòa án huyện Xvetlogorsk. Trong đơn, “Ekodom” đòi chính quyền phải cấm xây dựng nhà máy.(tương tự như dự án

Đã có một số buổi điều trần về vấn đề này. Bên ủng hộ dự án đưa ra các luận chứng bác bỏ những yêu cầu của dân cư địa phương. Trong đó, các đại diện của tổ chức ủng hộ là “Belnhits Ecology” đã cố gắng thuyết phục tòa là việc sản xuất bột giấy tẩy trắng sẽ đảm bảo an toàn cho môi trường.

Họ dựa vào những kết luận đánh giá tác động môi trường (DTM) đã được gọt rũa và làm đẹp để chứng minh cho khẳng định trên. Tổ chức “Belnhits Ecology” này cũng thuyết minh rằng nếu tuân thủ nghiêm ngặt quy trình công nghệ thì những tác động (tiêu cực) lên môi trường do sản xuất bột giấy tẩy trắng sunfat sẽ chỉ ở mức tối thiểu và dưới mức cho phép.

Còn lý lẽ của các nhà hoạt động bảo vệ môi trường- hoạt động xã hội được đưa ra là: nhà máy được xây dựng theo công nghệ cũ, trong khi tại các nước láng giềng người ta đã bỏ công nghệ sử dụng clo để tẩy trắng bột giấy từ rất lâu,- tuy nhiên, tòa đã không quan tâm đến lập luận này. Tòa bác đơn “Ecodom” và tiến độ xây dựng nhà máy được đẩy nhanh với tốc độ chóng mặt.

Câu hỏi ai đúng, ai sai trong trường hợp này đã có câu trả lời từ mùa thu năm ngoái (2017), khi nhà máy bắt đầu chạy thử. Ngay khi các tổ máy khởi động, cả thị trấn Svelogorsk đã bị phủ một bầu không khí có mùi cực kỳ khó chịu. Những người dân thị trấn đã mô tả cái mùi này như sau:

“Đó là một mùi vừa giống mùi bắp cải thối rữa, vừa giống mùi cống rãnh”. Còn các chuyên gia hóa học của xí nghiệp “XvetlogorskKhivolokno” thì giải thích trên góc độ chuyên môn như sau: đó là mùi của chấtmecaptan (Thiol)- một loại hợp chất độc nhóm hai được tạo ra trong quá trình đun gỗ với hóa chất.

Sau lần sản xuất thử đầu tiên thất bại, ban quản lý dự án lại cho chạy thử lần hai , nhưng kết quả cũng y như vậy. Chỉ đến tháng 7 năm nay(2018) nhà máy mới cho ra lò lô sản phẩm đầu tiên. Tuy vậy, các chuyên gia Trung Quốc vẫn không thể lắp đặt xong và cho chạy thiết bị đốt để khử chất Thiol.

Cả thị trấn Xvetlogorsk nghẹt thở vì một thứ mùi không thể chịu nổi. Người người dân thị trấn bắt đầu thấy các triệu chứng bị nhiễm khí độc: tức thở, uể oải, tự nhiên chảy nước mắt, ở một số người còn xuất hiện các vết loét nhỏ ở vòm họng.

Người dân cố nhẫn nhục chịu đựng đến cuối mùa thu, nhưng dù vậy- nhà máy cũng không chỉ không thể nào sản xuất hết công suất thiết kế, mà còn gây ô nhiễm trầm trọng môi trường xung quanh (khi Thiol nặng gấp 2 lần không khí. Nó “trườn” ra vùng ngoại vi nhà máy và phủ đầy các vùng trũng thấp). Còn bây giờ- chính quyền buộc phải đóng cửa nhà máy vô thời hạn.