Con đường tiêu thụ vàng ở Venezuela

Ngân hàng Trung ương Venezuela (BCV) đã bán 73,2 tấn vàng vào năm 2018 cho hai công ty ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và một công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ. Việc bán vàng diễn ra mà không có sự chấp thuận của Quốc hội như theo quy định tại Điều 187 của Hiến pháp Quốc gia.

Runrun đã truy cập vào các tài liệu bị rò rỉ mô tả chi tiết cách đưa vàng của BCV rời khỏi đất nước trong suốt năm 2018. Dữ liệu được so sánh với thông tin từ Flightradar24.com, một trang web công cộng có thông tin thời gian thực về giao thông hàng không toàn cầu, cho phép xác minh từng tuyến của chuyến bay và số tham chiếu.

Một trong số các giao dịch chuyển vàng này được thực hiện trên máy bay tư nhân, nhưng một số khác đã đi trên các chuyến bay thương mại của Hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ từ Caracas đến Istanbul.

Theo hồ sơ hải quan mà Runrun truy cập, 73,2 tấn vàng miếng đã được bán giữa Công ty Dubai Noor Capital (27,396 tấn), Công ty Thổ Nhĩ Kỳ, Sardes Kiymetlí Madenler AS (23,994 tấn) và một công ty Bỉ có trụ sở tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập (UAE), Goetz Gold LLC (21,886 tấn).

Tổng cộng có 33 lô hàng vàng miếng đã được vận chuyển trên 27 hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ và 5 lô trên Copa Airlines (Panama), Solar Cargo (Venezuela), Rotana Jet Airlines và E-Cargo Airlines (cả hai đều từ UAE). Chỉ một trong số 33 chuyến bay chưa được xác định. Tổng số vàng mà BCV xuất khẩu năm 2018 cao gấp 8 lần so với 8,65 tấn sản lượng vàng trong nước đã đăng ký tại Venezuela tính đến tháng 5-2018.

Không rõ liệu 73 tấn vàng do Venezuela xuất khẩu trong năm 2018 đến từ dự trữ của BCV hay từ sản xuất không được báo cáo của Công ty khai thác mỏ nhà nước Orinoco Mining Arc.

Mặc dù vàng dự trữ đã có 56% kể từ khi Tổng thống Nicolás Maduro nhậm chức năm 2013, nhưng số này đã tăng nhẹ 11 tấn từ 150.216 tấn vàng trong tháng 1 lên 161,22 tấn vào tháng 9-2018, theo dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới. Trong số này có 8,6 tấn được BCV đăng ký là sản xuất trong nước năm 2018.

Bùng nổ "vàng máu"

21,8 trong số 73,2 tấn vàng do BCV xuất khẩu năm 2018 đã được mua bởi Goetz Gold LLC, một công ty của Bỉ có văn phòng tại Dubai và đang phải đối mặt với sự giám sát nghiêm ngặt.

Goetz Gold LLC là một phần của Tập đoàn Tony Goetz, có trụ sở tại Antwerp, Bỉ, được biết đến là thủ đô toàn cầu của thương mại kim cương. Goetz Gold đang bị nghi ngờ là một phần của mạng lưới buôn bán bất hợp pháp các khoáng sản xung đột.

Công ty xuất khẩu vàng sang châu Âu và Mỹ được xử lý bởi Công ty African Gold Refinery (AGR) ở Uganda, nhà máy luyện vàng lớn nhất ở châu Phi cận Sahara và hoàn toàn thuộc sở hữu của tập đoàn Bỉ.

Hãng Hàng không Turkish Airlines được sử dụng để chuyển vàng từ Venezuela sang Thổ Nhĩ Kỳ.

Một phần nguyên liệu mà nhà máy này sử dụng để sản xuất vàng miếng đến từ Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), nơi phần lớn hoạt động khai thác là bất hợp pháp và đóng vai trò là nguồn tài chính cho việc mua vũ khí.

Những lời buộc tội này dựa trên cuộc điều tra mang tên The Lau Laundromat, được xuất bản vào tháng 10-2018 bởi The Sentry. Đây là một tổ chức chống tham nhũng có trụ sở tại Washington DC (Mỹ), chuyên giám sát các doanh nghiệp góp phần vào bạo lực ở châu Phi, do nam diễn viên người Mỹ George Clooney đồng sáng lập.

Nhưng vàng được tinh chế bởi AGR không chỉ đến từ các nước láng giềng châu Phi của họ. Gần đây, một công ty ở Ugandan thừa nhận đã nhận nguyên liệu từ một quốc gia không xác định ở Nam Mỹ.

Các phương tiện truyền thông chính thức của Uganda chỉ ra quốc gia này có thể là Venezuela, nơi chính phủ hiện đang dựa vào doanh số vàng để có được thanh khoản trong bối cảnh nền kinh tế sụp đổ và tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu.

Ngày 13-3, Cảnh sát Uganda cho biết đang điều tra tính hợp pháp của việc nhập khẩu 7,4 tấn vàng vào nhà máy lọc dầu ở Ugandan để sản xuất vào tháng 3-2019 với trị giá ước tính 300 triệu đô la Mỹ.

Goetz Gold đã mua 21,8 tấn vàng từ Venezuela vào năm 2018, chiếm 30% tổng doanh số bán vàng quốc tế của Ngân hàng Trung ương Venezuela. Lô hàng lớn nhất 15,6 tấn đã được mua bán vào ngày 3-12-2018, ngay sau khi Mỹ tuyên bố trừng phạt bất kỳ ai thực hiện các giao dịch liên quan đến vàng của Venezuela.

Vàng có nguồn gốc từ Goetz Gold đã được vận chuyển từ sân bay Maiquetía bởi Hãng Hàng không Tiểu vương quốc Rotana Jet và Hãng Hàng không E-Cargo của Nga, cả hai đều không có chuyến bay thương mại từ Venezuela. Runrun.es đã cố gắng xác nhận những sự thật này với Chủ tịch của Goetz Gold, Alain Goetz, vào tháng 2-2019 nhưng không nhận được câu trả lời.

Thổ Nhĩ Kỳ và vàng chưa tinh chế

Gần 24 tấn vàng Venezuela (23.994 kg) đã rời Istanbul trên 28 chuyến bay được thực hiện từ tháng 1 đến 9-2018, như đã nêu trong thông tin rò rỉ thu được bởi Runrun.es. Sau khi khởi hành từ Venezuela, số vàng máu này - được lấy từ các mỏ do các nhóm tội phạm kiểm soát, nơi xảy ra những vụ thảm sát và những người lao động chống đối bị giết bởi Công ty tư nhân Thổ Nhĩ Kỳ Sardes Kiymetlí Madenler A.S.

Các tài liệu chỉ ra rằng mỗi chuyến bay của Sardes được vận chuyển từ 226 đến 3.721 kg vàng. Hầu hết trong số 27 chuyến bay là của Hãng Hàng không Thổ Nhĩ Kỳ, hãng đã bắt đầu hoạt động ở Venezuela vào năm 2016 và kể từ đó đã tăng các chuyến bay hàng tuần từ Caracas đến Istanbul từ 3 lên 5 chuyến. Chỉ một trong những chuyến bay có sự tham gia của một hãng hàng không khác, Panama, Copa Airlines, vận chuyển 543 kg vàng vào ngày 20-3-2018.

Mặc dù Copa phủ nhận có liên quan đến chuyến bay này, nhưng lời giải thích về hành trình này có thể được tìm thấy trong thỏa thuận chia sẻ mã giữa Hãng Hàng không Thổ Nhĩ Kỳ và Copa Airlines, được ký vào tháng 4-2017. Cả hai hãng đều là thành viên của mạng lưới hàng không toàn cầu Star Alliance. Mỗi tuần, một số chuyến bay của Copa khởi hành từ Maiquetía, chuyển đến Panama và tiếp tục đến Istanbul trên máy bay của Hãng Hàng không Thổ Nhĩ Kỳ. Chuyến bay ngày 20-3 là một trong những chuyến như vậy.

Phần lớn các giao dịch chuyển vàng, 23/28 giao dịch, đã diễn ra trong nửa đầu năm nay. Đến tháng 5-2018, 21,3 tấn với giá trị 779 triệu USD đã được chuyển đến Istanbul. Reuters xác nhận các lô hàng đạt giá trị 900 triệu USD trong cả năm.

Bộ trưởng phụ trách phát triển khai thác của Venezuela, Víctor Cano, thừa nhận Ngân hàng Trung ương đã bắt đầu xuất khẩu vàng sang Thổ Nhĩ Kỳ để được tinh chế ở đó, một quá trình đã không xảy ra trong quá khứ. Không có báo cáo về việc số vàng này trở lại Venezuela. Venezuela trước đây đã gửi vàng để được tinh chế ở một nước châu Âu, nhưng các lệnh trừng phạt của Mỹ đã khiến quốc gia châu Âu rút lui khỏi điều này.

Đây không phải là lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập quan hệ thương mại với các quốc gia bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt. Iran cũng vậy, theo Bloomberg, đã mua hàng tỷ đô la dầu từ Venezuela. Tiền từ các giao dịch này được chuyển đến các tài khoản Thổ Nhĩ Kỳ, nơi nó bị các hạn chế quốc tế. Tuy nhiên, trước đây, vàng cũng được sử dụng trong thương mại với Iran. Một bài báo của BBC đã tiết lộ những nghi ngờ về sự hiện diện của vàng Venezuela ở Iran.

Vĩnh Cẩm