Còn bất cập về trình độ người đứng đầu doanh nghiệp

Trong quá trình cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh các năm trước, các điều kiện về bằng cấp và trình độ của người đứng đầu DN (thường là người đại diện theo pháp luật hoặc Giám đốc, Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng quản trị) đã được bãi bỏ khá nhiều.

Tuy nhiên, trong năm 2019, các quy định pháp luật yêu cầu người đứng đầu DN phải có bằng cấp, trình độ vẫn được soạn thảo hoặc ban hành. Cụ thể, dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Phòng cháy và chữa cháy yêu cầu người đứng đầu và người đại diện theo pháp luật của DN phải có văn bằng hoặc chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức về phòng cháy và chữa cháy.

Theo VCCI, yêu cầu trình độ, bằng cấp của người đứng đầu DN cần sửa đổi cho phù hợp (ảnh minh họa)

Năm 2015, Luật Kế toán được ban hành có quy định người đứng đầu DN kinh doanh dịch vụ kế toán phải là kế toán viên hành nghề. Thời điểm đó, có một số công ty kinh doanh đa ngành nghề, trong đó có một ngành là dịch vụ kế toán, và ngành này chỉ đóng góp một phần trong tổng doanh thu của DN.

Khi quy định được ban hành, DN rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan. Nếu tiếp tục kinh doanh dịch vụ kế toán thì phải phế truất giám đốc DN và đưa người phụ trách mảng dịch vụ kế toán lên làm giám đốc. Còn nếu không thì DN buộc phải từ bỏ lĩnh vực kinh doanh dịch vụ kế toán và sa thải toàn bộ nhân sự thuộc mảng này…

Luật Luật sư cũng có quy định là người đứng đầu công ty luật phải là luật sư. Khá nhiều các DN ở Việt Nam hiện nay tư vấn đa ngành, gồm cả tài chính, kế toán, thuế, hải quan, pháp luật. Để đáp ứng quy định trên, theo VCCI, DN buộc phải thành lập thêm một công ty con để cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý và một công ty mẹ tư vấn các dịch vụ khác.

Điều này khiến tổ chức và hoạt động của DN bị đảo lộn. Khi có khách hàng thuê dịch vụ tư vấn, DN buộc phải yêu cầu khách hàng ký hai hợp đồng, một hợp đồng với công ty con để tư vấn nội dung pháp lý, một hợp đồng với công ty mẹ để tư vấn các nội dung khác.

Theo VCCI, việc này không chỉ tạo thêm gánh nặng thủ tục cho DN mà còn có thể khiến DN mất khách hàng. Các giao dịch thuê văn phòng, tuyển dụng lao động, mua sắm máy tính, văn phòng phẩm của DN cũng phải tách riêng. DN phải làm hai hệ thống sổ sách báo cáo, một hệ thống gồm hai công ty để báo cáo với Nhà nước, một hệ thống khác gộp chung lại để sử dụng nội bộ. Các vấn đề khác phát sinh như không thể phân biệt thứ bậc trong công ty, điều chuyển nhân sự, thư ký giữa hai công ty gặp khó khăn…

VCCI cho rằng, tại các DN, người đứng đầu hoặc người đại diện theo pháp luật là người làm công tác điều hành DN, người này có thể không trực tiếp cung cấp dịch vụ cho khách hàng mà sẽ thuê người đủ chuyên môn để làm việc này.

Việc quy định người đứng đầu DN phải có chứng chỉ hành nghề sẽ rất bất cập. Ví dụ, một DN kinh doanh đa ngành gồm dịch vụ phòng cháy và chữa cháy, kiểm định an toàn lao động, kiểm định thiết bị đo, kiểm định xe cơ giới, kiểm định chất lượng công trình xây dựng, thiết kế xây dựng… Nếu mỗi ngành lại yêu cầu người đứng đầu phải có chứng chỉ hành nghề riêng thì sẽ dẫn đến tình trạng một cá nhân phải có nhiều chứng chỉ, trong khi đó chỉ là một doanh nhân, không phải là người trực tiếp làm kỹ thuật.

“Vô hình chung, quy định bắt buộc người đứng đầu có bằng cấp sẽ cản trở cơ hội kinh doanh đa ngành, đa nghề của các DN, cản trở khả năng một DN tận dụng nguồn lực nhàn rỗi để đa dạng hóa sản phẩm, tăng năng suất lao động”, báo cáo nêu.

H.L