Có thể Trung Quốc sẽ thay Nga 'vực dậy' Ukraine

Trung Quốc (TQ) đang nhìn thấy tiềm năng công nghệ và khoa học từ một đất nước Đông Âu là Ukraine. Và Ukraine, với nền kinh tế chịu thiệt hại từ cuộc khủng hoảng với Nga, sẵn sàng chào đón đầu tư từ một cường quốc vốn đã thành công trong việc xây dựng hình ảnh tại nhiều nước thuộc Liên Xô trước đây.

Kinh tế Ukraine trong cơn bão tố

Theo hãng tin RT, quan hệ thương mại giữa Nga và Ukraine đã suy giảm đáng kể trong năm năm qua. Năm 2015, Moscow chấm dứt thỏa thuận khu vực thương mại tự do với Ukraine sau khi Kiev quyết định ký thỏa thuận với Liên minh châu Âu (EU). Năm 2014, Moscow đã liệt kê Ukraine vào danh sách đen sau khi châu Âu trừng phạt Nga về việc sáp nhập bán đảo Crimea và các cáo buộc can thiệp quân sự ở miền Đông Ukraine.

Sau đó, Kiev đưa ra lệnh cấm nhập khẩu nhiều loại thực phẩm từ Nga bao gồm thịt, cá, ngũ cốc, bia. Cuối năm ngoái, Ukraine gia hạn các biện pháp trừng phạt thêm một năm nữa, đồng thời áp dụng lệnh cấm đối với một số cá nhân và tổ chức của Nga.

Để đáp trả, chính phủ Nga ra lệnh cấm nhập khẩu hơn 50 mặt hàng của Ukraine với tổng trị giá khoảng 510 triệu USD. Theo Moscow, các biện pháp này có thể được dỡ bỏ nếu Kiev từ bỏ các biện pháp trừng phạt nhắm vào hàng hóa của Nga.

Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi vào đầu năm nay, điện Kremlin mở rộng lệnh cấm nhập khẩu nhiều loại hàng hóa khác và cấm xuất khẩu dầu cùng các sản phẩm dầu mỏ sang Ukraine. Theo Chủ tịch Trung tâm Phân tích Ukraine Aleksander Okhrimenko, đây là động thái quan trọng nhất và ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng đến Ukraine, trong khi các lệnh trừng phạt từ Kiev không thấm tháp gì đối với nền kinh tế của Nga. Ông Okhrimenko còn nhấn mạnh rằng dù các lệnh cấm có được dỡ bỏ, quan hệ thương mại hai nước khó có thể phục hồi như trước đây.

Liên đoàn Lao động Ukraine cho biết nước này ghi nhận thiệt hại tài chính cao gấp 13 lần thiệt hại mà Moscow gánh chịu khi hai bên “đo găng” trong những lệnh trừng phạt nhằm vào nhau. Các chính sách chống Nga của Kiev đã làm suy giảm đáng kể thương mại song phương và giảm 10% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), theo ông Serge Salivon, người đứng đầu bộ phận chính sách kinh tế tại hiệp hội doanh nghiệp. Nhà phân tích chính trị Aleksandr Dudchak giải thích rằng việc Kiev tổn thất nặng nề hơn vì tình hình chính trị bất ổn và nền kinh tế giảm tính cạnh tranh do sự trì trệ trong việc phát triển công nghệ.

Ukraine được cho là đang đặt nhiều hy vọng vào đầu tư từ Trung Quốc. Ảnh: SPUTNIK

Và cơ hội đến từ châu Á

Khi Ukraine mất đi thị trường lớn là Nga và phải đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế, chính trị, Kiev thực hiện các chính sách thân phương Tây và cố gắng tìm kiếm các đối tác ngoài Nga. Tuy nhiên, trong khi nhiều nhà đầu tư từ châu Âu và Mỹ khá e dè trong việc giao thương với một quốc gia bất ổn do tình hình chiến tranh căng thẳng, việc TQ thích thú đầu tư vào Ukraine đã trở thành cơ hội cho nhiều doanh nghiệp ở nước này.

Theo tờ The Washington Post, TQ đang trên đà vượt qua Nga để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine trong năm tới. Năm 2018, tổng giao dịch của Ukraine với TQ đạt 9,8 tỉ USD. Con số này đã tăng 51% so với hai năm trước đó và cao hơn gấp đôi giá trị thương mại 4 tỉ USD với Mỹ.

Bên cạnh đó, TQ cũng thành công trong việc xây dựng một hình ảnh tích cực trên các phương tiện truyền thông Ukraine bằng nhiều món quà thiết thực như 50 xe cứu thương, 50 xe tìm kiếm cứu nạn và 137 triệu USD dành cho thiết bị y tế ở các bệnh viện khu vực. Tháng 4 vừa rồi, chính phủ Kiev còn thông báo khoản đầu tư trị giá 340 triệu USD từ TQ cho việc xây dựng một cây cầu mới bắc qua sông Dnepr.

Cố vấn thương mại và kinh tế tại Đại sứ quán TQ ở Kiev Liu Tsiun cho biết người bản địa rất điềm đạm, có học thức và “không đắt giá”. Sử dụng tiếng Nga rất lưu loát, vị quan chức này còn nhấn mạnh TQ xem trọng Ukraine như là một quốc gia có tiềm năng về công nghệ và khoa học.

Ông Volodymyr Zelenskiy, tân Tổng thống Ukraine, đã gặp đại sứ TQ ở Kiev vào đầu tháng này và cho thấy tương lai của một mối quan hệ bền chặt với TQ. “Kinh nghiệm và những khoản đầu tư của TQ rất quan trọng đối với Ukraine” - ông Zelenskiy phát biểu.

Trong một cuộc phỏng vấn trên tờ The Washington Post, một nhà ngoại giao phương Tây cho rằng Ukraine sẽ phải lựa chọn bởi họ không thể hoàn toàn hòa nhập với TQ trong khi hướng về phương Tây.

Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Ukraine tuyên bố Mỹ không phản đối các hoạt động đầu tư của TQ thông qua các chính sách hợp pháp. Tuy nhiên, chính phủ Kiev cũng lo ngại bởi những hành động của Bắc Kinh đã đưa ra có thể không chuẩn mực với luật pháp quốc tế. Theo vị đại diện này, Mỹ luôn ủng hộ các đối tác của Ukraine xem xét các rủi ro an ninh quốc gia có thể phát sinh từ các giao dịch đầu tư nước ngoài.

Trong khi tỏ ra thích thú với công nghệ từ đất nước Đông Âu, TQ cũng thuê các kỹ sư từ Ukraine và mang họ đến châu Á. Theo chuyên gia công nghiệp quốc phòng Sergii Bondarchuk, đây không chỉ là việc thuê nhân công nước ngoài của TQ, mà vấn đề ở chỗ Ukraine dần mất đi một thế hệ kỹ sư tay nghề cao khi TQ “mời” nhiều chuyên gia của Ukraine về lĩnh vực tên lửa và chế tạo máy bay sang làm việc tại đất nước này.

HÀ MINH THU