'Có thể bán dự án, thậm chí tuyên bố phá sản nếu cần thiết'

Đa phần không còn hiệu quả kinh tế

Cụ thể, ĐB Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đặt câu hỏi: Nguyên nhân của thua lỗ yếu kém của những siêu dự án do Bộ Công Thương quản lý? Bộ trưởng chỉ rõ không loại trừ những hành vi cố ý sai phạm trong công tác quản trị của DN đôív ới các cơ quan quản trị doanh nghiệp, đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn đâu là trách nhiệm của các doanh nghiệp, đâu là trách nhiệm của cơ quan quản lý. Có giải pháp gì để tránh tình trạng “con voi chui lọt lỗ kim” như thời gian qua ?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời: Cả 5 dự án gồm có nhà máy Đạm Ninh Bình, Giấy Phương Nam, Xơ sợi Đình Vũ, Gang thép Thái Nguyên và nhà máy Ethanol Phú Thọ thua lỗ tồn đọng do còn nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Bộ Công Thương đã đánh giá sơ bộ, 5 dự án đều được xem xét phê duyệt chủ trương đầu từ từ 2003 – 2008 kéo dài tới nay, từ dự án nhà máy xơ sợi Đình Vũ, đến nhà máy đạm, phân bón, xăng Ethanol, các lĩnh vực gang thép... Trong từng dự án cụ thể, có những diễn biến khác nhau kéo dài qua những thời kỳ khác nhau.

Dự án xơ sợi Đình Vũ, dự án xăng Ethanol Phú Thọ, đạm Ninh Bình do bị kéo dài trong quá trình đầu tư và như nhà máy đạm Ninh Bình không quyết toán được về đầu từ xây dựng cơ bản dù đã đi vào vận hành. Các dự án này đều rơi vào thời điểm biến động kinh tế thế giới rất mạnh, thị trường thế giới cũng bị tác động, ảnh hưởng mạnh tới dự án, thị trường nguyên nhiên liệu có những biến động mạnh. Từ chỗ giá dầu thô từ hơn 140USD/thùng đến nay chỉ còn hơn 40USD/thùng.

Dự án xơ sợi Đình Vũ khi hoàn thành xong cũng không có khả năng cạnh tranh được các sản phẩm nhập ngoại.

Hạn chế, tồn tại chung là năng lực của chủ đầu tư ở đây - theo phân cấp khung pháp lý (các tập đoàn, Tổng Công ty 90, 91) là người trực tiếp thực hiện dự án quản lý đầu tư, phải chịu trách nhiệm trực tiếp các quyết định đầu tư đó.

Năng lực còn hạn chế của các ban quản lý dự án, những đối tượng được phân công trực tiếp.

“Ngoài ra cũng phải kể tới năng lực trong tổ chức, đàm phán, ký kết các hợp đồng, khả năng của các nhà thầu nước ngoài. Hạn chế trong nguồn nhân lực khiến các dự án bị kéo dài, nhiều dự án không thực hiện đúng quy định của hợp đồng. Nhiều dự án có vướng mắc lớn, có sự tham dự của các cơ quan quản lý Nhà nước nhưng không đem lại hiệu quả vì nhiều lý do”, ông Trần Tuấn Anh cho biết.

Vì thế, Bộ trưởng nhấn mạnh các dự án trên đều có những tồn tại vướng mắc là hiệu quả kinh tế không còn. Nếu đưa vào vận hành thì không còn đủ năng lực cạnh tranh.

Từ đây, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đưa ra giải pháp cho những dự án này cần được xem xét cụ thể toàn diện phù hợp với khuôn khổ pháp lý, phải bảo toàn được vốn, bảo vệ tài sản lợi ích của Nhà nước.

“Hoặc có thể bán dự án hoặc cho thuê, cổ phần hóa, giao cho các đơn vị có trách nhiệm tiếp tục quản lý hoặc tuyên bố phá sản”, Bộ trưởng cho biết.

Xem xét trách nhiệm, kể cả trách nhiệm hình sự

Về xem xét xử lý trách nhiệm và bài học rút ra, theo Bộ trưởng, phải làm cẩn trọng đánh giá đúng và đủ vì những thời gian khác nhau có những điều chỉnh thay đổi trong từng giai đoan để xem xét rõ trách nhiệm của từng cơ quan đơn vị.

Cần làm rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan, nguyên nhân do vô tình hay cố ý. “Không loại trừ có sự cố tình làm sai trong quản trị của các doanh nghiệp. Chính vì làm rất cẩn trọng nên một số dự án có kết luận của Thanh tra Chính phủ, , một số có kết luận của KTNN hoặc của Thanh tra bộ. Nếu cố tình làm sai thì phải xem xét nghiêm, kể cả tính tới trách nhiệm hình sự”, ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

Nghe xong phần trả lời, ĐB Tiến Sinh truy vấn tiếp Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Vậy trách nhiệm quản lý Nhà nước trong việc đầu tư và gây ra thua lỗ đến đâu? Trách nhiệm quản trị doanh nghiệp ở đó đến đâu? DNNN sử dụng tài sản Nhà nước cũng là tiền thuế của dân mà khoán trắng buông lỏng như vậy thì quá nguy hiểm.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời thêm: Tất cả những dự án này quá trình kéo dài lâu, những thời điểm Tập đoàn, tổng công ty 90, 91 nhận chỉ đạo trực tiếp từ Chính phủ nên không có vai trò chỉ đạo của cơ quan cấp trên.

“Các dự án này trước 2012, đều đã được phê duyệt chủ trương đầu tư, các tập đoàn, Tổng Công ty quản lý trực tiếp đồng thời thực hiện theo khuôn khổ đã quy định. Do đó quá trình đánh giá phải làm cụ thể từng khâu, từng bộ phận, đối chiếu với khung pháp lý nên cần có thời gian. Vừa rồi đã có chỉ đạo của Chính phủ, không chỉ Bộ Công Thương mà cả Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan khác cũng sẽ tiến hành rà soát, kiểm tra. Chúng ta xem xét cả trách nhiệm tất cả các bộ phân liên quan một cách nghiêm túc, để không để tái diễn tình trạng này”, Bộ trưởng khẳng định.