Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật: Đổi mới để không lỗi nhịp thời đại số

Sáng ngày 10-3, Bộ Tư pháp tổ chức hội thảo với chủ đề “Tăng cường kỹ năng, nghiệp vụ khai thác, quản lý vận hành và đề xuất giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin đối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật”.

Quang cảnh buổi hội thảo. Ảnh: TRẦN MINH

Hội thảo có sự tham dự của ông Hoàng Xuân Hoan, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp), cùng đại diện Sở Tư pháp TP.HCM, Viện kiểm sát TP.HCM, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố và một số cơ quan, đơn vị liên quan.

Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Xuân Hoan nhấn mạnh vai trò của Cơ sở dữ liệu quốc gia (CSDLQG) về pháp luật trong việc nâng cao tính công khai, minh bạch và khả năng tiếp cận hệ thống pháp luật.

Theo ông Hoan, trong những năm qua, hệ thống pháp luật Việt Nam đã cơ bản hoàn thiện, điều chỉnh đầy đủ các lĩnh vực của đời sống xã hội. So sánh với các CSDL pháp luật từ khu vực tư nhân, ông Hoan thừa nhận hệ thống hiện nay vẫn còn hạn chế về tính nhanh chóng và kịp thời. Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, đặc biệt sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57, việc hiện đại hóa CSDL pháp luật trở thành yêu cầu cấp thiết.

Hội thảo lần này nhằm tìm kiếm các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường khả năng khai thác và vận hành hệ thống, góp phần hoàn thiện hơn nữa công tác pháp luật, phục vụ hiệu quả người dân và doanh nghiệp.

Ông Hoàng Xuân Hoan, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp) phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TRẦN MINH

Hơn 146.000 văn bản pháp luật đã được cập nhật

Tại hội thảo, bà Hoàng Linh Cầm, Chánh Văn phòng, Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp, cho biết: “Sau hơn 10 năm vận hành, CSDLQG về pháp luật đã cung cấp một kho dữ liệu quan trọng, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong việc tiếp cận thông tin pháp luật. Tuy nhiên, hệ thống hiện nay đang gặp nhiều thách thức về công nghệ và hiệu quả khai thác, cần được nâng cấp để đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới”.

Theo Bộ Tư pháp, tính đến ngày 1-3-2025, hệ thống CSDLQG về pháp luật đã cập nhật 146.766 văn bản quy phạm pháp luật (QPPL), trong đó: 44.649 văn bản từ các cơ quan trung ương và 102.084 văn bản từ các địa phương.

Bà Hoàng Linh Cầm nhấn mạnh: “CSDLQG về pháp luật đóng vai trò trung tâm trong việc minh bạch hóa hệ thống pháp luật, đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của người dân. Tuy nhiên, nền tảng công nghệ đã lỗi thời, gây nhiều khó khăn trong quá trình cập nhật, quản lý và khai thác dữ liệu". Ảnh: TRẦN MINH

CSDLQG về pháp luật được vận hành chính thức từ năm 2014 tại địa chỉ http://vbpl.vn. Hệ thống này gồm ba phần chính: Hệ thống khai thác – phục vụ tra cứu, tìm kiếm văn bản pháp luật; Hệ thống biên tập và quản trị – dành cho các cơ quan cập nhật văn bản; Hệ thống chia sẻ, trích xuất dữ liệu – kết nối với các cơ sở dữ liệu khác.

Giải pháp nâng cấp: Ứng dụng AI, chuẩn hóa dữ liệu

Cũng theo bà Hoàng Linh Cầm, CSDLQG về pháp luật hiện nay vẫn sử dụng nền tảng công nghệ từ năm 2013, dẫn đến tình trạng chậm, treo khi cập nhật văn bản. Dữ liệu trên hệ thống chủ yếu ở định dạng phi cấu trúc (PDF, DOC), gây khó khăn trong việc tìm kiếm, trích xuất và phân tích thông tin.

Bên cạnh đó, hệ thống chưa có khả năng tìm kiếm thông minh bằng trí tuệ nhân tạo (AI), chưa hỗ trợ tìm kiếm theo ngôn ngữ tự nhiên. Việc liên kết giữa các văn bản cũng chưa đầy đủ, đôi khi sai lệch trạng thái hiệu lực.

Một vấn đề quan trọng khác là khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu còn hạn chế. Dù đã liên kết với Bộ pháp điển điện tử, CSDLQG về thủ tục hành chính và Cổng dịch vụ công quốc gia, nhưng nền tảng công nghệ cũ khiến việc tích hợp với các hệ thống mới gặp nhiều khó khăn.

Nhằm khắc phục những hạn chế trên, Bộ Tư pháp đề xuất nhiều giải pháp nâng cấp CSDLQG về pháp luật, bao gồm: Ứng dụng AI, dữ liệu lớn để tự động hóa quy trình cập nhật, tra cứu văn bản; chuẩn hóa dữ liệu, quản lý đến từng chương, điều, khoản để nâng cao hiệu quả khai thác; Nâng cấp nền tảng công nghệ, đảm bảo khả năng kết nối với các hệ thống Chính phủ điện tử…

Bà Hoàng Linh Cầm nhấn mạnh: “Việc nâng cấp CSDLQG về pháp luật không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn thúc đẩy Chính phủ điện tử, bảo đảm quyền tiếp cận pháp luật của người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ”.

Đề xuất dùng mã vạch hoặc robot nhập liệu

Hiện nay, việc cập nhật dữ liệu pháp luật vẫn chủ yếu được thực hiện thủ công, dễ dẫn đến sai sót và mất nhiều thời gian. Bà Đinh Thanh Bình, Viện kiểm sát TP.HCM cho biết, quy trình này cần đảm bảo dễ hiểu, đơn giản, chính xác và đầy đủ, đồng thời giảm thiểu các lỗi nhập liệu.

Để khắc phục, một số ý kiến đề xuất sử dụng mã vạch hoặc robot để nhập dữ liệu, tương tự như các hệ thống quản lý hiện đại ở Nhật Bản. Điều này sẽ giúp giảm sai sót, tối ưu thời gian xử lý và nâng cao chất lượng quản lý văn bản pháp luật.

TRẦN MINH