Cơ quan chức năng lúng túng trong xử lí loại thuốc lá thế hệ mới

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Thùy Trang

Sự kiện do Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức trong bối cảnh Chính phủ có chỉ đạo Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan khẩn trương đề xuất chính sách quản lý riêng đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng.

Thực tế cho thấy, hút thuốc lá là một trong những tác nhân gây hại cho sức khỏe con người. Tuy nhiên, cùng với sự vận động của xã hội, sự phát triển của khoa học công nghệ, nhiều loại hình thuốc lá mới (được gọi chung là thuốc lá thế hệ mới) đã ra đời. Tại Việt Nam, sản phẩm này đã xuất hiện ở nhiều kênh, từ cửa hàng đến website thương mại điện tử, mạng xã hội.

Cho đến nay, các sản phẩm này đều được nhập lậu và kinh doanh bất hợp pháp tại Việt Nam. Hiện, các cơ quan chức năng đang gặp lúng túng trong xử lí, vì sản phẩm này chưa xuất hiện trong bất kỳ văn bản quy phạm pháp luật nào, chỉ gộp chung vào loại hàng hóa do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu cũng cho rằng không nên ngay lập tức luật hóa tại thời điểm mà bỏ qua giai đoạn thí điểm. Bởi lẽ, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới đối với ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam và các cơ quan quản lý. Thí điểm cũng sẽ giúp Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền đẩy đủ thông tin và cơ sở chính xác để đánh giá tác động kinh tế-xã hội của việc hợp pháp hóa dòng sản phẩm này cũng như đánh giá mức độ rủi ro của sản phẩm.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, Trung tá Lê Thiện Thành, Phó phòng Hướng dẫn Điều tra tội phạm, Cục Phòng chống ma túy và tội phạm BĐBP cho biết: Tại Việt Nam, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống. Các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới hiện chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu.

Các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được đưa về Việt Nam theo đường xách tay, nhập lậu. Hiện, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng… hầu hết đang được nhập lậu vào Việt Nam chủ yếu là hàng Trung Quốc vì giá thành rẻ và bán công khai trên mạng Internet. Một vấn đề đặt ra là cụm từ “thuốc lá thế hệ mới” chưa hề xuất hiện trong bất cứ một văn bản pháp lý nào.

Trung tá Lê Thiện Thành, Phó phòng Hướng dẫn Điều tra tội phạm, Cục Phòng chống ma túy và tội phạm BĐBP phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Thùy Trang

Trung tá Lê Thiện Thành cũng cho biết thêm, thời gian qua, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá, nguyên liệu thuốc lá diễn ra phức tạp ở khu vực biên giới, trọng điểm ở các tỉnh: Cao Bằng, Quảng Ninh, Quảng Trị, Gia Lai, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang và Kiên Giang.

Thuốc lá ngoại nhập lậu đa dạng về chủng loại và có nguồn gốc xuất xứ từ một số nước như Anh, Trung Quốc, Singapore, Campuchia và Indonesia. Thủ đoạn chủ yếu của các chủ đầu nậu là hình thành đường dây, tổ chức buôn lậu xuyên biên giới, luôn tìm sự sở hở của lực lượng chức năng để thực hiện hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá qua biên giới.

Với sự ra quân đồng bộ, quyết liệt từ ngày 15-6-2018 đến ngày 15-7-2020, các đơn vị BĐBP đã chủ trì, bắt giữ hơn 1.000 vụ, thu giữ 1.287.393 bao thuốc lá các loại, trong đó, xử phạt vi phạm hành chính, thu nộp ngân sách nhà nước 1,342 tỷ đồng. Bàn giao cho cơ quan điều tra và kiến nghị khởi tố 15 vụ, bàn giao cho Ban Chỉ đạo 389 địa phương xử lý hành chính 5 vụ buôn lậu thuốc lá.

Thùy Trang