Cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước: Chậm ổn định

Phải cổ phần hóa 45 doanh nghiệp/tháng

Theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg, kế hoạch cổ phần hóa giai đoạn 2017 - 2020 là 128 doanh nghiệp.

Trong 10 tháng đầu năm 2020, Cục Tài chính doanh nghiệp - Bộ Tài chính nhận được báo cáo phê duyệt phương án cổ phần hóa của 07 doanh nghiệp, trong đó có 01 doanh nghiệp thuộc kế hoạch cổ phần hóa theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là Công ty TNHHMTV Giống gia súc Hải Dương; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã hoàn thành công bố giá trị doanh nghiệp của 01 Tổng công ty là Công ty mẹ - Tổng công ty Phát điện 2 (EVENGENCO2).

Lũy kế giai đoạn 2016 - tháng 10/2020, đã có 178 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 443.503 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 207.116 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong 178 doanh nghiệp đã cổ phần hóa chỉ có 37/128 doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc danh mục cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đạt 28% kế hoạch.

Số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch trong 02 tháng còn lại năm 2020 là 91 doanh nghiệp, trung bình 45 doanh nghiệp/tháng. Trong đó triển khai xác định và công bố giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa là 90 doanh nghiệp.

Cục Tài chính doanh nghiệp nhận định, tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp còn chậm, còn nhiều doanh nghiệp thuộc danh sách phải thực hiện cổ phần hóa trong năm 2020 như: Thành phố Hà Nội 13 doanh nghiệp (04 Tổng công ty), chiếm 14% kế hoạch; Thành phố Hồ Chí Minh 38 doanh nghiệp (11 Tổng công ty), chiếm 40% kế hoạch; Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp còn 06 doanh nghiệp (03 Tập đoàn, 03 Tổng công ty); Bộ Công Thương 04 doanh nghiệp (03 Tổng công ty, trong đó đã công bố giá trị 01 Tổng công ty); Bộ Xây dựng còn 02 Tổng công ty.

Về tình hình thoái vốn, Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết, hiện đã hoàn thành chuyển giao phần vốn nhà nước tại 05 Tổng công ty (01 đơn vị thuộc Bộ Công Thương là Tổng công ty Rượu - Bia - Nước giải khát Sài Gòn; 04 đơn vị thuộc Bộ Xây dựng là Tổng công ty Đầu tư Nước và Môi trường Việt Nam, Tổng công ty Tư vấn xây dựng Việt Nam, Tổng công ty Vật liệu xây dựng số 1, Tổng công ty Sông Đà) với tổng giá trị phần vốn nhà nước chuyển giao là 8.185,6 tỷ đồng về SCIC đề thực hiện thoái vốn theo Quyết định số 908/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Trong tháng 10/2020, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam thoái vốn tại 02 doanh nghiệp với giá trị 26 tỷ đồng, thu về 73,5 tỷ đồng. Trong 10 tháng đầu năm 2020 đã thoái được 925,6 tỷ đồng, thu về 1.918,5 tỷ đồng.

Lũy kế tổng số thoái vốn từ năm 2016 - tháng 10/2020 là 25.695 tỷ đồng, thu về: 172.990,7 tỷ đồng.

Lý giải nguyên nhân tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn còn chậm, Cục Tài chính doanh nghiệp cho rằng, ngoài những yếu tố khách quan còn có sự chưa nghiêm túc của một số Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước trong triển khai kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh việc lập kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn để trình các cơ quan có thẩm quyền ban hành danh mục cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn 2016 - 2020 chưa sát với thực tế triển khai, vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp, đơn vị còn chưa cao. Người đứng đầu chưa quyết liệt trong việc đổi mới hoạt động của doanh nghiệp, công khai minh bạch, đúng quy định pháp luật, đảm bảo nguyên tắc thị trường, chống lợi ích nhóm trong cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước.

Qua thực tế triển khai thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất cho thấy đa số các tập đoàn, tổng công ty, DNNN không chủ động triển khai các chính sách của nhà nước, đến khi phải thực hiện cổ phần hóa mới bắt đầu thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất, từ đó ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa.

Thêm nữa, việc phối hợp giữa các cơ quan đại diện chủ sở hữu với các Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, Bộ, ngành liên quan trong việc thực hiện lập, phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo Nghị định số 167/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định về sắp xếp lại, xử lý tài sản công còn chưa tốt, tiến độ phê duyệt còn rất chậm, đặc biệt là các thành phố lớn như thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Kịp thời báo cáo khó khăn, vướng mắc

Trên cơ sở đánh giá tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn trong 10 tháng năm 2020, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty, DNNN tăng cường công tác chấp hành kỷ luật kỷ cương về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa, thoái vốn tại DNNN và doanh nghiệp có vốn nhà nước. Đồng thời, đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch theo cơ chế thị trường, mang lại hiệu quả, lợi ích cao nhất cho nhà nước. Cụ thể: Các DNNN thuộc diện cổ phần hóa cần khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai trình Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ý kiến về phương án và giá đất để cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi tổ chức xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa theo đúng quy định tại Nghị định số 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 và các văn bản sửa đổi, bổ sung.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc danh mục cổ phần hóa đến hết năm 2020 triển khai hoàn thành công tác xác định giá trị doanh nghiệp, xử lý tài chính, công bố giá trị doanh nghiệp trong năm 2020.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp có vốn nhà nước phải thực hiện thoái vốn trong năm 2020 triển khai công tác thoái vốn theo quy định, kịp thời báo cáo cơ quan có thẩm quyền để tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quy định đối với các trường hợp thoái vốn gặp khó khăn, vướng mắc để điều chỉnh cho phù hợp.

Việc bán cổ phần lần đầu (đối với các doanh nghiệp cổ phần hóa) và thoái vốn phải có sự lựa chọn thời điểm, không thực hiện bán cổ phần, thoái vốn bằng mọi giá để đảm bảo quyền lợi của Nhà nước, trong trường hợp cần thiết, cần phải giảm chi đầu tư từ nguồn cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp để đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước đôn đốc các doanh nghiệp đã cổ phần hóa: Thực hiện nghiêm việc đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật; Đối với các doanh nghiệp đã cổ phần hóa và chuyển sang hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần, đề nghị thực hiện quyết toán công tác cổ phần hóa; xác định số phải nộp/tạm nộp và thực hiện nộp về Quỹ theo quy định, trường hợp không đảm bảo thời gian thì phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ giải trình rõ nguyên nhân và chịu trách nhiệm về sự chậm trễ này; Thực hiện bàn giao các doanh nghiệp thuộc diện phải bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về SCIC theo đúng quy định hiện hành.

Đề nghị người đứng đầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo quyết liệt trong việc triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN theo kế hoạch đã đề ra, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả triển khai công tác cơ cấu lại DNNN, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ khi không hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ đã giao. Thường xuyên đôn đốc, giám sát, kịp thời tháo gỡ hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn.

Thu Thủy

Tạp chí in số tháng 11/2020