Có nhiều trường đại học thu học phí vượt quy định, chi thiếu tiền học bổng

Đó là những kết luận được đại diện Kiểm toán Nhà nước nêu ra trong hội thảo "Cơ chế tự chủ đối với các trường đại học công lập: Vấn đề đặt ra và vai trò của Kiểm toán Nhà nước" ngày 19/3.

Đại diện Kiểm toán Nhà nước, TS Lê Đình Thăng cho biết, qua kiểm toán cho thấy thực tế các trường vẫn chưa chủ động trong việc quyết định mức thu học phí mà còn phụ thuộc vào các quy định mức trần học phí từ Nghị định của Chính phủ.

Bên cạnh đó, các trường đại học công lập thực hiện tự chủ tài chính bị áp lực tăng thu do ngân sách nhà nước cấp kinh phí giảm dẫn đến một số trường còn tình trạng thu vượt, thu sai quy định, lạm thu các khoản thu ngoài quy định.

TS Lê Đình Thăng (Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành III)

Theo ông Thăng, một số trường đã dựa vào lợi thế ngành để tăng học phí và tăng chỉ tiêu tuyển sinh mà chưa chú trọng đúng mức đến việc nâng cao chất lượng đào tạo vốn là mục đích chính của tự chủ đại học.

Qua số liệu kiểm toán tại một số trường đại học công lập cho thấy số thu học phí vượt quy định, thu học lại, thu cải thiện điểm, thu tiền nhập học, làm thẻ, tài liệu cho sinh viên, thu tiền cấp chứng chỉ quốc phòng an ninh ngoài quy định lên tới hơn 14,5 tỷ đồng.

Cụ thể, 5/7 cơ sở giáo dục được kiểm toán trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội thu ngoài quy đinh hơn 702 triệu đồng. Số tiền này tại tại 5/9 cơ sở giáo dục đại học được kiểm toán thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM là gần 4,5 tỷ đồng; tại 5/13 đơn vị được kiểm toán thuộc Bộ Giáo dục và Đạo tạo khoảng 9,4 tỷ đồng.

Vấn đề này theo ông Thăng là do không có quy định rõ ràng với các khoản thu trên nên các trường nếu không thu thì không đủ bù chi, mà thu thì “rủi ro rình rập người đứng đầu”.

Mặt khác, theo ông Thăng, các trường đại học công lập thực hiện tăng thu dịch vụ đào tạo theo lộ trình đồng nghĩa với việc gia tăng gánh nặng đóng học phí lên người học.

Tuy nhiên, Nhà nước chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể về việc các cơ sở giáo dục công lập phải duy trì và nâng cao năng lực của quỹ học bổng từ các nguồn thu hợp pháp để ngoài việc khuyến khích, hỗ trợ các sinh viên có thành tích xuất sắc, còn phải có trách nhiệm xã hội trong việc hỗ trợ sinh viên nghèo hiếu học.

Điều này dẫn tới tình trạng người dân nghèo hiếu học, học giỏi nhưng không được học do mức học phí cao.

Cụ thể, ông dẫn số liệu kiểm toán cho thấy một số đơn vị chi quỹ học bổng chưa đảm bảo tỷ lệ tối thiểu 8% quy định; tổng số học bổng chi thiếu 42,6 tỷ đồng tại 8/12 trường đại học công lập trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo được kiểm toán năm 2017.

"Hiện việc tự chủ tại các cơ sở giáo dục đại học công lập mới thực hiện được ở góc độ các trường nỗ lực tăng nguồn thu từ việc tăng mức thu học phí, tăng chỉ tiêu tuyển sinh, tăng quy mô đào tạo bằng mọi cách, dẫn đến một số trường đại học công lập chất lượng sinh viên đầu vào giảm sút.

Việc tăng thu học phí chủ yếu để tăng thu nhập cho các giảng viên mà chưa chú trọng tăng chất lượng đào tạo, hiện đại hóa cơ sở vật chất, trường học và ký túc xá, hầu hết các trường chưa xây dựng kế hoạch chiến lược phát triển trung, dài hạn để có những bước phát triển đồng bộ, hiệu quả", ông Thăng cho biết.

Thúy Nga