Cơ hội hồi sinh
Trong tuyên bố mới nhất, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh, Nga sẵn sàng gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (START mới) vào trước cuối năm nay mà không cần bất cứ điều kiện tiên quyết hay cuộc thảo luận nào, động thái dường như từ bỏ giọng điệu thách thức trước đó của Moscow.
Trong tuyên bố mới nhất, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh, Nga sẵn sàng gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (START mới) vào trước cuối năm nay mà không cần bất cứ điều kiện tiên quyết hay cuộc thảo luận nào, động thái dường như từ bỏ giọng điệu thách thức trước đó của Moscow.
Phát biểu trước các quan chức trong một cuộc họp, Tổng thống Putin nêu rõ: “Nga không muốn khởi xướng một cuộc chạy đua vũ trang hay triển khai tên lửa ở những nơi mà chúng đang không hiện diện. Nga sẵn sàng gia hạn Hiệp ước START mới lập tức, sớm nhất có thể, trước cuối năm nay mà không cần bất cứ điều kiện tiên quyết nào, như vậy để không còn bất kỳ lời phóng đại nào về lập trường của chúng ta nữa”. Đây thật sự là tin bất ngờ. Bởi chỉ mới hồi tháng trước, Nga tuyên bố không còn đủ thời gian để đàm phán một sự thay thế chính thức cho START mới, vốn sẽ hết hạn vào tháng 2-2021. Vào giữa tháng 11, người đứng đầu Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga cũng cho biết nhiều khả năng hiệp ước sẽ không được gia hạn.
Tuyên bố này của ông chủ Điện Kremlin khiến cho khả năng START mới đứng trước cơ hội hồi sinh quý giá, nhất là trong bối cảnh có nhiều lo ngại về một cuộc chạy đua vũ khí mới giữa hai ông lớn hạt nhân này sau khi cả Nga và Mỹ đều tuyên bố Hiệp ước Các lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF)- sẽ kết thúc vào năm 2021 nếu không đàm phán lại - đã kết thúc và đổ lỗi cho nhau về sự sụp đổ của thỏa thuận này. Thỏa thuận này được coi là nền tảng của an ninh toàn cầu và việc nó sụp đổ làm dấy lên lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới.
Tuy nhiên, vấn đề nằm ở Mỹ. Trong suốt thời gian qua, Washington cho thấy, ít quan tâm đến cam kết với hiệp ước START mới này, vốn do Tổng thống Mỹ lúc đó là Barack Obama và người đồng cấp Nga Dmitry Medvedev ký kết vào năm 2010. Đây là thời kỳ chứng kiến quan hệ ấm áp hơn nhiều trong quan hệ Nga-Mỹ, được coi là thỏa thuận hạt nhân quan trọng để giúp cả hai vẫn giữ được kho vũ khí nằm ở mức dưới đỉnh của thời Chiến tranh Lạnh. Hiệp ước bắt buộc các bên phải giảm một nửa số lượng bệ phóng tên lửa hạt nhân chiến lược và thiết lập chế độ xác minh mới.
Và trong khi Nga khá vội vã trong vấn đề này, trong động thái mới nhất, phía Washington cũng nói “hãy từ từ”. Thứ trưởng phụ trách chính sách của Bộ Quốc phòng Mỹ John Rood khẳng định: “Hiệp ước START mới sẽ hết hạn vào tháng 2-2021, vì vậy Mỹ có thời gian cho đến thời điểm đó và theo các điều khoản của hiệp ước, nó có thể được gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên”.
