Cơ hội cho dòng vốn FDI chất lượng vào Việt Nam hậu thông qua CPTPP

Tận dụng "vốn cũ"

Hiện nay, trong số 11 quốc gia thành viên CPTPP, ngoài Pêru chưa có dự án đầu tư vào Việt Nam, thì tất cả các thành viên còn lại đều đã đầu tư vào Việt Nam. Tổng cộng, các nước thành viên CPTPP đã đầu tư vào Việt Nam khoảng 123 tỷ USD, chiếm gần 37% tổng vốn FDI đăng ký đầu tư vào Việt Nam trong hơn 3 thập kỷ vừa qua. Đây là một con số không hề nhỏ, cho thấy đầu tư của các thành viên CPTPP có ý nghĩa rất lớn đối với thu hút FDI của Việt Nam.

Với các cam kết về đầu tư, mở cửa các thị trường dịch vụ mạnh hơn, CPTPP sẽ thúc đẩy FDI vào Việt Nam.

Kể từ đầu năm đến nay, nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) quy mô lớn đăng ký đầu tư vào Việt Nam là của các nhà đầu tư đến từ 11 quốc gia thành viên CPTPP. Có thể kể đến Dự án Thành phố thông minh 4,138 tỷ USD của liên doanh giữa Sumitomo (Nhật Bản) và BRG (Việt Nam), hay Dự án Laguna tăng vốn đầu tư thêm 1,12 tỷ USD của Banyan Tree (Singapore), Dự án Nhà máy Điện gió Hanbaram, tổng vốn đầu tư 150 triệu USD của nhà đầu tư Singapore;...

Trên thực tế, dù không có CPTPP, vốn đầu tư từ Nhật Bản, từ Singapore, hay từ Malaysia… vẫn đổ vào Việt Nam. Đây là các đối tác đầu tư hàng đầu của Việt Nam trong 3 thập kỷ thu hút FDI vừa qua. Lũy kế đến nay, các nhà đầu tư Nhật Bản đã đầu tư vào Việt Nam trên 49,5 tỷ USD. Con số của nhà đầu tư Singapore là 42,8 tỷ USD, còn của Malaysia là 12,26 tỷ USD.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, liệu CPTPP có giúp chuyển dịch dòng vốn FDI từ các nước thành viên vào Việt Nam hay không? Trong khi nhiều chuyên gia kinh tế rất kì vọng vào một dòng vốn đầu tư có quy mô lớn hơn sẽ chảy vào Việt Nam thì bà Lê Thu Hà, Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, tỏ ra e dè trước những nhận định về thúc đẩy FDI từ CPTPP.

Theo bà Lê Thu Hà, với TPP có sự tham gia của Mỹ, thị trường Mỹ quá hấp dẫn, làm cho các nước ngoài khối đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam để tận dụng xuất khẩu sang Mỹ, nhưng với CPTPP, lợi thế từ xuất khẩu vào thị trường Mỹ không còn, nên mức độ hấp dẫn với các nhà đầu tư nước ngoài sẽ giảm đi.

Tuy nhiên, sức hấp dẫn của hiệp định được mệnh danh là mang tính “thế kỷ” này vẫn được kì vọng sẽ mang lại đột phá cho Việt Nam. Nói như ông Trần Toàn Thắng, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia: “Dù không được như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhưng với CPTPP, Việt Nam vẫn có nhiều lợi ích. Chẳng hạn, Hiệp định sẽ mang lại cơ hội tiếp cận thị trường xuất khẩu của các nước bên kia bờ Thái Bình Dương, như Canada, Mexico, Peru - những thị trường Việt Nam chưa có hiệp định thương mại”.

Như khẳng định của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, CPTPP dù không có Mỹ thì Việt Nam “vẫn được hưởng lợi”. Lợi ở đây trên nhiều khía cạnh, trong đó có thu hút FDI.

Cơ hội cho dòng vốn chất lượng

Cũng theo ông Thắng, ngay cả với các thị trường Nhật Bản, Australia, New Zealand mà Việt Nam đã có FTA, thì CPTPP cũng tạo thêm cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận các thị trường này.

Điều quan trọng là, kéo theo những cơ hội hợp tác thương mại, sẽ là cơ hội đầu tư rộng mở. Khi khả năng kết nối với các thị trường này ngày càng lớn, thì không chỉ doanh nghiệp Canada, New Zealand, Mexico muốn đầu tư vào Việt Nam, mà ngay cả những nhà đầu tư nước ngoài muốn “với tay” tới các thị trường này cũng sẽ dốc vốn đầu tư vào Việt Nam. Giống như trước đây, khi TPP còn có Mỹ, nhiều nhà đầu tư nước ngoài cũng bỏ vốn vào Việt Nam để được hưởng lợi một khi muốn xuất khẩu sang Mỹ.

Tuy nhiên, “Phải làm sao lôi kéo được đầu tư từ những nước này nhiều hơn. Phải có dòng vốn đầu tư có chất lượng này, Việt Nam mới có thể theo kịp trong cách mạng công nghiệp 4.0”, GS-TSKH Nguyễn Mại nói.

Đây cũng chính là định hướng được Chính phủ Việt Nam đặt ra sau khi tổng kết 30 năm thu hút FDI vào Việt Nam. Ngoài các thị trường chính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…, cần tập trung thu hút đầu tư từ châu Âu, từ các nền kinh tế phát triển trên thế giới. Cùng với định hướng chiến lược mới, thì không chỉ có CPTPP, Việt Nam còn ký kết nhiều FTA thế hệ mới, với Hàn Quốc, với EU… và tất cả các yếu tố đó sẽ mang lại cơ hội to lớn để Việt Nam thu hút nhiều hơn nữa vốn FDI.

Hơn nữa, một khi kế hoạch mời thêm Thái Lan, Hàn Quốc, Anh tham gia CPTPP thành công, thì tới đây, cơ hội hợp tác thương mại và đầu tư trong khu vực sẽ còn lớn hơn nữa. Điều đó sẽ mang tới nhiều lợi ích hơn cho Việt Nam.

Về phía doanh nghiệp, GS-TSKH Nguyễn Mại, để có thể tận dụng và đón đầu cơ hội đầu tư từ các thị trường thành viên trong khuôn khổ CPTPP, doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư đổi mới công nghệ và quy trình sản xuất để cạnh tranh với sản phẩm từ các nước thành viên CPTPP trên thị trường trong nước; đồng thời tận dụng tốt nhất cơ hội mới để tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu nông sản, thực phẩm sang các nước tham gia Hiệp định.

Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng, đầu tư nước ngoài sẽ tiếp tục vào Việt Nam, vấn đề là chất lượng, là sự lựa chọn để bảo đảm đúng định hướng ngành, lĩnh vực và dự án ưu tiên; chấm dứt tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các địa phương, ưu đãi quá mức cần thiết làm giảm thiểu lợi ích quốc gia.

Tiến Minh