Chuyện ít biết đằng sau bức tượng khỏa thân đẹp nhất thế giới
Tượng David được người đời tán dương như một trong những bức tượng đẹp nhất thế giới. Nhưng ít ai biết nó đã được Michelangelo tạo ra từ khối đá 'đã bị đục thô một cách tồi tệ'.
Bức tượng David của Michelangelo tại phòng trưng bày Accademia ở Florence. Nguồn: DW.
Michelangelo trở lại thành Florence với danh tiếng không thể chối cãi là một bậc thầy điêu khắc. Hào hứng với việc sử dụng tài năng của ông, Phường hội Thương nhân Len, những người bảo trợ các công trình nhà thờ, đã đặt hàng bức tượng David, một biểu tượng dân sự của Thành phố Cộng hòa.
Thành công của Đức Mẹ Sầu bi được làm giai đoạn 1498-1500 đã mang đến một địa vị mới cho Michelangelo. Ông trở về Florence như một thiên tài được công nhận với nghề của mình. Trong khi Florence vẫn là thành phố cộng hòa, cái chết của Savonarola đã hồi sinh mối quan tâm đến các loại hình nghệ thuật. Các đơn đặt hàng mới đã sẵn sàng, bao gồm một bức tượng David, cho nhà thờ Santa Maria del Fiore.
Một điêu khắc gia cho David
Arte della Lana (Phường hội Thương nhân Len), những người bảo trợ các công trình nhà thờ, muốn hồi sinh một dự án cũ về các bức tượng đặt trên các trụ tường nhà thờ. Đây là một hợp đồng uy tín và Michelangelo đã nhận làm, mặc dù ông không hài lòng với khối đá cẩm thạch cũ mà các ủy viên Giáo hội chỉ định cho dự án.
Bức tượng David của Michelangelo tại phòng trưng bày Accademia ở Florence. Nguồn: Michelangelo.
Tảng đá đã bị đẽo sơ qua để tạo hình, gia công một phần, bởi các điêu khắc gia trước đó, cụ thể là Antonio Rossellino (1427 - 1479), và trước đó nữa là Agostino di Duccio (1418 - 1481), người đã mua khối cẩm thạch kém chất lượng vào năm 1466.
Hợp đồng của Michelangelo năm 1501 viết rằng khối đá “đã bị đục thô một cách tồi tệ”. Những từ ngữ này có lẽ được dùng để xác định trước rằng nhà điêu khắc có thể sẽ thấy khó làm việc với khối đá. Khối đá đã tiếp xúc với các yếu tố môi trường trong 35 năm tại sân nhà thờ và bị hư hỏng trong thời gian đó.
Về phần đường nét hình dáng David của Michelangelo, có thể thấy sự tương đồng với bức tượng cẩm thạch kích thước bằng nửa người thật của Nicola Pisano, Sự Kiên cường (Fortitude), năm 1260, một bức tượng gần như đứng độc lập, trang trí cho Bục giảng kinh trong Nhà Rửa tội của Nhà thờ chính tòa Pisa.
Tượng của Pisano được coi là bức tượng khỏa thân đầu tiên từ thời cổ đại. Cánh tay phải giơ về phía vai; tay trái để sát bên thân, một tư thế mang sự tương đồng đáng kinh ngạc với bức tượng David sau này của Michelangelo, với cánh tay trái giơ lên và cánh tay phải để xuôi theo bên cạnh cơ thể. Sự kiên cường và dũng cảm là những đức tính anh hùng được công nhận ở David và phiên bản của anh trong thần thoại - Hercules.
Theo Vasari, để thực hiện tác phẩm David, Michelangelo chấp nhận khoản thù lao là 400 ducat, được trả trong vòng hai năm. Trong thời gian đó, ông cũng nhận những đơn đặt hàng khác.
Vào tháng 5 năm 1501, trong khi đợi nhận bản thảo cuối cùng của hợp đồng về David, ông nhận đơn đặt hàng từ Hồng y Francesc Todeschini Piccolomini (1439 - 1503), sau này trở thành Giáo hoàng Paul III. Đó là làm 15 tác phẩm điêu khắc cho mộ của Piccolomini tại Nhà thờ chính tòa Siena. Hình dáng của chúng sẽ tương tự như các bức tượng được làm ở Bologna. Michelangelo sẽ được nhận 500 ducat cho hợp đồng với Piccolomini.
Ông hoàn thành bốn trong số các bức tượng trước khi trở nên quá bận rộn; danh tiếng của ông đã đem lại nhiều lời đề nghị tốt hơn. Các tranh cãi về khoản thù lao Piccolomini trả cho hợp đồng dang dở sẽ ám ảnh Michelangelo trong nhiều thập kỷ sau đó. Cháu trai của ông cuối cùng đã trả lại 100 ducat cho gia đình Piccolomini sau cái chết của Michelangelo.
Palazzo Della Signoria
Năm 1504, bức tượng to hơn người thật, David, một biểu tượng cho đức tính dân sự của Florence, đã được hoàn thành. Tượng trông như một vị thần La Mã. Đến lúc này những người bảo trợ của công trình nhà thờ quyết định rằng bức tượng quá đẹp cho các trụ tường và muốn bày David ngay mặt trước cung điện Palazzo della Signoria (ngày nay là Palazzo Vecchio), nơi mà tất cả nghi lễ chính thức được tổ chức và các nghi lễ tôn giáo được bế mạc; đây là một vinh dự lớn lao.
Một công cụ vận chuyển đặc biệt đã được làm để kéo bức tượng qua các con đường. Nó được bảo vệ nghiêm ngặt trước khi công bố. Ghi chép cho thấy một số người đã cố hủy bức tượng bằng cách ném đá vào nó. Điều này có thể là do bức tượng đồng tuyệt đẹp Judith và Holofernes (Judith and Holofernes; 1460) của Donatello, một biểu tượng phổ biến của thành phố Cộng hòa Florence, phải bị di dời để mở đường cho David.
Michelangelo rõ ràng đã nói với Vasari rằng Piero Soderini (1450 - 1522), Gonfaloniere (chánh án), lúc đứng dưới bức tượng khi đang được đặt vào vị trí, nhận xét với Michelangelo rằng “mũi của bức tượng này quá dày”.
Michelangelo, thấy rằng Soderini đang đứng dưới bức tượng, đã chơi một mánh khóe. Ông leo lên với một cái đục và một nắm bụi cẩm thạch, tiến hành giả vờ tạc cái mũi, phủi bụi xuống, rồi hỏi Soderini cái mũi đã đẹp hơn chưa, và câu trả lời là: “Tôi thích nó hơn rồi, anh đã cho nó sự sống”.
Trong Cựu Ước, David, cậu bé chăn cừu là người bảo vệ đàn cừu của mình, một tác phẩm điêu khắc phù hợp để Phường hội Thương nhân Len đặt làm. Thành Florence gắn bó chặt chẽ với nhân vật David trong câu chuyện của David và Goliath; tuy là một thành phố nhỏ, nhưng nó mạnh mẽ chống lại các đối thủ lớn hơn. Các bức tượng David đáng chú ý khác đã có mặt ở Florence, bao gồm một tượng David bằng cẩm thạch, 1415/16, do Donatello làm cho hốc tường của Orsanmichele. David bằng đồng tuyệt vời của Donatello được làm vào những năm 1450 thì khỏa thân trừ việc đội một chiếc mũ của người chăn cừu và đi giáp chân (phần giáp che từ đầu gối đến mắt cá chân). Donatello đã làm bức tượng cho bộ sưu tập tư nhân của nhà Medici và nó được đặt trong sân trong của cung điện Palazzo Medici ở Florence. Một bức tượng đồng David tuyệt vời không kém được làm bởi Verrocchio, năm 1473-1475, có lẽ cũng được nhà Medici đặt làm.
