Chuỗi cung ứng ngắn: 'Chiếc gậy thần' góp phần xóa bỏ trung gian ở hệ thống phân phối

Thủ tướng Chính phủ đã có công điện 679/CD-TTG-2022 về việc: “Kiểm soát giá hàng hóa trên thị trường khi xăng dầu đã giảm mạnh”. Đây là một chủ trương đúng đắn, kịp thời, hợp lòng dân và doanh nghiệp trong lúc giá cả đã tăng cao do tác động của giá xăng dầu tăng mạnh nhiều đợt trong những tháng đầu năm 2022; đồng thời kiểm soát tình trạng lên nhanh, xuống chậm và hàng hóa đi từ sản xuất đến tiêu thụ bán lẻ phải qua nhiều khâu trung gian, cộng với chiết khấu cao vô lý khi gửi hàng vào một số siêu thị diễn ra nhiều năm nay mà chưa được khắc phục.

Chuỗi cung ứng ngắn được coi như “Chiếc gậy thần” góp phần xóa bỏ trung gian ở hệ thống phân phối ở Việt Nam

Điều cần nói thêm là, những vấn đề này ít được các cơ quan quản lý ngành công thương ở trung ương và các địa phương, hay các Hiệp hội bán lẻ, Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh lên tiếng chia sẻ, làm trọng tài và can thiệp. Muốn giải quyết được tình hình trên cần phải có nhiều giải pháp đồng bộ và hiệu quả như tuyên truyền giáo dục, tác động của dư luận, báo chí xã hội, và áp dụng biện pháp cuối cùng là kê khai giá khi mức giá bán lẻ đội lên một cách vô lý, so với giá cả bình quân trên thị trường thời điểm giá xăng dầu ở mức cao nhất trên 32 nghìn đồng/lít trong tháng 6/2022. Đi đôi với các biện pháp trên, thì cần tổ chức lại hệ thống phân phối một cách hợp lý và khoa học, ít chi phí trung gian.

Khi nói đến chi phí trung gian để kéo giá hàng hóa xuống theo chỉ đạo của Chính phủ, ngoài những biện pháp nêu trên thì rất may cho chúng ta đó là: Các nước phát triển ở Đông Âu, Đông Á đã đi trước chúng ta nhiều năm và đã giải bài toán nhằm hạn chế việc đẩy giá lên vô lý của các khâu trung gian, bán lẻ bằng cách thiết lập một mô hình rất khoa học, tiên tiến và nhân văn đó là xây dựng các chuỗi cung ứng ngắn.

Nguyên tắc chung của các chuỗi này là hàng hóa đi từ nhà máy, trang trại sẽ chủ yếu đến thẳng tiêu dùng lẻ trên các cửa hàng, cửa hiệu, siêu thị, chợ dân sinh… Một khi đã thiết lập được các chuỗi cung ứng lương thực thực phẩm, hàng tiêu dùng một cách bền vững, chia sẻ lợi nhuận hợp lý, thì lập tức mặt bằng giá bán lẻ cho các gia đình dần tiếp cận về đúng giá trị của hàng hóa. Việc xây dựng các chuỗi cung cứng ngắn có kết quả ngày càng cao hơn, hiệu quả hơn, đó là thiết lập hệ thống các chợ đầu mối vùng ở từng địa phương. Ở đó hàng hóa sẽ được giao dịch công khai minh bạch, quản lý được chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tóm lại, kết hợp giữa chuỗi cung ứng ngắn và sàn giao dịch sẽ đem lại những cái lợi lớn, hợp lý cho cả người sản xuất và người tiêu dùng. Ngoài ra, chuỗi cung ứng ngắn còn đem lại cho xã hội ở mỗi nước một sự công bằng, minh bạch, chia sẻ trong cộng đồng. Thiết lập được các chuỗi cung ứng cũng chính là giảm ách tắc giao thông, chi phí xã hội điều mà ai cũng mong muốn.

Giá các mặt hàng bán lẻ chưa có dấu hiệu hạ giá nhiều mặc dù giá xăng dầu đã giảm mạnh thời gian qua

Chuỗi cung ứng ngắn còn đem lại việc nâng cao chất lượng hàng hóa, nhất là hàng nông sản thực phẩm tươi sống, giảm hao hụt xã hội, đem lại cho người tiêu dùng giá cả hợp lý, chất lượng đảm bảo cho từng gia đình trong xã hội. Chuỗi cung ứng ngắn từng bước xóa bỏ thế độc quyền mua, bán, tự do cạnh tranh hơn, minh bạch hơn trên thị trường nội địa; khi thiết lập được các chuỗi cung ứng ngắn còn có tác dụng chống hàng giả, hàng lậu len lỏi làm hại người tiêu dùng; chuỗi cung ứng phát triển sẽ là động lực mạnh mẽ cho sản xuất trong nước phát triển và kêu gọi đầu tư ở nước ngoài vào Việt Nam...

Đây chính thực là “chiếc gậy thần” đem lại hạnh phúc, lợi nhuận cho người sản xuất, đem lại giá cả hợp lý cho người tiêu dùng và giảm chi phí chung cho toàn xã hội cả trước mắt và lâu dài.

Muốn tạo được “cây gậy thần” này cần phải có những điều kiện để tạo dựng đó là: Xây dựng những quy định hoặc luật hóa chuỗi cung ứng ngắn trên toàn lãnh thổ và từng địa phương. Xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, chợ, chợ đầu mối, sàn giao dịch, cải cách các thủ tục hành chính sao cho việc lưu thông hàng hóa thuận tiện hiệu quả và ít chi phí nhất. Các tổ chức cá nhân sản xuất kinh doanh cần tự giác nhận thức những lợi ích đem lại cho mình và cho cả xã hội để cùng Nhà nước và các địa phương thực hiện.

Lợi ích của các chuỗi cung ứng ngắn đã rõ, học tập kinh nghiệm của các nước đi trước đồng thời vận dụng vào điều kiện sản xuất kinh doanh thương mại dịch vụ ở Việt Nam, có lẽ trước mắt nên có Ban chỉ đạo để thiết lập tổ chức vận hành một số chuỗi thí điểm, ở một số vùng và địa phương trọng điểm. Qua thực tế sẽ rút ra các bài học thực tiễn để nhân rộng ra toàn quốc.

Chúng ta tin tưởng rằng tương lai của việc thực hiện các chuỗi cung ứng ở Việt Nam rất sáng sủa, góp phần vào nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội ở mỗi địa phương và trong toàn quốc trong năm 2022 và những năm tiếp theo.

Chuyên gia Vũ Vinh Phú