Chung tay đẩy lùi rác thải nhựa
Trong những năm gần đây, nhựa, các sản phẩm từ nhựa được sử dụng nhiều trong đời sống xã hội. Song, phần lớn sản phẩm nhựa đang được sử dụng là nhựa dùng một lần, nên khối lượng chất thải nhựa cũng tăng lên không ngừng theo thời gian. Do chất thải từ nhựa rất lâu phân hủy nên đã, đang gây ô nhiễm môi trường đất và nước, thậm chí cả đại dương; tác động xấu tới sức khỏe cộng đồng.
Theo các cơ quan chức năng, với diện tích đứng thứ 68, dân số đứng thứ 15, nhưng Việt Nam lại đứng thứ 4 thế giới về rác thải nhựa, tương đương 1,83 triệu tấn/năm. Chỉ tính riêng hai thành phố lớn (Hà Nội và TP Hồ Chí Minh) đã thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa và túi nilon/ngày. Sở dĩ có tình trạng này là do thói quen của người tiêu dùng.
Chị Nguyễn Thị Quỳnh, ở quận Ba Đình, TP Hà Nội cho biết: "Trước đây mỗi khi đi siêu thị mua đồ, tôi thường xin thêm túi ni lông để về đựng rác thải hay những đồ cần cất trong tủ lạnh. Nhưng từ khi có phong trào loại bỏ rác thải nhựa tôi cũng đã hạn chế dùng”. Còn theo GS, TS Đặng Thị Kim Chi (Hội Bảo vệ Tài nguyên và Môi trường), hầu hết cơ sở tái chế nhựa hiện nay ở nước ta là các nhà máy sản xuất quy mô trung bình, công nghệ thô sơ, lạc hậu và tập trung tại các làng nghề, nên hiệu quả thấp, giá thành tuy rẻ, nhưng chất lượng không cao. Với công nghệ thô sơ, lạc hậu nên các cơ sở này đã và đang gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước và đất.
Ví dụ, tại làng nghề tái chế nhựa Minh Khai (Văn Lâm, Hưng Yên) có 725 hộ sản xuất tái chế nhựa, với 6.400 lao động (2/3 là lao động ngoài làng), hằng ngày sản xuất tái chế khoảng 600 đến 650 tấn chất thải nhựa, lúc cao điểm lên tới 1.000 tấn/ngày. Đáng lo ngại là 90% phế liệu được tái chế ở làng nghề này có nguồn gốc từ nước ngoài. Việc tái chế nhựa ở đây đã thải ra 60 đến 65 tấn chất thải rắn/ngày, nhưng do không thu gom xử lý, nên tạo thành khối lượng chất thải rắn ước tính khoảng 30.000 tấn, tập trung hai bên đường làng. Cùng với đó có khoảng 7.000m³/ngày nước thải chưa xử lý xả thải ra nguồn tiếp nhận và bụi phát sinh do làm nóng chảy đùn ép nhựa, bụi do quá trình vận chuyển bốc dỡ, tạo nên mùi khét độc hại, mùi xú uế.
Được biết, tại châu Âu, các quốc gia như: Đức, Áo, Bỉ, Thụy Điển, Na Uy đang đi đầu trong các giải pháp xử lý rác thải và có hệ thống xử lý rác thải tốt nhất thế giới. Ví dụ, tại Đức, 65 đến 86% rác thải được tái chế. Đây là quốc gia gần như đứng đầu châu Âu về tái chế chất nhựa và rất ít khi sử dụng nguồn nhựa tái sinh, mà chủ yếu sử dụng hạt nhựa thành phẩm của dầu mỏ và được dùng lần đầu. Chính phủ Đức đưa ra những thông tin và yêu cầu các siêu thị là phải cung cấp các loại túi thân thiện với môi trường, như túi giấy. Còn khách hàng nào sử dụng túi ni lông thì phải trả tiền thay vì được miễn phí như trước đây. Chính điều đó giảm thiểu lượng túi ni lông sử dụng ở các siêu thị...
TS Nguyễn Song Tùng, Phó viện trưởng Viện Địa lý nhân văn (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho biết, để đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường trước những tác động của chất thải nhựa, cần thiết phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, như: Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, vận động người dân cả nước hạn chế, tiến tới không sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần. Cùng với đó tăng cường tái sử dụng và tái chế chất thải nhựa; khuyến khích phát triển công nghệ thay thế các sản phẩm nhựa bằng sản phẩm mới thân thiện môi trường; đẩy mạnh nghiên cứu các công nghệ và kỹ thuật nhằm tăng cường khả năng phân hủy hóa học và sinh học các loại chất thải nhựa. Bên cạnh đó, có cơ chế chính sách thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế nói chung và tái chế nhựa, kiên quyết không nhập khẩu phế liệu nhựa từ nước ngoài. Quan trọng nhất là, xem xét, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và tái chế chất thải nhựa, các văn bản về quản lý tái chế chất thải nói chung.