Chứng nhân của thời gian

Đây, lá bàng đỏ rụng bỗng chốc biến thành chú trâu chọi, cứ nghênh nghênh đôi sừng nhọn hoắt, xáp vào nhau trong những tiếng reo hò. Đây, những căn nhà chòi xinh xắn lợp bằng lá bàng, nhìn qua kẽ lá là một vòm trời xanh thẳm. Lá bàng rụng thoắt hóa thành chiếc quạt, cháu quạt cho ông buổi gió nồm nam… Những trò chơi đánh khăng, đánh đáo, trò "rồng rắn" đuổi nhau quanh gốc bàng cổ thụ.

Cây bàng lá đỏ

Thân bàng, nơi gần gốc thường nổi lên những u, những cục ngộ nghĩnh. Đó là mắt của cây bàng. Những nơi ấy lại mọc lên những chồi non xanh biếc. Gốc bàng xù xì, rễ bàng tỏa rộng nên bao nhiêu sinh lực, bàng dâng cho lá, cho cành, cho những chùm trái trên cao… Bàng hứng nắng trên đầu để gốc mát quanh năm, để màu nắng trưa hè lọc qua lung linh, huyền ảo…

Trong tán lá xanh biếc ấy là cõi riêng của những chú chim sâu bé nhỏ. Chúng chọn bàng xanh vì dễ giấu mình chăng? Đứng dưới tán bàng, tiếng lích chích rộ lên, chim báo cho đàn biết đã tìm được sâu nhiều, cố lên bắt kỳ hết… Từng chùm lá núp sau kẽ lá, đợi mùa sương xuống để ửng vàng. Để một ngày gió mai se lạnh, những cơn mưa thưa dần, lác đác quanh gốc trái bàng chín rụng, dậy lên một mùi hương nhẹ nhàng, báo hiệu mùa hoa cúc vàng đã tới…

Gió thu về. Một chút gió se se cũng đủ làm lòng người xao xuyến. Quanh gốc bàng, trái chín rụng vàng. Lũ dơi cứ chờ buổi hoàng hôn là bay tới, tìm bàng chín để ăn. Lá bàng chuyển dần qua màu vàng nhạt, rồi thành màu đỏ thẫm. Đó là lúc mùa thu gửi những tấm thiệp hồng cho con người, cho cây cỏ… Vài đợt gió thổi mạnh, những chiếc lá đỏ lìa cành, chấp chới giữa khoảng không như nuối tiếc điều gì và đáp nhẹ nhàng xuống cỏ…

Ai đã từng cầm trên tay trái bàng chín hẳn không quên mùi thơm dịu tỏa ra dưới lớp da vàng bóng. Bàng chín có vị ngòn ngọt, chua chua… Đập vỡ hạt ra, một cái nhân trắng bằng đầu đũa, ăn thơm béo lạ thường! Bàng chắt chiu bao mỡ màu trong đất để nhân bàng mới ngọt lành đến vậy… Lá bàng khô xào xạc trên lối mòn, mỗi chiều bà gom về nhóm lửa. Hạt bàng khô đun bếp, than đượm vô cùng. Nồi cơm chín ngào ngạt hương thơm gạo mới, dậy lên cùng mùi thơm của bàng chín, của gió thu, của đất trời man mác…

Giã từ những ngày hè oi ả, mùa bàng chín cũng là năm học mới bắt đầu… Tiếng trống trường vang lên, rung rinh cả những tán lá bàng xưa cũ. Quanh gốc bàng nơi sân trường, lũ học trò lại nhảy dây, nô đùa và ngước mắt lên chờ mấy trái bàng rụng… Cây bàng thân thuộc, gắn bó với tuổi thơ, với lứa tuổi học trò. Bàng lặng lẽ đứng góc sân trường, xòe tán rộng che nắng che mưa cho bao thế hệ. Có ai đi xa còn nhớ đến cây bàng, còn nhớ đến cổng trường rộng mở? Mỗi năm, ngày tựu trường như nhắc nhở, như nhắn gửi tới những người đi xa… Cây bàng, chứng nhân của thời gian còn trầm ngâm đứng đó. Tôi cầm trái bàng chín trên tay, nghe sâu thẳm bâng khuâng những ngày xa xưa ấy…"Mùa bàng chín người ơi… Mùa tựu trường đến rồi!". Ấy là tiếng của mùa thu, tiếng của nắng vàng hay tiếng của ngày xưa vọng về cùng nỗi nhớ?

Lê Đức Đồng