Chứng can khí uất và bài thuốc trị
Chứng can khí uất kết có liên quan đến các bệnh về tinh thần và thần trí như: Hiếp thống, vị quản thống, phúc thống, bệnh tích hay gặp ở người lớn tuổi: Khi mạch nhâm đã hư suy, mạch thái xung đã giảm sút; Thiên quý đã cạn kiệt, địa đạo không thông. Bệnh xuất hiện khi tình chí không ổn định, dễ bị kích động, vui, buồn thất thường mà làm mất đi sự sơ tiết dẫn đến khí của can uất trệ, làm cho can mộc không điều đạt mà sinh bệnh...
Tùy từng trường hợp mà dùng bài thuốc điều trị như sau
Do can khí uất kết sinh ra chứng đàm thấp: Vì tư lự thái quá, những ước muốn không đạt được mục đích, sinh ra uất ức, giận giữ, dẫn đến can khí uất kết, can mộc không sơ tiết được tỳ thổ, làm cho tỳ khí không thăng, sinh ra đàm thấp, đàm thấp ứ đọng uất kết lại mà sinh bệnh.
Triệu chứng: Tinh thần uất ức, nói năng lẫn lộn, cười khóc bất thường, lúc vui, lúc buồn, có khi ngớ ngẩn, không muốn ăn uống, rêu lưỡi mỏng nhớt, mạch huyền hoạt.
Điều trị: Khai uất hóa đờm.
Bài thuốc Tiêu giao tán: Sài hồ 8g, đương qui 12g, bạch truật 12g, sinh khương 3 lát, bạch thược 12g, bạch linh 12g, cam thảo 4g, bạc hà 4g.
Cách dùng: Tùy chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm cho thích hợp. Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Một số vị thuốc trong bài thuốc Tiêu giao tán.
Do can khí uất kết sinh chứng hiếp thống (đau hai mạn sườn), vị quản thống, phúc thống. Do tình chí thất thường làm tổn hại đến khí cơ của can không điều đạt uất lại mà sinh ra bệnh.
Triệu chứng: Bụng trướng đầy và đau, có khi trướng nhiều hơn đau, cơn đau thường có quan hệ chặt chẽ với tình chí, vùng ngực khó chịu, ăn kém. Điều trị: Sơ can lýkhíchỉthống.
Bài thuốc Sài hồ sơ can tán phối hợp với bài Kim linh tử tán: Sài hồ 8g, chỉ xác 6g, bạch thược 6g, trần bì 8g, xuyên khung 6g, hương phụ 6g, kim anh tử 12g, huyền hồ sách 6g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.
Do can khí uất kết sinh chứng mai hạch khí. Do khí uất kết hợp với đàm sinh ra bệnh.
Triệu chứng: Trong họng luôn luôn có sự vướng mắc, tắc nghẹn, khạc không ra, nuốt không vào, khi tích tụ, khi như tan biến.
Điều trị: Sơ khí hóa đàm.
Bài thuốc Bán hạ hậu phác thang: bán hạ 8g, hậu phác 8g, tô diệp 4g, bạch linh 12g, sinh khương 8g.
Cách dùng: Tùy chứng có thể gia giảm cho thích hợp. Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
Do can khí uất kết sinh ra tích tụ. Do tức giận, buồn phiền lâu ngày, tạng phủ mất đi sự điều hòa, khí cơ của can bị ngăn trở, huyết không được lưu thông mà sinh bệnh.
Triệu chứng: Trong bụng có hòn cục, trướng đau, lúc tụ lúc tan.
Điều trị: Hành khí tiêu tích, hoạt huyết thông lạc.
Bài thuốc Đại thất khí thang: thanh bì 12g, trần bì 12g, cát cánh 12g, hoắc hương 8g, quan quế 6g, cam thảo 4g, tam lăng 8g, hương phụ 12g, nga truật 8g, ích trí nhân 10g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống lúc đói khi thuốc còn ấm.
