Chục tỉ USD 'nằm kho'

Trong báo cáo nghiên cứu mới nhất với tiêu đề “Tăng trưởng bền vững và khả năng thanh khoản” lần 2 của PwC Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam hiện có hơn 24 tỉ USD đang bị tồn đọng trong vốn lưu động thuần của năm tài chính 2018. Kết quả báo cáo được đưa ra từ những phân tích chuyên sâu về tình hình quản trị vốn lưu động của 509 công ty đại chúng lớn nhất theo doanh thu và thuộc 15 nhóm ngành khác nhau. Các doanh nghiệp này đã và đang được niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội.

Đánh đổi tăng trưởng doanh thu

Với sự tăng trưởng không ngừng của ngành kinh tế trong những năm qua, thị trường Việt Nam đang ngày càng đòi hỏi sức cạnh tranh cao hơn. Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã mở ra nhiều cơ hội mới nhưng đồng thời đi kèm với đó là những thách thức cho doanh nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh chóng như hiện

nay, các doanh nghiệp cần chú trọng đến việc tối ưu hóa quản lý vốn lưu động để gia tăng hiệu quả chuyển đổi tiền mặt từ hoạt động, nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn vốn vay mượn để phát triển một cách bền vững.

Nhận xét về hiệu quả quản lý vốn lưu động ở doanh nghiệp Việt Nam, ông Mohammad Mudasser, đứng đầu mảng dịch vụ tư vấn quản lý vốn lưu động của PwC Việt Nam, nhấn mạnh: “Hiệu quả sử dụng vốn lưu động đã và đang bị đánh đổi để đạt được tăng trưởng doanh thu. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới năng lực hoạt động bền vững của doanh nghiệp. Quản lý vốn lưu động chỉ đạt hiệu quả tối ưu khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và sự ủng hộ từ các cấp lãnh đạo trong việc thiết lập văn hóa tiền mặt cho doanh nghiệp”.

Mặc dù tốc độ tăng trưởng doanh thu của các doanh nghiệp tại Việt Nam trong giai đoạn năm tài chính 2017-2018 vẫn ấn tượng ở mức 15% nhưng biên lợi nhuận chưa tăng trưởng ở mức tương ứng (chỉ 3%). Nguyên nhân là do quản lý chi phí kém hiệu quả. Chính điều này đã khiến cho tỉ suất sinh lời trên vốn dài hạn (ROCE) của các doanh nghiệp trong phạm vi nghiên cứu tiếp tục xu hướng suy giảm, riêng trong năm 2018 đã giảm 6,7 điểm phần trăm.

Theo đánh giá của PwC Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam trong năm tài chính 2018 cũng ghi nhận suy giảm về hiệu quả sử dụng vốn lưu động so với năm trước, đồng thời còn nhiều hạn chế so với các nước trong khu vực châu Á cũng như so với thế giới về chu kỳ tiền mặt (C2C). C2C năm tài chính 2018 đã được ghi nhận lâu hơn 2 ngày đối với các doanh nghiệp hàng đầu tại Việt Nam so với năm 2017, đạt 67 ngày. Nhìn rộng ra các nước khu vực, số ngày C2C này cao hơn 9 ngày so với trung vị châu Á và cao hơn đến 13 ngày so với Malaysia.

Cơ hội giải phóng tiền mặt

Một vấn đề lớn khác của các doanh nghiệp nằm ở lượng tiền mặt lên đến 24,1 tỉ USD đang bị tồn đọng trong vốn lưu động thuần của doanh nghiệp Việt Nam, tăng gấp đôi chỉ sau 1 năm. Tuy nhiên, PwC Việt Nam cũng nhận định cơ hội giải phóng tiền mặt trong năm tài chính 2018 chiếm khoảng 50% vốn lưu động thuần, lên đến 11,3 tỉ USD. Riêng cơ hội đối với ngành hàng tiêu dùng và ngành kỹ thuật và xây dựng chiếm khoảng 1/3 tổng lượng tiền mặt có thể được giải phóng. Ngoài ra, một số doanh nghiệp Việt Nam với tăng trưởng doanh thu 4 năm gần nhất cao hơn trung vị thị trường đã gia tăng việc sử dụng nợ vay ngắn hạn. CAGR nợ vay ngắn hạn của các doanh nghiệp này trong 4 năm gần nhất lên đến 13,5%, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng doanh thu. Việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho khả năng hoạt động bền vững của thị trường nói chung và doanh nghiệp nói riêng.

Một nghịch lý trong những năm gần đây đối với doanh nghiệp Việt Nam là tình trạng phụ thuộc vào nguồn vốn vay mượn trở nên phổ biến, trong khi lượng tiền mặt bị tồn đọng trong vốn lưu động ngày một gia tăng. Đây lại là nguồn vốn giá trị cao mà doanh nghiệp thường xuyên bỏ qua và là nguồn vốn thích hợp nhất cho doanh nghiệp với những lợi ích về chi phí cũng như tính sẵn có trong nội tại. Việc tận dụng nguồn vốn này có vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp, giúp kiểm soát và giải phóng tiền mặt còn tồn đọng, từ đó giúp tối ưu hóa hiệu quả doanh nghiệp.

Để gia tăng lợi thế cạnh tranh, doanh nghiệp cần phải chủ động cải thiện hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Trước hết, doanh nghiệp cần đảm bảo các cấp điều hành doanh nghiệp hiểu được tầm quan trọng của vốn lưu động, từ đó nâng cao năng lực quản lý vốn lưu động. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần tích hợp chuyên môn, hệ thống thông tin, phân tích dữ liệu tối ưu nhất để cải thiện quy trình quản lý, cần phối hợp với các bên liên quan nhằm làm giảm lượng vốn lưu động trong nội tại doanh nghiệp cũng như xuyên suốt chuỗi cung ứng.

Tuệ An