Chủ lò gạch thủ công xin gia hạn, DN gạch công nghệ cao lao đao

Năm 2012, khi các lò gạch tuynel có rất ít trên toàn quốc, Chính phủ đã có chủ trương phải xóa bỏ những lò gạch lạc hậu gây ô nhiễm và sử dụng đất nông nghiệp làm nguyên liệu sản xuất gạch. Do đó, Chính phủ đã đưa ra lộ trình đến hết năm 2018 phải xóa bỏ toàn bộ các gạch sản xuất theo công nghệ lò vòng trên toàn quốc, thay thế bởi các lò gạch tuynel.

Chỉ đạo trên của Chính phủ đang được các tỉnh thành nghiêm túc thực hiện. Tuy nhiên tại tỉnh Bắc Giang, các chủ lò vòng lại đang có đơn xin gia hạn thời hạn hoạt động đến năm 2020. Điều này khiến các chủ nhà máy gạch tuynel như ngồi trên đống lửa khi họ đã phải đầu tư hàng chục tỷ đồng để đổi mới công nghệ, nhưng giờ đây sản phẩm không thể bán được do không cạnh tranh được với gạch thủ công giá rẻ.

Trao đổi với PV Infonet, ông Vũ Súy Vấn, Giám đốc Nhà máy gạch Đoan Hội, tỉnh Bắc Giang, cho biết, trước việc tỉnh ủy Bắc Giang có chủ trương gia hạn thời gian hoạt động cho các lò vòng, ngày 29/10 các chủ doanh nghiệp sản xuất gạch tuynel trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã cùng ký đơn gửi UBND tỉnh Bắc Giang kiến nghị cho dừng hoạt động của các lò vòng đúng theo lộ trình.

Ông Vấn cho hay, hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có 56 lò tuynel và 50 lò vòng, lượng cầu vượt xa so với cung nên sản phẩm của các doanh nghiệp lò vòng và lò tuynel đều trong tình trạng ế ẩm.

Với lò tuynel, toàn bộ gạch mộc sẽ được đưa vào hầm sấy, tận dụng nhiệt từ lò đốt chúng tôi đưa sang hầm sấy, do vậy sẽ hấp thụ nhiệt vào viên gạch. Việc đưa gạch vào – ra lò đều được thực hiện bằng hệ thống tự động hóa, công nhân có thể đứng xa hàng trăm mét để điều khiển hệ thống nên rất an toàn.

Theo ông Nguyễn Văn Nghi, Phó Giám đốc Công ty TNHH Thắng Lợi (huyện Yên Dũng, Bắc Giang), sau 1 năm chuyển đổi từ lò vòng sang lò tuynel, hiệu quả cho thấy doanh nghiệp đã giảm được nhân công và không ảnh hưởng lớn đến môi trường như các lò vòng. Ông Nghi cho biết, công ty ông đã đầu tư 50 tỷ đồng vào hệ thống lò tuynel, việc gia hạn này sẽ dẫn đến dư thừa nguồn cung không chỉ ở Bắc Giang mà còn ở các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, dẫn đến việc các doanh nghiệp gạch tuynel khó có thể tồn tại.

Giám đốc một doanh nghiệp sản xuất gạch tuynel, ông Nguyễn Văn Dinh, Giám đốc CTCP Clever Bắc Giang, cho rằng trong cuộc chơi này không có sự công bằng khi địa phương thực hiện thuế khoán đối với các lò vòng, mỗi một lò vòng công suất khoảng 20-30 triệu viên gạch/năm, chủ lò vòng chỉ phải nộp một khoản duy nhất cho nhà nước là khoán mức thuế mỗi năm từ 200-300 triệu đồng.

Trong khi đó, doanh nghiệp sản xuất gạch tuynel phải làm dự án và phải nộp thuế theo đúng quy định, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT.

“Nếu lò tuynel cũng sản xuất ra 20 triệu viên gạch, về nguyên tắc thì thuế VAT sẽ do người tiêu dùng chi trả vào giá mua, nhưng thực tế các chủ lò vòng bán ra thị trường với giá 1.000 đồng/viên thì chúng tôi cũng chỉ có thể bán cùng mức giá này chứ không thể bán cao hơn để lấy 100 đồng trả cho nhà nước,” ông Nguyễn Văn Dinh phân tích.

Ông Dinh lấy ví dụ cụ thể hơn, doanh thu mỗi năm của Công ty Clever Bắc Giang là 20 tỷ đồng, công ty sẽ phải nộp lại cho nhà nước 2 tỷ đồng thuế VAT, chưa kể thuế thu nhập doanh nghiệp, trong khi các chủ lò vòng chỉ phải nộp 200 triệu đồng thuế khoán. Ngoài ra, doanh nghiệp gạch tuynel còn phải nộp tiền thuê đất, cứ mỗi 5ha đất sẽ phải nộp từ 150-200 triệu đồng tiền thuê đất mỗi năm.

“Chúng tôi đầu tư công nghệ mới hạn chế gây ô nhiễm, đặc biệt là không sử dụng đất nông nghiệp như các chủ lò vòng vì chúng tôi chỉ lấy đất đồi làm nguyên liệu sản xuất gạch.”, ông Nguyễn Văn Dinh nói. “Nếu sử dụng lò thủ công và lò vòng thì mỗi năm diện tích đất nông nghiệp trên toàn quốc mất đi sẽ tương đương với diện tích của vài xã, chính vì thế mới có chủ trương là phải xóa bỏ”.

Lộ trình đã có từ năm 2012, việc đầu tư lò tuynel là rất tốn kém, chi phí cho mỗi lò từ 50-60 tỷ đồng, trong khi với lò vòng, suất đầu tư chỉ từ 1-2 tỷ đồng. Các doanh nghiệp lò tuynel tại Bắc Giang cho biết, nếu thời điểm năm 2012 Chính phủ không đưa ra lộ trình xóa bỏ lò vòng thì họ đã không mạnh dạn đầu tư vào lò tuynel.

Do đó, nếu tỉnh Bắc Giang quyết định gia hạn hoạt động của các lò vòng đồng nghĩa với việc đi ngược lại với chủ trương của Chính phủ là hướng đến phát triển bền vững, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghê,…Trong khi công suất của lò tuynel đương nhiên cao hơn rất nhiều so với lò vòng, lại đỡ gây ô nhiễm môi trường và quan trọng hơn là chỉ sử dụng nguyên liệu là đất đồi.

Thực tế trong bối cảnh cung vượt xa so với cầu, gạch tuynel và gạch lò vòng đều phải chịu chung số phận ế ẩm và phải bán phá giá theo kiểu…dìm nhau xuống. Trong cuộc chơi vốn đã không có sự công bằng như vậy, các chủ lò gạch vòng lại là những người nắm lợi thế lớn bởi với giá thành sản xuất mỗi viên gạch như hiện nay, chỉ cần bán 600 đồng/viên là đã có lãi. Trong khi đó, với mức đầu tư lớn, nếu bán theo giá này thì các doanh nghiệp gạch tuynel không có cửa để tồn tại.

Có ý kiến cho rằng đây là câu chuyện của thị trường và phải để cho thị trường tự quyết định. Nhưng phải có quy hoạch cụ thể về số lượng lò gạch ở mỗi tỉnh chứ không phải cứ cho cấp phép tràn lan như hiện nay.

“Một số nhà quản lý đang hiểu về kinh tế thị trường là DN nào bán rẻ hơn sẽ được thị trường tiếp nhận. Đấy là một tư duy sai lầm, kinh tế thị trường không chỉ là giá mà trước tiên sản phẩm cần đạt được tiêu chuẩn nhất định. Ví dụ con tôm bán ra thị trường trước tiên phải không có dư lượng kháng sinh, sau đó các nước có luật chống bán phá giá để bảo vệ các doanh nghiệp,” ông Dinh bức xúc.

Theo ĐBQH Nguyễn Mai Bộ, hệ quả của lò gạch truyền thống là khói bụi gây ô nhiễm môi trường và sức khỏe con người, gây ra những bệnh như ung thư, lao phổi. Những lò gạch truyền thống thường không đảm bảo an toàn lao động cho công nhân. Rõ ràng việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, việc Chính phủ ra quyết định xóa sổ lò vòng là điều hết sức cần thiết.

Hiền Anh