Chống khai thác cát trái phép ở Quảng Nam: - Cuộc chiến chưa có hồi kết (Kỳ cuối: 'Sa tặc' ngang nhiên hoạt động)
Theo thống kê của các cơ quan chức năng, tại Quảng Nam hiện có 30 mỏ cát được cấp giấy phép khai thác với tổng diện tích 133ha, trữ lượng 5,3 triệu m3 và địa phương có số lượng mỏ cát được cấp giấy phép nhiều nhất là TX Điện Bàn và H. Đại Lộc. Tuy nhiên, về số lượng cát mỗi ngày có số lượng bao nhiêu mét khối vẫn chưa thể thống kê được. Trước thực trạng các cơ quan chức năng chưa thể quản lý chặt các mỏ cộng với giá cát tăng cao trong thời gian qua... khiến các đối tượng khai thác cát lậu gia tăng tần suất hoạt động.
Bãi cát của bà M. tại P. Điện An và 4 bến cát tại KP Viêm Trung, Điện Ngọc không có giấy phép vẫn ngang nhiên hoạt động cả ngày lẫn đêm.
Theo tìm hiểu, giới khai thác và kinh doanh cát lậu tại Quảng Nam có một vài “đại gia” mà ai cũng biết. Cụ thể, tại TX Điện Bàn, bà M., trú P. Điện An, dù là hộ kinh doanh cá thể bà M. có 8 tàu hút cát (khối lượng từ 90m3 đến 100m3/ tàu) và mỗi ngày điểm kinh doanh của bà tiêu thụ gần 1.000m3 cát. Để qua mắt các cơ quan chức năng, bà M. sử dụng thủ đoạn mua một số ít cát từ mỏ của Cty A.T (Điện Trung, Điện Bàn), số còn lại được khai thác trộm tại các bãi bồi ven sông Thu Bồn. Quan sát vào ban ngày, bến cát của bà M khá im ắng, tất cả tàu được neo đậu dưới chân cầu hoặc nấp trong những rặng tre ven sông Vĩnh Điện. Nhưng đêm xuống là bắt đầu hoạt động. Cũng ngay trong đêm, tất cả lượng cát vừa hút trộm đều được vận chuyển bằng ô-tô đến bãi cát tại Đà Nẵng để tập kết, tiêu thụ.
Cũng tại TX Điện Bàn, một “đại gia” cát khác là ông L.- Giám đốc Cty T.H, trú P. Điện Dương sở hữu 10 tàu hút cát có khối lượng từ 90m3 đến 100m3/tàu. Theo lời một người dân (xin được giấu tên): Hàng đêm, đoàn tàu di chuyển đến vùng bãi bồi ven sông nằm giữa 2 xã Điện Quang và Điện Hồng hút cát. Hàng đêm, ông L. tổ chức lực lượng chim mồi dẫn đường. Tất cả lượng cát khai thác được đều tập trung về bến cát tại P. Điện Ngọc.
Còn rất nhiều chủ bến bãi khác vì lợi nhuận đã tổ chức thu mua cát lậu. Theo ước tính của chúng tôi, mỗi ngày Quảng Nam đã mất hơn 5.000m3 đến 10.000m3 cát. Ngoài thất thu cho ngân sách Nhà nước, việc khai thác cát trái phép còn gây ra tình trạng sạt lở, mất đất sản xuất. Ngày 27-5-2018, chúng tôi có mặt tại KP Viêm Trung, P. Điện Ngọc, TX Điện Bàn, đoạn sông Vĩnh Điện độ dài chưa đầy 300m nhưng có đến 6 bãi cát cùng hoạt động. Theo ông N.T, trú KP Ngân Hà, những bãi cát này hoạt động mua bán cả ngày lẫn đêm, người dân nhiều lần phản ánh đến chính quyền địa phương nhưng sự việc vẫn không được giải quyết. Làm việc cùng chúng tôi, ông Huỳnh Tấn Ngọc- Cán bộ Phòng TN-MT TX Điện Bàn,cho biết: Trong 6 bến cát đang hoạt động tại KP Viêm Trung, P. Điện Ngọc chỉ có 2 bãi cát có giấy phép hoạt động, 4 bến còn lại đang trong giai đoạn chờ… giải quyết. Tại KP Bằng An, P. Điện An, bãi cát của bà V.T.M hết hạn hoạt động và không nằm trong diện quy hoạch song vẫn ngang nhiên hoạt động. Tương tự, theo Quyết định số 3354/QĐ-UBND ngày 15-9-2017 của UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt quy hoạch hệ thống bến, bãi tập kết vật liệu xây dựng cát, sỏi trên địa bàn đến năm 2020, H. Duy Xuyên có 4 bãi tập kết cát của Cty Đình Việt, ông Cao Nuôi (TT Nam Phước), Cty Huỳnh Xuân Thắng, hộ ông Huỳnh Tấn Dậu (xã Duy Phước) giấy phép đã hết thời hạn hoạt động, cơ quan chức năng lập biên bản đình chỉ nhưng cả 4 bãi cát này hàng ngày vẫn hoạt động khá tấp nập.
Cũng theo tìm hiểu của chúng tôi, tại các địa phương trong tỉnh Quảng Nam đang tồn tại nhiều bến bãi mua bán cát không phép và tất cả các chủ bãi cát này đều là chủ của nhiều tàu hút, vận chuyển cát. Trước thực trạng trên, từ đầu năm đến nay lực lượng CA đã nhiều lần ra quân, tổ chức tuần tra và đã bắt giữ hơn 20 phương tiện khai thác cát trái phép trên sông Thu Bồn nhưng theo đánh giá của nhiều người chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Ông Lê Lai- Chủ tịch UBND xã Điện Phong, trao đổi: Khoảng 16 giờ hàng ngày, “sa tặc” đưa gần 40 tàu đến đậu tại khu vực đầu vàm sông Câu Nhí tổ chức ăn nhậu, chờ đêm xuống và chờ tín hiệu của “chim mồi” báo an toàn mới thực hiện việc khai thác. Nếu phát hiện cơ quan chức năng tổ chức tuần tra, số tàu này sẽ “án binh bất động”. Có trường hợp khi bị phát hiện đã tổ chức chống trả…
Với những gì đã và đang diễn ra cho thấy tình trạng khai thác trộm cát trên sông Thu Bồn, Vu Gia của tỉnh Quảng Nam vẫn diễn ra hết sức phức tạp. Mong rằng, các cơ quan chức năng tại Quảng Nam cần vào cuộc một cách quyết liệt, đồng bộ và có những biện pháp xử lý kiên quyết với những đối tượng vi phạm… để trả lại sự yên bình cho dòng sông…
