Chõ xôi - vật dụng trong sinh hoạt hàng ngày của đồng bào Thái

Chõ đồ xôi được đa số đồng bào dân tộc miền núi sử dụng, trong đó chõ gỗ của người Thái được biết đến hơn cả. Đối với đồng bào dân tộc Thái, bộ chõ đồ xôi trở thành vật dụng gia dụng không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, được xem như nét văn hóa đặc trưng của dân tộc.

Nếu bạn có dịp đến các bản người Thái đều thấy trên bếp lửa hồng bà con thường dùng bộ chõ bằng gỗ đồ xôi gạo nếp hoặc đồ các loại rau, củ quả tỏa khói với mùi thơm của xôi nếp mới.

Chõ đồ xôi của đồng bào Thái.

Chị Lò Thị Xiên ở xã Chiềng Đen. thành phố Sơn La cho biết: "Gia đình tôi thường dùng cái chõ bằng gỗ này để đồ xôi, đồ thịt, cá, rau, củ quả. Thức ăn đồ trong chõ này được hấp cách thủy cho nên thức ăn rất ngon, xôi thì dẻo và không bị ướt, thức ăn, rau củ quả giữ được màu sắc tươi".

Chõ đồ xôi người Thái gọi là háy khẩu có hình trụ, hoặc hình phễu được làm bằng gỗ nhẹ, dẻo và bền không bị nứt, thường có chiều cao khoảng 35 cm, phần đáy bên trong của chõ có hai thanh tre chéo nhau để đặt một vỉ đan hình mắt cáo bằng tre để khi cho gạo sẽ không bị lọt xuống phía dưới mà hơi nước ở phía dưới vẫn có thể thoát lên để làm chín gạo.

Ông Cầm Văn Bun ở xã Chiềng Đen nói: "Chõ đồ xôi được làm bằng gỗ, khoét trong thật chuẩn và ánh chừng đồ được khoảng 1-2 kg gạo. Gạo ngâm vài tiềng đồng hồ mới đổ vào đây".

Khi dùng chõ đồ xôi gạo nếp hoặc rau củ quả thường đi kèm cùng với một dụng cụ không thể thiếu được đúc bằng đồng hoặc nhôm gọi là nồi ninh, tiếng thái gọi là mỏ nửng.

Bộ chõ đồ xôi bằng gỗ của người Thái trở thành vật gia dụng không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày. Món ăn nấu chín bằng phương pháp này thường ngon, ngot hơn, màu sắc cũng đẹp và tự nhiên hơn.

Nếu bạn có dịp lên các bản làng đồng bào Thái hãy thưởng thức món xôi đồ bằng chõ gỗ để thấy hết độ dẻo thơm của hạt gạo nếp khác với món xôi ở miền xuôi thế nào. Bạn cũng có thể ghé một vài cửa hàng bán đồ lưu niệm mua chõ gỗ này để sử dụng trong gia đình mình./.

Thanh Thủy/VOV-Tây Bắc