Cho ở tù tại gia?

Góp ý về dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) tại kỳ họp Quốc hội (QH) mới đây, đại biểu (ĐB) Hồ Đức Phớc (Nghệ An), Tổng Kiểm toán Nhà nước, đề nghị nghiên cứu hình thức "tù tại gia".

Giảm áp lực cho ngân sách

Ngày 13-11, trao đổi thêm bên hành lang QH, ĐB Hồ Đức Phớc cho rằng hiện nay, các cơ sở giam giữ đang quá tải. Ngân sách nhà nước phải chi một khoản không nhỏ cho việc này. Vì vậy, với những trường hợp phạm tội nhẹ, không gây nguy hiểm cho xã hội, việc áp dụng "tù tại gia" sẽ giảm áp lực cho các cơ sở giam giữ, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.

Một phụ nữ ở nước ngoài đeo thiết bị điện tử giám sát tại nhà ở cổ chân Ảnh: KIMIQ

Ngoài ra, Tổng Kiểm toán Nhà nước đánh giá hình thức "tù tại gia" có tác dụng răn đe, giáo dục bởi với tâm lý người Á Đông nếu được sống với gia đình thì sẽ có tính giáo dục cao; người nào thương cha mẹ, con cái thì phải xấu hổ với cộng đồng, với làng xóm xung quanh và sẽ không phạm tội nữa. Ngoài ra, người thân trong gia đình của họ cũng sẽ có trách nhiệm hơn trong việc giáo dục con cái.

Tuy nhiên, ĐB Hồ Đức Phớc cho rằng phải quy định rõ trường hợp nào được áp dụng "tù tại gia". Đó có thể là những tội như vô ý gây thương tích hoặc vi phạm trong đối xử với bố mẹ, anh em…, hay những tội không nghiêm trọng. Còn những tội nghiêm trọng như tội phạm về ma túy, tham nhũng, giết người, tội phạm an ninh quốc gia thì vẫn phải cách ly khỏi xã hội.

"Tù tại gia" cũng có thể là một hình thức giam giữ. Ví dụ người đó được giam giữ trong "khung nhà sắt" rồi giao cho gia đình chăm sóc, đến bữa ăn cho ăn, còn giám thị sau này định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra, nếu để trốn thì gia đình phải chịu trách nhiệm. Hoặc có thể làm như một số nước là gắn chip để theo dõi, đối tượng "tù tại gia" chỉ được di chuyển trong một khu vực nhất định.

Vấn đề quan trọng nhất là quy trình quy định loại tội nào, mức án nào thì được hưởng "tù tại gia". Mặt khác, phải khẳng định được người được áp dụng "tù tại gia" là người đó có tiến bộ, không có khả năng phạm tội và không có khả năng gây nguy hại cho xã hội.

Nhiều ưu điểm

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đồng tình và cho rằng giai đoạn này cần tiếp tục nghiên cứu "tù tại gia".

ĐB Nga khẳng định một số nước đã áp dụng gắn chip theo dõi tù nhân. Còn ở ta, việc tha tù trước thời hạn có điều kiện mỗi năm 3 lần để thể hiện tính nhân đạo và cũng là giải pháp để một số lượng lớn người cố gắng cải tạo tốt thì được ở ngoài. Nhắc đến việc cho phạm nhân đi lao động, bà Nga cho rằng không tổ chức lao động thì không ai trông được số lượng lớn phạm nhân. Tuy nhiên, hiện nay phạm nhân lao động trong phạm vi trại giam dưới sự quản lý của cán bộ. "Việc đưa ra ngoài lao động sẽ rất phức tạp và trên thực tế cũng có trường hợp bỏ trốn, rồi hình ảnh phản cảm, tác động đến người dân xung quanh" - bà Nga nói.

ĐB Hoàng Văn Hùng, Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy Thái Nguyên, cho rằng lao động của phạm nhân là trong trại giam, tại các điểm sản xuất... để tránh trốn trại, bảo đảm an toàn. ĐB Hùng không đồng tình cho phạm nhân ra lao động ở ngoài.

Trả lời báo chí bên hành lang QH, Thượng tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an, cho biết hình thức "tù tại gia" mới chỉ là đề xuất của ĐBQH. "Chúng tôi ghi nhận ý kiến của ĐBQH. Đây là vấn đề mới nên sẽ phải tiếp tục nghiên cứu, xem xét" - ông nói.

Các nước áp dụng từ lâu

Tại Úc, bang Nam Úc đã chi ngân sách lên đến 15 triệu USD cho các nỗ lực triển khai hình thức giam giữ tại nhà.

Theo đài ABC (Úc), "tù tại gia" bị chỉ trích khi một số ý kiến cho rằng những người bị giam giữ có thể tháo thiết bị giám sát điện tử hoặc tìm cách ngăn chặn bị theo dõi. Ông Peter Malinauskas, người đứng đầu cơ quan thực thi pháp luật bang Nam Úc, cho rằng một trong những lợi ích của giam giữ tại gia là tạo động lực thúc đẩy phạm nhân cải tạo tốt.

Tại Singapore, các trường hợp được áp dụng hình thức giam giữ tại nhà thường là những tội nhẹ và thời gian thi hành án ngắn. Hình thức tù tại gia thường không kéo dài quá 12 tháng.

Tại Mỹ, hình thức giam giữ tại nhà áp dụng cho thanh thiếu niên phạm tội. Thiết bị theo dõi điện tử hoặc những phương tiện thay thế khác có hiệu quả theo dõi tương tự sẽ được dùng để giám sát tù nhân tại nhà.

Ở New Zealand, ngoài việc bị giam giữ tại nhà 24/7, người phạm tội còn phải hoàn thành những chương trình được đặt ra đối với riêng trường hợp phạm tội của họ và thời gian bị giam tại nhà thường không quá 2 năm.

X.Mai

Văn Duẩn