Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung: Doanh nghiệp sản xuất Việt nên tiên lượng các tình huống xấu nhất

Việt Nam nên tiên lượng các tình huống xấu nhất

Xung đột thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc đang tiếp tục leo thang căng thẳng trong thời gian gần đây và chưa cho thấy các dấu hiệu nhượng bộ của các bên. Nhiều khả năng, những xung đột này sẽ tiếp tục kéo dài trong năm sau.

Các chuyên gia tại Hội thảo “Chiến tranh thương mại: Tương lai của doanh nghiệp sản xuất?” do Thời báo Kinh tế Sài Gòn phối hợp cùng Công ty TNHH Bluescope Steel Việt Nam tổ chức, nhận định, đến thời điểm hiện tại, với quy mô áp thuế đối với lượng hàng hóa giá trị 50 tỷ USD của mỗi nước thì tác động tới Việt Nam là tương đối nhỏ do phạm vi các biện pháp hiện nay còn hạn chế, diện mặt hàng chịu tác động chưa nhiều.

Trong tương lai gần nếu trường hợp chiến tranh thương mại leo thang, phạm vi thuế quan mở rộng ra toàn bộ kim ngạch song phương giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ thì tác động tới kinh tế Việt Nam trở nên khá lớn, nhưng theo hướng có lợi cho Việt Nam nhiều hơn bởi nước ta có thể thay thế một phần đáng kể lưu lượng thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Dù vậy, Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Đình Thiên cho rằng, Việt Nam nên tiên lượng các tình huống xấu nhất. Đó là về dài hạn, tác động tới kinh tế Việt Nam có thể rất đáng kể và theo hướng tiêu cực nhiều hơn lợi ích thu được do cuộc chiến tranh thương mại tác động tới đầu tư khiến lòng tin của nhà đầu tư bị suy giảm, dòng vốn rút chạy khỏi các thị trường mới nổi trong đó có Việt Nam, chuỗi cung ứng toàn cầu bị xáo trộn sâu, môi trường đầu tư và thương mại toàn cầu trở nên bất định hơn….

Cuộc chiến Mỹ - Trung tác động tới đầu tư khiến môi trường đầu tư và thương mại toàn cầu bất ổn

Theo ông Trần Đình Thiên, nếu chiến tranh thương mại Mỹ - Trung mở rộng và kéo dài, tác động đến kinh tế Việt Nam cực kỳ lớn. Bởi, nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn ở cả 2 đầu (xuất khẩu, nhập khẩu lớn), trong khi đó cả Mỹ và Trung Quốc đều là 2 đối tác thương mại lớn, chỉ riêng việc Việt Nam phải ứng xử như thế nào về tỷ giá hối đoái đã khó. Tỷ giá của Việt Nam phải căn cứ vào tương quan của đồng USD chứ không phải Nhân dân tệ.

“Đây là điểm thử thách rất đặc biệt, bản lĩnh của Việt Nam nên phải tập trung suy nghĩ cho thử thách này. Chính sách quan trọng chính là ta thoát ta, trước đây mình lệ thuộc, còn bây giờ mình phải tự cường, lựa chọn cách phát triển” – ông Thiên nêu quan điểm.

Tác động của chiến tranh thương mại đến dòng vốn đầu tư theo ông Trần Đình Thiên là lợi hại đủ cả, vấn đề nằm ở năng lực để chọn lựa dòng đầu tư cũng như thay đổi chính sách thu hút đầu tư.

Hơn nữa, ông Trần Đình Thiên đánh giá, đây là thời điểm xoay chuyển tư duy về doanh nghiệp tư nhân, thời điểm xoay chuyển để tận dung cơ hội, có cách nhìn khác để phát triển, biết chọn thị trường để phát triển.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc trung tâm WTO và hội nhập, VCCI Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị cạnh tranh nhiều hơn ở các thị trường khác khi Trung Quốc giảm bán hàng vào thị trường Mỹ và chuyển hướng sang các thị trường khác. Việc cạnh tranh ở thị trường trong nước cũng sẽ ngày càng căng thẳng hơn do hàng hóa Trung Quốc có khả năng cao sẽ đổ bộ mạnh vào Việt Nam. Chưa kể hàng hóa sản xuất sang thị trường Trung Quốc của doanh nghiệp Việt cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi chính hàng hóa nội địa sẽ nhiều hơn.

Về dịch chuyển dòng vốn, bà Trang cho rằng, Việt Nam cũng sẽ chịu nguy cơ “chuyển dịch giả mạo”, “Gian lận thương mại”, do Trung Quốc “mượn” thị trường để tránh thuế.

Bà Trang cũng cho rằng, không chỉ có Mỹ - Trung mà căng thẳng thương mại trên cả thế giới và Việt Nam có thể là nước tiếp theo mà Mỹ đang nhắm tới, do Mỹ đang có thâm hụt thương mại với Việt Nam lớn.

“Dĩ bất biến, ứng vạn biến”

Trung Quốc không phải bỏ trống thị trường Mỹ, công cụ thuế không phải công cụ chặn hàng hóa vào thị trường, nó chỉ làm TQ khó cạnh tranh hơn, việc áp thuế 10% – 20% lên hàng hóa, Trung Quốc vẫn có thể khắc phục được. Có nhiều nền kinh tế cũng đang muốn chớp cơ hội như Việt Nam khi Mỹ - Trung đang căng thẳng.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, VCCI cho rằng Trang cũng cho rằng doanh nghiệp sản xuất nên theo dõi tình hình, để có ứng xử kịp thời với từng biến động.

Về cơ hội đầu tư, các nhà đầu tư nước ngoài lo sợ việc Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa xuất xứ từ Trung Quốc, nên họ chuyển dịch sản xuất sang các nước khác; các nhà đầu tư Trung Quốc cũng dịch chuyển ra nước ngoài để tránh thuế. Đây là dòng để thu hút đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, không chỉ Việt Nam, các nước khác cũng là đích đến của luồng vốn này.

Hiện càng nhiều nhà đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam, các doanh nghiệp Việt phải cạnh tranh nhiều hơn ở cả các thị trường khác ngoài Trung Quốc và Mỹ, và cạnh tranh ngay trên thị trường trong nước.

Trong bối cảnh chiến tranh thương mại chưa kết thức bà Trang cũng cho rằng doanh nghiệp sản xuất nên theo dõi tình hình, để có ứng xử kịp thời với từng biến động. Đồng thời doanh nghiệp cũng nên tìm hiểu rõ cơ hội đầu tư, dành cho mặt hàng nào, biên đội với cơ hội ra sao. Từ đó doanh nghiệp sẵn sàng hành động, chợp cơ hội như tìm hiểu khách hàng của các sản phẩm bị áp thuế là ai để tiếp cận chào hàng, và chuẩn bị năng lực đáp ứng.

Một điều quan trọng của doanh nghiệp cần lưu ý đó là “dĩ bất biến ứng vạn biến” mà cả Tiến sĩ Trần Đình Thiên và bà Nguyễn Thị Thu Trang đều nhấn mạnh. Nghĩa là các doanh nghiệp cần củng cố cái cố định như năng lực cạnh tranh, năng lực sáng tạo, năng lực kết nối để có thể thắng những biến động lớn xung quanh chiến tranh thương mại.

HỒNG QUÂN