Chiến lược chia rẽ

Một ngày sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mexico, ông Andres Obrador nhận được một cuộc gọi chúc mừng từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhưng không vội vui mừng, ông Trump có một cái gì đó quan trọng hơn trong tâm trí lúc đó: Tổng thống mới của Mexico có xem xét một thỏa thuận thương mại song phương không? Tổng thống đắc cử Lopez Obrador lúc đó trả lời ông sẽ “mở cửa cho khả năng” này khi không có thỏa thuận 3 bên Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Mỹ (NAFTA), vốn bao gồm Canada.

Câu trả lời của ông Obrador đánh dấu khoảnh khắc quan trọng sau một năm đàm phán tranh chấp giữa Mỹ, Canada và Mexico để sửa đổi NAFTA. Cho đến lúc đó, Mexico và Canada đã bắt tay để chống lại sự bành trướng kinh tế và chính trị của Mỹ vì ông Trump yêu cầu các điều kiện thuận lợi hơn cho nền kinh tế lớn nhất thế giới và liên tục gọi NAFTA là “thảm họa” cho người Mỹ. Nhưng chiến thắng của ông Obrador, ứng viên cánh tả đối lập, đã cho Trump một cơ hội để chia rẽ Mexico và Canada và cắt giảm một thỏa thuận theo cách ông muốn – theo từng ngày.

Chính phủ mới của ông Obrador háo hức muốn tránh xung đột với chính phủ của ông Trump và tập trung vào các vấn đề trong nước. Tổng thống đắc cử Mexico - người có chút nhiệt tình đối với quan hệ nước ngoài - muốn tránh vấp phải những khó khăn trong việc điều hướng một cuộc đàm phán thương mại phức tạp do người tiền nhiệm để lại. Chính phủ Tổng thống sắp mãn nhiệm Pena Nieto muốn giải cứu một thành tựu hữu hình từ 2 năm đàm phán bầm dập, làm lu mờ những năm tháng làm việc cuối cùng của ông.

Trong hầu hết các cuộc đàm phán, chính quyền của ông Nieto luôn cho rằng, Canada và Mexico có nhiều đòn bẩy hơn trong các cuộc đàm phán. Cả hai nền kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào khách hàng Mỹ, trong đó Mexico có khoảng 80% xuất khẩu sang Mỹ và Canada khoảng 75%. Mexico và Canada chiếm hơn 1/3 xuất khẩu của Mỹ. Nhưng vào ngày 27-8, chưa đầy 2 tháng sau khi Trump gọi cho Tổng thống đắc cử Obrador, các nhà đàm phán Mỹ và Mexico đã ký một thỏa thuận, mà không có Canada.

Vì vậy, sức ép ngày càng gia tăng đối với Canada, đặt Ottawa vào thế cô lập và phải quay trở lại bàn đàm phán với Mỹ. Tuy nhiên, cho đến nay, các cuộc đàm phán giữa Mỹ với Canada chưa có bước đột phá nào, và chưa có dấu hiệu rõ ràng sẽ đạt được thỏa thuận trước ngày 30-11, thời điểm Nhà Trắng đã thông báo lên Quốc hội rằng sẽ ký hiệp định mới với Mexico, thay thế cho NAFTA. Và Washington hôm 26-9 đã lên tiếng đe dọa Canada rằng, Mỹ và Mexico có thể ký phiên bản mới của NAFTA mà không có sự tham gia của Ottawa.

THANH VĂN